Problems encountered in the process of inclusion of immigrant students in formal education

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 10, 205 - 234, 01.04.2024

Merve Otman , İsmail Aydoğan

Öz

This research, which aims to reveal the problems experienced in the process of including immigrant students in formal education and to present the solutions developed, was designed with a qualitative pattern. The study group consists of 9 school principals and 20 teachers working in public schools in Kilis province in the 2022-2023 academic year. In the research, data were collected through face-to-face interviews using semi-structured interview forms and analyzed by content analysis. The problems experienced by school principals and teachers in the process of including immigrant students in formal education are grouped under the themes of communication problems, cultural problems, behavioral problems, economic problems and technical problems. While the most common problem under these themes was language problems, behavioral problems such as grouping and violence were also frequently mentioned. While participants felt positive emotions such as empathy in the face of the problems they encountered, they also felt negative emotions such as sadness and anger. They developed positive, negative and neutral perspectives on the situation of having immigrant students in their schools/classes. School principals and teachers provided solutions to the problems they encountered in terms of communication, cultural, behavioral, economic and technical aspects, and also made suggestions for improving the process. At the end of the research, solution suggestions were presented for the problems encountered in the process of including immigrant students in formal education.

Anahtar Kelimeler

Migration, Education, İmmigrant education

Göçmen öğrencilerin örgün eğitime dahil edilmesi sürecinde karşılaşılan problemler

Öz

Göçmen öğrencilerin örgün eğitime dahil edilmesi sürecinde yaşanan problemleri ortaya koymayı ve geliştirilen çözüm önerilerini sunmayı amaçlayan bu araştırma nitel desende tasarlanmıştır. Çalışma grubunu 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Kilis ilinde bulunan devlet okullarında görev yapan 9 okul müdürü ve 20 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme formlarıyla yüz yüze yapılan görüşmelerle toplanmış ve içerik analiziyle çözümlenmiştir. Okul müdürleri ve öğretmenlerin göçmen öğrencilerin örgün eğitime dâhil edilmesi sürecinde yaşadığı sorunlar, iletişim sorunları, kültürel sorunlar, davranış sorunları, ekonomik sorunlar ve teknik sorunlar temalarında toplanmıştır. Bu temalar altında en çok karşılaşılan sorun dil problemi olurken gruplaşma, şiddet gibi davranış problemleri de sıklıkla ifade edilmiştir. Katılımcılar karşılaştıkları sorunlar karşısında empati gibi olumlu duygular hissederken üzülme, öfke gibi olumsuz duygular da hissetmiştir. Okullarında/sınıflarında göçmen öğrenci bulunma durumuna ise olumlu, olumsuz ve tarafsız bakış açıları geliştirmişlerdir. Okul müdürleri ve öğretmenler karşılaşmış oldukları sorunlara iletişim, kültürel, davranış, ekonomik ve teknik açıdan çözümler getirmekle birlikte sürecin iyileştirilmesine yönelik önerilerde de bulunmuştur. Araştırmanın sonunda göçmen öğrencilerin örgün eğitime dahil edilmesi sürecinde karşılaşılan sorunlara yönelik çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Göç, Eğitim, Göçmen eğitimi

Kaynakça

• Akıncı, B., Nergiz, A., & Gedik, E. (2015). Uyum süreci üzerine bir değerlendirme: Göç ve toplumsal kabul. Göç Araştırmaları Dergisi, (2), 58-83.
• Akkaya, D. (2021). Göçmen öğrencilerin eğitim gereksinimlerinin paydaş görüşler doğrultusunda belirlenmesi [Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Akpınar, B. (2008). Eğitim sürecinde öğretmenlerde strese yol açan nedenlere yönelik öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 359-366.
• Aktay, S., Işık, E., & Gençsoy, E. (2019). Tam gün öğretim mi ikili öğretim mi? 3. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu.
• Aktekin, S. (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. MEB Yayınları. Alaca, F. ve Albak, A. (2020). Göç ve eğitim: Suriyeli sığınmacılara yönelik bir inceleme, Anadolu Türk Eğitim Dergisi, 2(2), 128-144.
• Aras, B. ve Yasun, S. (2016). The educational opportunities and challenges of Syrian refugee students in Turkey: Temporary education centers and beyond. Sabancı University İstanbul Policy Center Stiftung Mercator Initiative, July 2016, İstanbul.
• Avcı F. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden mülteci öğrencilerin sınıf ortamında karşılaştıkları sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. Language Teaching and Educational Research, 2(1), 57-80.
• Başarır, F., Sarı, M. & Çetin, A. (2016). Öğretmenlerin çok kültürlü eğitim algılarının incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(2), 91-110.
• Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu [UNICEF]. (2007). Çocuk hakları ve gazetecilik uygulamaları hak temelli perspektif. UNICEF Dublin Teknoloji Enstitüsü.
• Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu [UNESCO]. (2019). “Enforcing the right to education of refugees: A policy perspective”, Working Papers on Education Policy, No. 08, UNESCO, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000366839
• Block K., Cross, S., Riggs, E. & Gibbs, L. (2014) Supporting schools to create an inclusive environment for refugee students. International Journal of Inclusive Education, 18(12), 1337-1355, DOI: 10.1080/13603116.2014.899636
• Börü, N., & Boyacı, A. (2016). Göçmen öğrencilerin eğitim-öğretim ortamlarında karşılaştıkları sorunlar: Eskişehir ili örneği. Turkish Studies, 11(14), 123-158. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies. 9818
• Bursalıoğlu, Z. (2021). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. 21. Baskı. Pegem Akademi Yayınları. Çelik, Y. (2018). Türkiye'de Suriyeli çocuklara yönelik uygulanan eğitim politikalarının incelenmesi: Tespitler, sorunlar ve öneriler, [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Çiçeksöğüt, A. (2017). Uluslararası göç hukuku perspektifinde yerinden edilmiş Suriyelilerin Türkiye’deki statüsü. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 1-20.
• Çopur, D. A. (2019). Mülteci öğrencilerin uyum sürecinde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri, [Yüksek Lisans Tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Çöplü, F. (2019). Göçmen öğrenciler için okul uyum programı geliştirmeye yönelik bir taslak çalışması, [Yüksek Lisans Tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (2005). Introduction: The discipline and practice of qualitative research. N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds. ), In the sage handbook of qualitative research (pp. 1–32). Sage Publications Ltd.
• Dillioğlu, B. (2015). Suriyeli mültecilerin entegrasyonu: Türkiye’nin eğitim ve istihdam politikaları. Akademik Orta Doğu, 10(1). 1-22.
• Dukes, S. (1984). Phenomenological methodology in the human sciences. Journal of religion and health, 23(3), 197-203. https://doi.org/10.1007/BF00990785
• Emin, M. N. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: Temel eğitim politikaları. SETA.
• Emin, M. N. (2018). Türkiye’deki Suriyeli çocukların devlet okullarında karşılaştığı sorunlar Ankara ili örneği, [Yüksek Lisans Tezi]. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Eren, Z. (2019). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre göçmen çocukların eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 213-234.
• Ereş, F. (2015). Türkiye’de göçmen eğitimi sorunsalı ve göçmen eğitiminde farklılığın yönetimi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 17-30.
• European Union [EU] (2012). Migration and Education. [Conference Proceeding Book]. Larnaka, 15 –17 October.
• Gay, G. (2000). Culturally responsive teaching: Theory, research & practice. Teachers College Press.
• Girgin, G. (2011). Bir grup ilköğretim öğretmeninde tükenmişlik sendromu/Burnout syndrome in a group of primary school teachers. Türkiye Klinikleri. Tıp Bilimleri Dergisi, 31(3), 602.
• Göç İdaresi Başkanlığı, (2023). https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 Erişim Tarihi: 03.08.2023
• Gökmen, H. (2020). Suriyeli göçmen öğrencilerin Türk eğitim sistemine entegrasyon sorunu (Bursa Yıldırım İlçesi Örneği) [Yüksek Lisans Tezi] Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Göksoy, S. (2020). Millî Eğitim Bakanlığının mülteci öğrencilere yönelik eğitim politikaları ile ilgili eğitimci görüşleri. EKEV Akademi Dergisi, (81), 449-466
• Gün M. & Yüksel, S. (2021). Dünyada göçmen eğitimi politikaları bağlamında Türkiye’nin göçmen eğitimi sürecinin değerlendirilmesi ve çözüm önerileri. Millî Eğitim Dergisi, 50(1), 1031-1053. İlbars-Hanta N.D. (2019). Bir göç ülkesi olarak Türkiye’de çokkültürlüleşen okullarda eğitim: Polatlı örneği. [Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• İmamoğlu, H. V., & Çalışkan, E. (2017). Yabancı uyruklu öğrencilerin devlet okullarında ilkokul eğitimine dair öğretmen görüşleri: Sinop ili örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 529-546. İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi (ÇOÇA) (2015). Suriyeli mülteci çocukların Türkiye devlet okullarındaki durumu-politika ve uygulama önerileri. http://cocuk.bilgi.edu.tr/wp-content/uploads/2020/02/Suriyeli-Cocuklar-Egitim-Sistemi-Politika Notu.pdf Erişim Tarihi: 22.02.2024.
• Karakuş, E. (2006). Göç olgusu ve eğitime olumsuz etkileri (Sultanbeyli örneği). [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Karakütük, K., & Özdoğan Özbal, E. (2019). Eğitim yöneticilerinin yaşadıkları sorunlar ile sorun çözmede kullandıkları teknikler. Millî Eğitim Dergisi, 48(223), 33-60.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1) 62-80.
• Kaya, İ., Eren, E. (2015). Türkiye’deki Suriyelilerin hukuki durumu arada kalanların hakları ve yükümlülükleri, SETA.
• Kızılkaya, O. (2021). Ortaokul öğrencilerinin Suriyeli göçmen öğrencilerin eğitim ortamlarındaki uyumlarına yönelik görüşleri. [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kirmayer, L. J., Narasiah, L., Munoz, M., Rashid, M., Ryder, A. et al. (2011). Common mental health problems in immigrants and refugees: General approach in primary care. Canadian Guidelines for Immigrant Health.
• Kolay, Ö. (2021). Kamu ilkokulları yönetici ve öğretmenlerinin Iraklı göçmen öğrencilerin eğitiminde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Küçük, S. (2006). Kültürler arası konumda iki dilli öğrenciler için öğretmen yetiştirme ve Erasmus programı, AKÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1): 231-251.
• McAllister, G., & Irvine, J. J. (2002). The role of empathy in teaching culturally diverse students: A qualitative study of teachers’ beliefs. Journal of Teacher Education, 53, 433-443. doi:10.1177/0022487105285966
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], (2014). “Yabancılara Yönelik Eğitim-Öğretim Hizmetleri” Genelgesi. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1715.pdf Erişim Tarihi: 16.02.2023
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], (2016). “Demirci: GEM’ler üç yıl içinde misyonunu tamamlayacak”. https://www.meb.gov.tr/demirci-gemler-uc-yil-icinde-misyonunu-tamamlayacak/haber/11850/tr Erişim Tarihi: 16.02.2023
• Nar B. (2008) Göçün eğitime ve eğitim yönetimine etkileri (Dilovası örneği). [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Oytun, O. & Gündoğar, S. S. (2015). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye etkileri raporu, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi [ORSAM] - Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı [TESEV] Rapor No: 195.
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi [ÖSYM], (2023). 2023 Türkiye yurt dışından öğrenci kabul sınavı (Tr-YÖS) kılavuzu. https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2022/TR-YOS/kilavuz_13122022.pdf Erişim Tarihi: 30.11.2023
• Örücü, E., & Kanbur, A. (2008). Örgütsel-yönetsel motivasyon faktörlerinin çalışanların performans ve verimliliğine etkilerini incelemeye yönelik ampirik bir çalışma: Hizmet ve endüstri işletmesi örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 85-97. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/145980.
• Özcan, A. S. (2018). Çokkültürlülük bağlamında Türkiye’nin Suriyeli öğrencilere yönelik eğitim politikası. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 17-29.
• Özdoğru, M. (2021). İkili eğitim yapan okulların yöneticilerinin tam gün (normal) eğitime geçiş hakkında görüşleri. İZÜ Eğitim Dergisi, 3(5), 59-74. https://doi.org/10.46423/izujed.844918
• Özer, Y.Y., Komşuoğlu, A. & Ateşok, Z.Ö. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: Sorunlar ve çözüm önerileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(37), 76-110.
• Sarıkaya, H. S. (2014). Belçika Flaman bölgesi eğitim sisteminde Türk kökenli çocukların yaşadığı temel eğitim sorunlarının incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 246-260. doi : 10.16992/ASOS. 426
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü., & Çatalbaş, G. (2016). İlkokullarda yabancı uyruklu öğrencilerle karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Ek1), 208-229.
• Seçgin, N. (2019). An analysis of immigrant education policies in Turkey, [Master's Thesis]. Middle East Technical University.
• Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı [SETA], (2017). Engelleri aşmak: Türkiye’de Suriyeli çocukları okullaştırmak, SETA Yayınları.
• Seydi, A. R. (2014). Türkiye’nin Suriyeli sığınmacıların eğitim sorununun çözümüne yönelik izlediği politikalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 267-305. https://dergipark.org.tr/en/pub/sufesosbil/issue/11406/136183
• Şayak, H. (2023). Sınıflarında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenlerin deneyimleri: Fenomenolojik bir araştırma, [Yüksek Lisans Tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Şensin C. (2016). Sınıf öğretmenlerinin Suriye'den göçle gelen öğrencilerin eğitimlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Şimşek, H. & Kula, S. S. (2018). Türkiye’nin göçmen politikasında ihmal edilen boyut: Eğitsel uyum programı. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 5-21.
• Şimşir, Z. & Dilmaç, B. (2018). Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim gördüğü okullarda öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri, İlköğretim Online, 17(2), 116- 1134. doi 10.17051/ilkonline.2018.419647
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınevi.
• Tellal, E. (1994). Göçmen işçiler, yaşam koşulları ve son uluslararası sözleşme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(03). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/36502
• Topsakal, C., Merey, Z. & Keçe, M. (2013). Göçle gelen ailelerin çocuklarının eğitim- öğrenim hakkı ve sorunları üzerine nitel bir çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6(27): 546-560
• Toros, A. (2009). Sorunlu bölgelerde göç. Global Strateji Enstitüsü.
• Türk Dil Kurumu [TDK], https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 20.01.2023
• Uğurlu, Z. (2018). Suriyeli sığınmacı öğrencilerin okula uyum sorunlarının çözülmesi ve desteklenmesinde öğretmen etkisi (içinde) Şiddet ve sosyal travmalar, (ss. 178-242). HEGEM Yayınları
• Uluslararası Göç Örgütü [IOM]. (2009). Göç Terimleri Sözlüğü.
• Uyanık, A. (2018). Mülteci öğrencilerin eğitim gördüğü okullardaki rehberlik ihtiyaçlarının rehber öğretmen görüşlerine göre incelenmesi, [Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Wagner, T. M. (2013). Supporting refugee children in Pennsylvania public schools [Unpublished Doctoral dissertation], University of Pittsburgh, US.
• World Economic Forum. (2017). Migration and its impact on cities. World Economic Forum, October,
• Yalçın, C. (2004). Göç sosyolojisi. Anı Yayıncılık, 1.Baskı, 2004.
• Yavuz, C., & Karadeniz, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin motivasyonunun iş tatmini üzerine etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. (ss. 507-519) http://earsiv.odu.edu.tr:8080/xmlui/handle/11489/2823
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık.