Impact of political issues on Turkey’s contemporary art of education dating back to proclamation of the republic

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 8, 213 - 242, 01.04.2023

Ersin Aydın Seda Liman Turan

Öz

The aim of in this study, this historical initiative identifies the art education policies of various political powers, focusing on the different decisions and practices enacted, from the Republic to the present, with a view to better understanding the cyclical relationship between art education and politics, the advantages as well as drawbacks of said relationship, and how to better implement successful art education policies today. Patterns were identified via qualitative research design, specifically the “document analysis method”. In order to identify patterns of development in art education in Turkey, between the years of 1923 to 2020, a wide variety of sources were utilized. Data was amassed from the following: MEB Announcements Journals; National Education Councils; MEB Board of Education and Discipline Reports; Government Programs; Development Plans; official and special reports; theses on art education, general. Collected data was then interpreted and codified according to the Descriptive Analysis Method. When the literature is searched; although there are many studies on art, politics and education that are related separately or differently; No research has been found on the interaction of art education and politics. This research; It is thought that it is original in terms of presenting suggestions for today's policies and will contribute to the field.

Anahtar Kelimeler

Education, Art Education in Turkey, Educational Policy, Sciences, Visual Arts.

Cumhuriyet’in ilânından günümüze Türkiye’de siyasetin ve eğitim politikalarının sanat eğitimine etkisi

Öz

Bu çalışmada amaç; Cumhuriyet’in ilânından günümüze kadar geçen süreçte sanat eğitimiyle siyasetin döngüsel ilişkisini; siyasi iktidarların sanat eğitimi politikalarını, konu ile ilgili aldıkları karar ve uygulamaları incelemek ve bu ilişkinin olumlu-olumsuz yanlarını ortaya koyarak, günümüzdeki durumuna öneriler sunmaktır. Nitel araştırma desenlerinden doküman analizi yöntemi kullanılan araştırmada; Türkiye’de 1923-2020 yılları arasında sanat eğitiminde yaşanan gelişmelere yer verilmiştir. Araştırma verilerini; MEB Tebliğler Dergileri, Millî Eğitim Şûraları, MEB Talim ve Terbiye Kurulu raporları, hükümet programları, kalkınma planları, resmî ve özel raporlar, sanat eğitimi, eğitim veya siyaset üzerine yazılan tez, makale, gazete haberleri, konuyla ilgili hazırlanan kitap ve kaynaklar oluşturmaktadır. Elde edilen veriler, betimsel analiz yöntemiyle çözümlenip alt amaçlarına uygun şekilde başlıklandırılarak yorumlanmıştır. Literatürde; sanat, siyaset ve eğitim üzerine, ayrı veya farklı ilişkilendirilen pek çok çalışma bulunmasına karşın; sanat eğitimiyle siyasetin etkileşimi üzerine 1923’ten 2021 yılını kapsayan bir araştırmaya rastlanmamıştır. Araştırmanın; günümüz politikalarına öneri sunması açısından özgün olduğu ve alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Türkiye’de sanat eğitimi, eğitim politikaları, siyaset, görsel sanatlar., Sciences

Kaynakça

• Altınkurt, L. (2005). Türkiye’de sanat eğitiminin gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12. 125-136.
• Altuner, H. (2008). Türkiye’deki ortaöğretim sanat tarihi müfredat programı ile Almanya, Fransa ve İtalya müfredat programlarının karşılaştırılması. D. Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 84-100.
• Artun, A. (2015). Diktatörün sanatçılığı. E-Skop Bülten, http://www.e-skop.com/skopbulten/ diktatorun-sanatciligi/2454
• Ayvazoğlu, B. (1989). Türkiye’de sanat tarihi ve estetikle ilgili ilk çalışmalar. Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 5(15), 977-992.
• Bozdağ, L. (2015). Çağdaş sanat ve siyaset dönüşümüne yeniden bakmak politikanın estetize hali. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 13(52), 94-127.
• Cihaner Keser, S. (2014). 1980 Sonrası T.C. Kalkınma planlarında ve Hükümet programlarında kültür, sanat ve eğitim politikaları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dersisi, 26, 67-80.
• Çalışkan, E. (2004, 12 Ağustos). MEB’den iddialı müfredat değişikliği. Bianet. https://m.bianet. org/bianet/eğitim/40626-mebden-iddiali-mufredat-degisikligi
• Dağlı, N. ve Aktürk, B. (1988a). Hükümetler ve programları: 1920-1960. Türkiye Büyük Millet Meclisi Basımevi.
• Dağlı, N. ve Aktürk, B. (1988b). Hükümetler ve programları: 1960-1980. Türkiye Büyük Millet Meclisi Basımevi.
• Dağlı, N. ve Aktürk, B. (1988c). Hükümetler ve programları: 1980-1987. Türkiye Büyük Millet Meclisi Basımevi.
• Deroğlu, N. B. (2017). 1920 Sonrası Türk resim sanatında çağdaşlaşma doğrultusunda alınan kararların uygulanması ve değerlendirilmesi süreçlerinin sanatsal açıdan değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Dilmaç, O. (2009). 1914-1940 Yılları arasında Avrupa’da eğitim alan sanatçılarımızın ülkemizdeki sanat eğitimine katkıları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(23), 63-78.
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1968).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1984). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1989). Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (1995). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018).
• Devlet Planlama Teşkilatı [DPT]. (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023).
• Eğitim Reformu Girişimi [ERG]. (2011). Eğitim İzleme Raporu 2010. İmak Ofset.
• Erdem, U. (2005, 22 Mart). Tükürülen heykelin dönüşü. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/ gundem/tukurulen-heykelin-donusu-305699
• Kakan, E. (2021). Türkiye'deki hükûmet politikalarının sanat eğitimine etkisi (1980-2019). Nobel Bilimsel Eserler.
• Kaplan, İ. (2013). Türkiye’de millî eğitim ideolojisi (7. basım). İletişim Yayınları.
• Kırışoğlu, O. T. (2019). Sanatta eğitim görmek anlamak yaratmak (4. basım). Ütopya Yayınevi.
• Kurtuluş, Y. (2000). Türkiye'de sanat eğitimi tarihi (1950-1999), genel eğitimde ve öğretmen yetiştiren kurumlarda resim/resim-iş bölümleri ve dersleri [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Kuru, A. ve Kakan, E. (2020). Hükümet politikalarında eğitim, kültür ve sanat (1938-1950). İdil, 75, 1670-1678. doi:10.7816/idil-09-75-04.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1939). I. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1943). II. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1946). III. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1949). IV. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1953). V. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1957). VI. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1962). VII. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1970). VIII. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1974). IX. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1981). X. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1982). XI. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1988). XII. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1990). XIII. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1992). İlköğretim Kurumları Resim-İş Dersi Öğretim Programı. Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1993). XIV. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1996). XV. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1999). XVI. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2005). 2005-2006 öğretim yılında okutulacak olan ve öğretim programları değişen ders kitapları. Tebliğler Dergisi, 68(2574), 473.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2006). XVII. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2010). XVIII. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2014). XIX. Millî Eğitim Şûrası. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). 2018-2019 öğretim yılında güzel sanatlar liselerinin 9. sınıflarına yeni alınacak öğrenci kontenjanları. http://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_06/06155733_20182019guzelsanatlar.pdf
• Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı [MEGSB]. (1987). Ortaokul ve liseler için kabul edilen yeni haftalık ders çizelgelerinin uygulanması ile ilgili açıklamalar ve esaslar. Tebliğler Dergisi, 50(2240), 342.
• Moran, B. (2018). Edebiyat ve Eleştiri Kuramları. İletişim Yayınları.
• Neziroğlu, İ. ve Yılmaz, T. (2013a). Hükümetler, programları ve genel kurul görüşmeleri (4. Cilt) Türkiye Büyük Millet Meclisi Basımevi.
• Neziroğlu, İ. ve Yılmaz, T. (2013b). Hükümetler, programları ve genel kurul görüşmeleri (8. Cilt) Türkiye Büyük Millet Meclisi Basımevi.
• Neziroğlu, İ. ve Yılmaz, T. (2013c). Hükümetler, programları ve genel kurul görüşmeleri (9. Cilt) Türkiye Büyük Millet Meclisi Basımevi.
• Neziroğlu, İ. ve Yılmaz, T. (2013d). Hükümetler, programları ve genel kurul görüşmeleri (10. Cilt) Türkiye Büyük Millet Meclisi Basımevi.
• Özdemir, N. (1997). Anadolu halk kültüründe resim, heykel ve müziğin yeri önemi. Nurol Matbaacılık.
• Özsoy, V. (2015). Görsel sanatlar eğitimi (3. basım). Pegem Akademi Yayınları.
• Sayın, A. (2017, 23 Ekim). Melih Gökçek: MHP'nin Ankara Büyükşehir Belediyesi adaylığı için adı geçen tartışmalı siyasetçi kimdir? BBC News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-41637837
• Ülkü, C. (2008). Sanat eğitimi, sanat ve köy enstitüleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 37-45.
• Ünver, E. (2016). Neden ve nasıl sanat eğitimi. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 5(23), 865-878.
• Üzümcü, Ö. (2016). Nitel araştırma yöntemine sahip tezlerin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,4(32), 327-340.
• Terzi, S. (2008). 12 Eylül 1980 Sonrası Sanat-Siyaset İlişkisi ve Plastik Sanatlara Etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Türk Dil Kurumu [TDK]. (2020). Türk dil kurumu online sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Tunç, A. Z. (2009). Köy enstitülerinde sanat eğitimi ve dönemin yöneticilerinin sanata yaklaşımları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 30-34.
• Yetkin, S. K. (2019). Güzel sanatların eğitimdeki yeri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 125-129.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. basım). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A. N. (2014). 1980’li yıllarda Türkiye’de sanat ve siyaset ilişkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi], Hacettepe Üniversitesi.
• Yükseköğretim Kanunu. (1981). Türkiye Cumhuriyeti [T.C.] Resmî Gazete, 17506. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17506.pdf