Orta Çağ Yahudi felsefesi ve İslam düşüncesi ile etkileşimi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 9, 775 - 792, 01.10.2023

Hakan Coşar

Öz

Yahudi felsefesi; Yahudi inançlarının ve kutsal metinlerinin, rasyonel şekilde, felsefi kavram ve yöntemlerle açıklanması olarak tanımlanmıştır. Yahudiliğin doğuşundan itibaren Yahudi felsefesi çeşitli dönemlerden geçmiştir. Bu dönemlerden özellikle Orta çağ Yahudi felsefesi olarak adlandırılan ve miladi 1. asırdan 18. asra kadar devam eden dönem, Yahudi felsefesinin en parlak dönemidir. Bu dönemde, büyük etkili ve önemli Yahudi filozofları yetişmiştir. Bu dönemin bir başka önemli özelliği ise, özellikle 10. yüzyıl ile 14. yüzyıllar arası Yahudi felsefesinin İslam düşüncesi ile etkileşim içerisinde olmasıdır. Bu yüzyıllarda yaşamış olan birçok önemli Yahudi filozofu İslam kelamcılarından ve filozoflarından etkilenmiştir. Yine bu dönemde, önemli Yahudi filozofları İslam coğrafyasında yetişmiştir. Makalemizde Orta çağ Yahudi felsefesinin önemli simalarının görüşleri hakkında bilgi verip bu filozofların İslam düşünürleri ve düşüncesiyle etkileşimini ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yahudi Felsefesi,, Ortaçağ Düşüncesi, İslam Felsefesi

Medieval Jewish philosophy and its influence on Islamic thought

Öz

Jewish philosophy has been defined as the rational, philosophical explanation of Jewish beliefs and sacred texts. From the birth of Judaism, Jewish philosophy went through several periods, especially the period called Medieval Jewish philosophy, which lasted from the 1st to the 18th century AD. During this period, great and influential Jewish philosophers were born. Another important feature of this period is the interaction of Jewish philosophy with Islamic thought, especially between the 10th and 14th centuries. Many important Jewish philosophers who lived in these centuries were influenced by Islamic scholars and philosophers. Also in this period, important Jewish philosphers grew up in Islamic geography. Our article provides information about the views of important figures of medieval Jewish philosophy and discusses the interaction of these philosophers with Islamic thinkers and thought.

Keywords: Jewish philosophy, medieval thought, Islamic philosophy.

Anahtar Kelimeler

Jewish philosophy,, medieval thought,, islamic philodophy

Kaynakça

• Arkan, A. (2007). İbn Meymun felsefesinde Tanrı. Değişim Yayınları.
• Atay, H. (1972). Delâletü’l-hâirîn Önsöz. Tahkik eden: Hüseyin Atay. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, III, V-XXXVII.
• Baybal, S. (2003). Saadia Gaon: Onun Orta Çağ Yahudi felsefesini oluşturma ve Yahudi dogmasını yeniden formüle etme çabaları. Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Bahar, 169-187.
• Buijs, J. A. (1998). The philosophical character of Maimonides’ Guide – A critique of Strauss’ interpretation. Maimonides: A Collection of Critical Essays. Joseph A. Buijs (Ed.). University of Notre Dame Press.
• Buijs, J. A. (2002). Religion and philosophy in Maimonides, Averroes, and Aquinas. Medieval Encounters, 8(2-3), 160-183.
• Broadie, Alexander. (2005). The nature of medieval Jewish philosophy. Daniel H. Frank and Oliver Leaman (Eds.), Daniel H. Frank and Oliver Leaman (Eds.). 15-30, Routledge,
• Çelebi F. (2022). İbn Cebirol’ün felsefî sistemi ve skolastik düşünceye etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Doğan, H. (2009). İbn Meymun’un hayatı, eserleri ve Delâletü'l-Hâirîn adlı eseri üzerinde bir inceleme [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Feldman, S. (2005). Levi ben Gershom (Gersonides). History of Jewish Philosophy, 319-336.
• Frank, H. D. (2003). Maimonides and Medieval Jewish Aristotelianism. Medieval Jewish Philosophy. 136-157, Cambridge University Press.
• Frank, D. H. (2005). What is Jewish Philosophy? Daniel H. Frank and Oliver Leaman (Eds.). History of Jewish Philosophy. 1-15, Routledge.
• Goodman, L. E. (2005). Judah Halevi. Daniel H. Frank and Oliver Leaman (Eds.). History of Jewish Philosophy. 149-182, Routledge.
• İbn Meymûn. (1963). The guide of the perplexed. Translator: Shlomo Pines. The University of Chicago Pres.
• İbn Meymûn. (1972). Delâletü’l-hâirîn, Tahkik eden: Hüseyin Atay. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Karaman, H. (2006). İbn Meymûn’un düşüncesinde aklın sınırları ve din – felsefe ilişkisi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VI / 1, 153-173.
• Kogan, B. S. (2003). Judah Halevi and his use of philosophy in the Kuzari. Medieval Jewish Philosophy. 111-136, Cambridge University Press.
• Kraemer, J. L. (2003). The Islamic context of medieval Jewish philosophy. Medieval Jewish Philosophy. 38-71, Cambridge University Press.
• Küçükali, A. (2007). İbn Meymun ve felsefesi. Ekev Akademi Dergisi, 31, 141-160.
• Küçükali, A. (2005). İbn Meymun’un varlık ve düşünce öğretisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Leaman, O. (1990). Moses Maimonides. Routledge.
• Leaman, O. (2003). Introduction to the study of medieval Jewish philosophy. Daniel H. Frank and Oliver Leaman (Eds.). History of Jewish Philosophy. 3-16, Routledge.
• Pessin, S. (2003). Jewish Neoplatonism: Being above being and divine emanation in Solomon ibn Gabirol and Isaac Israeli. Medieval Jewish Philosophy, 91-111, Cambridge University Press.
• Pines, S. (1967). Jewish Philosophy. The Encyclopedia of Philosophy, IV, 262.
• Pines, S. (1967). Gabirol, Solomon ben Judah. The Encyclopedia of Philosophy, VII, 235-245.
• Stroumsa, S. (2003). Saadya and Jewish Kalam. Medieval Jewish Philosophy, 71-91. Cambridge University Press.
• Samuelson M. N. (2005). Medieval Jewish Aristotelianism: An introduction. History of Jewish Philosophy, 182-195, Routledge.
• Yıldız, F. (2019). Orta Çağ İslam dünyasında bir Yahudi hekim ve filozof: İshak El-İsrâîlî [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Wasserstrom, S. M. (2005). The Islamic social and cultural context. History of Jewish Philosophy, 172-191, Routledge.
• Wolfson, H. A. (1947). Philo: Foundations of religious philosophy in Judaism, Christianity, and Islam. Cambridge.