Macera Rekreasyonu Katılımcılarının Risk Alma Davranışlarında Farklılık Yaratan Değişkenlerin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 4, 203 - 219, 15.12.2021

Sırrı Cem Dinç , Özge Yavaş Tez

https://doi.org/10.18826/useeabd.1002314

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, macera rekreasyonu katılımcılarının risk alma davranışlarında farklılık yaratan değişkenlerin incelenmesidir.

Materyal ve Metot: Çalışmaya hava, kara ve su tabanlı on iki farklı etkinlikten 652 macera sporcusu (158 kadın; x̄=34,59, SS=9,93 yıl; 494 erkek; x̄=34,69, SS=9,41 yıl) katılmıştır. Veriler kişisel bilgi formu ve Alana Özgü Risk Alma Ölçeği (DOSPERT) kullanılarak toplanmıştır. Hipotez testinden önce verilerin basıklık ve çarpıklık değerleri ile normallik testi incelenmiş ve dağılımın normal olduğu belirlenmiştir. Verilerin normalliği Kolmogorov-Smirnov testi değişkenler arası farklar “t-test, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Tukey ve Games-Howell testleri kullanılmıştır.

Bulgular: Yapılan analizler sonucunda macera rekreasyonu katılımcılarının risk alma düzeyleri arasında cinsiyete bağlı etik, sağlık/güvenlik, rekreasyon alt boyutları ve DOSPERT toplam puanları arasında (p<0.01); etkinlik tercihlerine bağlı olarak etik, sağlık/güvenlik, sosyal ve rekreasyon alt boyutları arasında (p<0.01); etkinlik deneyimine bağlı olarak sağlık/güvenlik alt boyutunda (p<0.05); etkinliğin gerçekleştirilmesinde bağlı olunan kurum ve kuruluş dikkate alındığında ise sosyal alt boyunda (p<0.05) anlamlı farklılıkların olduğu tespit edilmiştir.

Sonuç: Macera rekreasyonu katılımcıların risk alma davranışları değerlendirildiğinde erkek katılımcıların kadın katılımcılara göre etik, sağlık-güvenlik ve rekreasyonel alanda daha yüksek seviyede risk aldıkları belirlenmiştir. Bunun yanı sıra doğa yürüyüşü ve kampçılığı ile kayak yapan macera rekreasyonu katılımcılarının en düşük seviyede risk alma davranışı gösterdikleri; en deneyimli macera rekreasyonu katılımcılarının sağlık-güvenlik alanında en düşük seviyede risk alma davranışı gösterdikleri belirlenmiştir. Benzer şekilde külüp-dernek ve federasyona üye olarak macera rekreasyonu etkinliklerine katılanların sosyal anlamda daha düşük seviyede risk alma davranışı gösterdikleri söylenebilir. Son olarak etkinlik sıklığı ve süresi değişkenine bağlı olarak katılımcıların risk alma davranış düzeylerinde bir değişim olmadığı belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

macera rekreasyonu, risk alma, DOSPERT

Teşekkür

Bu çalışma Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Rekreasyon Anabilim dalında sunulan DOĞA VE MACERA REKREASYONU KATILIMCILARININ BASKIN BEYİN ALANLARI, ALEKSİTİMİ VE RİSK ALMA DAVRANIŞ İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ isimli yükseklisans tezinin bir bölümünü içermektedir.

Examining the Variables That Make a Difference in the Risk-Taking Behaviors of Adventure Recreation Participants

Öz

Aim: The aim of the study is to examine the variables that make a difference in the risk-taking behaviours of adventure recreation participants.

Methods: A total of 652 (158 women; x̄=34.59, SD=9.93 years; 494 men; x̄=34.69, SD=9.41 years) adventure recreation participants from twelve different air, land and water-based activities participated in the study. Data were collected using a demographic questionnaire and the Domain-Specific Risk-Taking Scale (DOSPERT). Before the hypothesis tests, velues of kurtosis and skewness and test of normality of the data were examined and normal distribution was determined by the Kolmogorov-Smirnov, differences between variables were examined with “t-test, single-factor ANOVA” and “Tukey and Games-Howell” test analyses.

Results: As a result of the analyses, significant differences were determined between the risk taking of adventure participants in total scores and the sub-dimensions of ethics, health/safety and recreation according to gender (p<0.01); in the sub-dimension of ethics, health/safety, social and recreation according to the activity preferences (p<0.01); in the sub-dimension of health/safety according to the experience of the activity (p<0.05); in sub-dimension of social according to the institutional and organization that is affiliated in the realization of the activity (p<0.05).

Conclusion: When the risk-taking behaviors of the adventure recreation participants were evaluated, it was determined that male participants take a higher level of risk in ethics, health-safety and recreation than female participants. In addition, participants of trekking and backpacking, and skiing takes the lowest level of risk; it was also determined that the most experienced adventure recreation participants showed the lowest level of risk-taking behavior in the field of health-safety. Similarly, it can be said that those who participate in adventure recreation activities as club-association and federation members show a low level of risk-taking behavior in the field of social sense. Finally, it was determined that there was no change in the risk-taking behavior levels of the participants depending on the activity frequency and duration variable.

Anahtar Kelimeler

Adventure Recreation, Risk Taking, DOSPERT

Kaynakça

• Ardahan, F. (2012). Duygusal Zekâ ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin Doğa Sporu Yapanlar Örneğinde İncelenmesi Pamukkale Journal of Sport Sciences Vol.3, No.3, Pg:20-33.
• Arnett, J. (1992). Socialization and adolescent reckless behavior: A reply to Jessor. Developmental Review. 12: 391-409.
• Arnett, J., Balle‐Jense, L. (1993). Cultural bases of risk behavior: Danish adolescents. Child Development. 64: 1842-1855.
• Brymer, E., & Oades, L. (2009). Extreme Sports: A Positive Transformation in Courage and Humility. Journal of Humanistic Psychology 49(1),, 114-126.
• Brymer, E., & Schweitzer, R. (2017a). Phenomenology and the Extreme Sport Experience. London: Routledge.
• Brymer, E. &. Schweitzer. R. D (2017b). “Evoking the Ineffable: The Phenomenology of Extreme Sports” Psychology of Consciousness: Theory, Research, and Practice 4 (1): 63–74.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. (ss.181). Ankara: Pegem Yayınevi.
• Blais, AR, Weber, EU. (2002). Testing invariance in risk taking: a comparison between anglophone and francophone groups, Scientific Series, 25, 1-28.
• Blais, A. R. & Weber. E. U. (2006). A Domain-specific Risk-taking (DOSPERT) Scale for Adult Populations. Judgment and Decision Making, (1) 33-47.
• Castanier, C., Scanff, C., & Woodman, T. (2010). Who Takes Risks in High-Risk Sports? A Typological Personality Approach. Research Quarterly for Exercise and Sport Physical Education, Recreation and Dance Vol. 81, No. 4,, 478–484.
• Demirhan, G. (2003). Dağ Sporlarına İlişkin Riskin algılanması. Gazi Beden E¤itimi ve Spor Bilimleri Dergisi (Gazi BESBD), VIII(3): 3-10
• Demirhan, G. (2005). Mountaineers Risk Perception in Outdoor-Adventure Sports A Study of Sex and Sports Experıence, J. Of Perceptual and Motor Skills.
• Demirhan G., Aşçı H.F., Kangalgil, M., Saraçbaşı M.O. (2014). Extrem sporları risk algısı ve çekicilik ölçeği. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 25(1), 11–22.
• Dickson, T., Dolnicor, S. (2004). No Risk, No Fun: The Role of Perceived Risk in Adventure Tourism. University Of Wollongong. Research Online. Web: 1-11.
• Dinç, S. C., Koca, C., Demirhan, G., & Aşcı, H. (2004). An Investıgatıon of Rısk Participation and Risk Views of Male and Female University Students Before and After Participating the Outdoor Activities Experience. The 10th Ichper. SD Europe Congress.
• Dinç, S.C. (2018). Doğa Sporları Etkinliklerine İlişkin Liderlik Ölçeğinin Geliştirilmesi. Spor Yayınevi ve Kitapevi Ankara.
• Dinç, S. C., Saçlı Uzunöz, F. ve Güneş, B. (2018). Risk Alma ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinde Doğa Macera Eğitimine Bağlı Değişimlerin İncelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 166-182.
• Dinç, S.C. ve Yavaş Tez, Ö. (2019-a). Investigation of the Relationship Between the Dominant Brain Areas, Risk-Taking and Alexithymia of Outdoor Adventure Recreation Participants. Journal of Education and Learning, 8(3) doi.org/10.5539/jel.v8n3p44.
• Dinç, S.C. ve Yavaş Tez, Ö. (2019-b). Alana Özgü Risk Alma Ölçeği- Kısa Formu’nun (DOSPERT-30) Türkçe Uyarlaması, Spor Bilimleri Dergisi 30 (3), 107-120 DOI: doi.org/10.17644/sbd.471304
• D’Amato, L.G. & Krasny M. E. (2011). Outdoor Adventure Education: Applying Transformative Learning Theory to Understanding Instrumental Learning and Personal Growth in Environmental Education. The Journal of Environmental Education, pp. 237-254.
• Ewert, A.W. & Hollenhorst, S. (1995). Adventure Recreation and Its Implication for Wilderness. International Journal of Wilderness. 3(2):1-21
• Ewert, A.W. & Sibthorp, J. (2014) Outdoor Adventure Education: Foundation, Theory, and Research; Human Kinetics, Champaign IL.
• Greene, K., Krcma, M., Walters, L.H., Rubin, D.L., Hale, L. (2000). Targeting adolescent risk-taking behaviors: the contributions of egocentrism and sensation-seeking. Journal of Adolescence. (23): 439-461.
• Guszkowska, M., Boldak, A. (2010). Sensation Seeking in Males Involved in Recreation. High Risk Sports. Biology Sport. 27(3): 157- 162.
• Gomes, R., N. Gustavo, R. Melo, and V. Pedragosa. (2017). Private Sport Sector in Europe – A Cross-National Perspective, edited by A. Laine, and H. Vehmas, 269–285. Cham: Springer.
• Howard, R.A. (2009). A Case Study of The Ottowa Valley Whitewater Rafting Industry: Standards and Risk Mangement. Brock Universiy. Submitted In Partial Fulfillment of The Requirements Forth He Degree of Master of Arts in Appired Health Sciences.pp: 10-20.
• Houge Mackenzie, S., & Hodge, K. (2019). Adventure recreation and subjective well-being: a conceptual framework,. Leisure Studies, , 1-15. DOI:10.1080/02614367.2019.1577478.
• Llewellyn, D., & Sanchez, X. (2008). Individual differences and risk taking in rock climbing. Psychology of Sport and Exercise, 9, , 413–426.
• Mazıcıoğlu, M. M., Baştürk, M. & Çetinkaya, M. (2000). Dağcılarda Kişilik Yapısının Araştırılması: Kısa Semptom Envanteri, Klinik Psikiyatri 3: 61-66.
• Melo, R. & R. Gomes. (2017). “Nature Sports Participation: Understanding Demand, Practice Profile, Motivations and Constraints.” European Journal of Тourism Research 16: 108–135.
• Mei-Dan, O. & Carmont, M. R. (2013) Adventure and Extreme Sports Injuries: Epidemiology, Treatment, Rehabilitation and Prevention. Springer-Verlag: London.
• Melo, R., Van Rheenen, D. & Gammon S. J. (2020) Part II: Nature Sports: Current Trends and The Path Ahead, Annals of Leisure Research, 23:2, 133-142, DOI:10.1080/11745398.2019.1672310
• Mishra, S. & Lalumiére, M.L. (2010). You Can’t Always Get What You Want: The Motivationel Effect ofNeed on Risk-Sensitive-Decission-Making, Journal of Experiment Al Social Psychology. (46): 605-611.
• Monasterio E. (2012). Mental Characteristics of Extreme Sports Athletes. In: Mei-Dan O, Carmont MR, (eds). Adventure and extreme sports injuries: London: Springer.
• Muszkieta R. & Gembiak M. (2004) Uwarunkowania i motywy uprawiania sportów ekstremalnych. In: Z. Dziubiński (ed.) Edukacja poprzez sport. Salezjańska Organizacji Sportowa RP, Warszawa. pp: 478.
• Pedersen, M. D. (1997). Perceptions of High-Risk Sport. Perceptual and Motor Skills. (85): 756-758.
• Priest, S. & Gass, M. (2017) Effective Leadership in Adventure Programming, 3E. USA: Human Kinetics
• Rajola, E., & O'Keefe, M. (1999). Philosophy in practice: A history of adventure programming. In J. C. Miles & S. Priest (Eds.), Adventure Programming (pp. 45-53). State College, PA: Venture.
• Seligman, M., & Csikszentmihalyi, M. (2014). Positive psychology: An introduction . New York: Springer Netherlands (pp. 279-298).
• Schrader, M.P. & Wann, D.L. (1999). High-risk Recreation: The Relationship Between Participant Characteristics and Degree of Involvement. Journal of Sport Behavor. 22 (3): 426-441.
• Özen, G., Ölçücü, B., Özen, Ş. & Demirel, N. (2014) Spor Eğitiminde dağ tırmanışı antrenmanı ve zirve tırmanışının öz-yeterlilik düzeyine etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Ekim, 2014: (131-136)
• Virden , R. (2006). Outdoor and Adventure Recreation. H. Kinetics içinde, Introduction To Recreation and Leisure (s. 307-333). Champaign: Human Kinetics.
• Weber, EU, Blais, AR, Betz, N. (2002). A Domain Specific Risk Attitude Scale: measuring risk perceptions and risk behaviors. Journal of Behaviroal Decision Making, 15, 263-290.
• Wheaton, B. (2013). The Cultural Politics of Lifestyle Sports. London: Routledge.
• Wheaton, B. (2016). “Lifestyle Sport.” In Sport and Society: A Student Introduction, edited by B. Houlihan, and D. Malcolm, 3rd ed., 109–133. London: Sage.
• Weber, E.U., Blais, A.R., Betz, N. (2002). A Domain Specific Risk Attitude Scale: Measuring Risk Perceptions and Risk Behaviors. Journal of Behaviroal Decision Making. (15): 263-290.
• Yılmaz, T. (2000). Ergenlerde Risk Alma Davranışlarının İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zuckerman, M. (1990). The psychophysiology of sensation seeking. Journal of Personality; 58, 313–345.