ZAMAN ALGISI VE ZAMAN ALGISININ MC TAGGART İLE DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 8, 153 - 162, 27.12.2021

Şevval Ersan

Öz

Zaman kavramına yüklenen anlamlar insanlık tarihi boyunca değişip dönüşmüştür. İnsanın algıladığı zaman ve ölçülen zaman arasında ciddi bir ayrım olduğu düşüncesi, zaman kavramının fizikî yönü konuşulmaya başladığından bu yana zihinleri meşgul etmektedir. Zamanın ele avuca gelmeyişi, gerek fizik dünyasında gerek düşünce dünyasında her daim ilgi uyandıran bir kavram niteliğine sahiptir. Elimize ulaşan kaynakların rehberliğinden hareketle; Eski Mısır düşüncesinden başlayarak, nesnel zamanı benimseyen düşünürlere, mutlak zamanı benimseyenlere ve Albert Einstein’ın izafi zaman düşüncesine değinerek, John Ellis Mc Taggart’ın ortaya koyduğu “Zamanın Gerçekdışılığı” makalesine kadar olan süreci irdelemek ve açtığı yolu hala nasıl canlı tutabildiğine bakmak zaman düşüncesi açısından faydalı görülmektedir. Bu bağlamdan hareketle zamanın kültürlerde, düşünce dünyasında ve dinlerde nasıl anlaşıldığına bakmak konunun özü açısından önem arz etmektedir. Zaman kavramı bu ve bunun gibi değişimleri yaşarken dilimizde özünde çok fazla araştırılıp, üzerine düşünülmeyen bir konu olduğunun bilincinde, bu çalışmanın mahiyetine kıymet vermekteyiz. Tüm bunlar göz önüne alınarak, düşünce tarihinin başlangıcından, Mc Taggart’ın argümanına kadar giden süreci irdelemek bu çalışmada ana amaçtır.

Anahtar Kelimeler

zaman, zaman algısı, john ellis mc taggart, zamanın gerçekdışılığı

Kaynakça

• Bardon, Adrian. Zaman Felsefesinin Kısa Tarihi. Çeviren Özgür Yalçın. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Çoştu, Feyza Ceyhan. İki Zaman Düşüncesi: Öznel ve Nesnel Zaman. Ankara: Elis, 2018.
• Duralı, Teoman. «Aristoteles'in "Kategoriler"inde "Fizik" i ve "Metafizik" inde Değişme ve Zaman Sorunları.» Felsefe Arkivi, 2013: 94-112.
• Küçükparmak, Aykut. «Kant'ın Eleştiri Öncesi Dönem Zaman Anlayışı.» Beytulhikme, 2017: 205-223.
• Küçükparmak, Aykut. «Zamanın A-B Serileri: Şimdinin Mahiyeti Üzerine.» Beytulhikme, no. 6 (2016): 81-98.
• McTaggart, John Ellis. «Zamanın Gerçekdışılığı.» Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, no. 17 (2010): 131-145.
• Platon. Timaios. Çeviren Furkan Akderin. Ankara: Say Yayınları, 2015.
• Reichenbach, Hans. Kopernik'ten Einstein'a Uzay, Zaman ve Hareket. Çeviren Berk Yaylım. Fol Kitap, 2020. Rovelli, Carlo. Ya Zaman Var Olmasaydı? Çeviren Atakan Altınörs. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2019.
• Şar, Güvenç. «Eski Yunan’ın Zaman Anlayışı Üzerine.» Tabula Rasa: Felsefe & Teoloji, 2018: 81-88.
• Topakkaya, Arslan. «Eski Ahitte Zaman.» Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012: 165-178. —. Felsefe, Din ve Kültürde Zaman. Ankara: Say Yayınları, 2017.
• Topakkaya, Arslan. «Zaman Felsefesi Bağlamında Platon-Aristoteles Karşılaştırması.» Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2012: 219-231.
• Turetzky, Philip. Zaman. Çeviren Mustafa Çağlar Atmaca. İstanbul: Otonom Yayıncılık, 2020.
• Uçar, Semra. «Newton ve Görelilik Fiziğinde, Zaman ve Mekan Kavramlarının, Reichenbach'ın Epistemolojisi Çerçevesinde Yorumlanması.» Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, 2014: 275-291.
• Yavuz, Zikri. «Modern Zaman Teorileri ve Zamanın Gerçekliği.» Felsefe Dünyası, no. 56 (2012/2): 189-201.
• Yetmen, Aynur. «Zaman ve Zihin İlişkisi Bağlamında Bazı İdealist ve Realist Zaman Öğretileri.» Dört Öğe, 2014: 191-209.