Lübnan’da Ortak Kimliğin Oluşumunda Sedir Devrimi’nin Rolü

Yıl 2021, Sayı: 13, 415 - 449, 30.12.2021

Vecih Cuzdan Nazlı Koca

Öz

Osmanlı İmparatorluğu hâkimiyeti altında etnik ve dini olarak birçok farklı kimliğe ev sahipliği yapan Lübnan toprakları, bünyesindeki çoğul ve kendine özgü olan farklılıkları ortak bir zeminde buluşturamamıştır. Ortaklık zemininin olmayışına en önemli etken, özellikle Fransa ve diğer Avrupalı devletlerin müdahalesiyle ülkede Osmanlı hâkimiyeti altında kurulan Mutasarrıflık Sistemi’dir. Mutasarrıflık sisteminin kurumsallaşması ve Lübnan’ın tarihsel kırılma anlarında yönetimsel değişikliklerin bu sistemin üzerine inşa edilmesi, parçalı yapıyı günümüze taşımıştır. Sonuç olarak ise etnik ve dini farklılıkları temel alan bu siyasal sistem ortak hak ve sorumluluk temelinde bir Lübnan devleti vatandaşı kimliği oluşumunu engellemiştir. 2005 yılında Lübnan’da eski Başbakan Refik Hariri’ye düzenlenen suikastın hemen ardından başlayan gösterilerin devamında ve sonrasında da geniş bir toplumsal oydaşma zemini kurulamamış, renkli devrimlerin Ortadoğu’daki yansıması olarak değerlendirilen Sedir Devrimi, iddia edildiği gibi daha demokratik ve tüm toplumu kapsayıcı sonuçlar üretememiştir.

Anahtar Kelimeler

Lübnan, Sedir Devrimi, Ortak Vatandaşlık, Kimlik

The Role of the Cedar Revolution in the Formation of the Collective Identity in Lebanon

Öz

The Lebanese lands, which hosted many different ethnic and religious identities under the Ottoman Empire's rule, could not bring together the plural and distinctive differences within it on common ground. The most crucial factor for the lack of common ground is the Mutasarrifate system established with the interference of France and other European states under the Ottoman rule in the country. The Mutasarrifate system's institutionalization and the building of administrative changes on this system in Lebanon's historical breaking moments brought the fragmented structure to the present day. As a result, this political system based on ethnic and religious differences prevented a Lebanese state citizen identity based on common rights and responsibilities. In the continuation and afterward of the demonstrations that started right after the assassination of former Prime Minister Rafiq Hariri in Lebanon in 2005, a broad social consensus ground could not be established. Considered as the reflection of color revolutions in the Middle East, the Cedar Revolution could not produce more democratic and inclusive results as claimed.

Anahtar Kelimeler

Lebanon, Cedar Revolution, Common Citizenship, Identity

Kaynakça

• Alagha, Joseph. The Shifts in Hizbullah’s Ideology: Religious Ideology, Political Ideology, and Political Program. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2006.
• Atlıoğlu, Yasin. Savaşta ve Barışta Lübnan Marunîleri. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2014.
• Atlıoğlu, Yasin. “Lübnan’da Din ve Siyaset: Dürzî Liderlik Örneği,” Akademik Ortadoğu 2, (2015): 1-25.
• Ayhan, Veysel ve Özlem Tür. Lübnan, Savaş, Barış, Direniş ve Türkiye ile İlişkiler. Bursa: Dora Yayınları, 2009.
• Bilge, Özge. “Vatandaşlık Kavramı ve Vatandaşlık Hukukunu Etkileyen Faktörler Hakkında Değerlendirme,” Güvenlik Çalışmaları Dergisi 1, (2020): 129-150.
• Boran, Yıldırım. Lübnan’daki İran Hizbullah. İstanbul: Siyah Beyaz Yayınları, 2007.
• Bosco, Robert M. “The Assassination of Rafik Hariri: Foreign Policy Perspectives,” International Political Science Review / Revue internationale de science politique 4, (Eylül 2009): 349-361.
• Bozbaş, Gökhan ve Al Rawi Bedria. “Seçim Sosyolojisi ve Lübnan’da Seçimler,” Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3, (2020): 989-999.
• Cleveland, William L. Modern Ortadoğu Tarihi. Çeviren: Mehmet Harmancı, İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008.
• Çelik, Ümit. “İç Çatışmalar ve Dış Müdahaleler Arasında Lübnan,” International Journal of History 1, (2012): 125-155. http://dx.doi.org/10.9737/hist_460 Dursunoğlu, Alptekin. “Lübnan Savaşı, Stratejik Hedefleri ve Sonuçları,” Yakın Doğu Haber, 15 Ağustos 2006.
• Elias, Grace. “La communauté sunnite au Liban: L’entité et les variables politiques,” Libanews, 15 Eylül 2019.
• Erdem, Gökhan. “Lübnan’da Şii Siyasi Hareketin Evrimi: EMEL’den Hizbullah’a,” The Turkish Yearbook of International Relations 1, (2018): 21-55, doi:10.1501/Intrel_0000000316
• Güdül, Serpil. “Lübnan İç Savaşı’nda Filistinli Örgütlerin Rolü,” Turkish Studies 22, (Yaz 2018): 251-269, http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1400
• Güllüpınar, Fuat. “Eşitsizlik ve Toplumsal Tabakalaşma Açısından Vatandaşlık Üzerine Sosyolojik Bir Analiz,” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 1, (2012): 81-109, https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002239
• Halawi, Majed. A Lebanon Defied: Musa al-Sadr and the Shi’a Community, Boulder, CO: Westview Press, 1992.
• Karadjis, Michael. “Hizbullah: Kökenleri ve amaçları,” sendika.org, 28 Mayıs 2013.
• Keyman, E. Fuat. “Küreselleşme, Uluslararası İlişkiler ve Hegemonya,” Uluslararası İlişkiler / International Relations 9, Özel Sayı: Küreselleşme / Special Issue: Globalization (Bahar / Spring 2006): 1-20.
• Kor, Zahide Tuba. Ortadoğu’nun Aynası Lübnan, İstanbul: İHH Araştırma ve Yayınlar Birimi, 2009.
• Köprülü, Nur ve İlker Salih Ebrem. “Lübnan’da Çoklu Güç Paylaşımı ve Ortaklıkçı Demokrasi Zemininin Arap Ayaklanmaları Sonrası Geleceği,” Akademik Ortadoğu 15, (2013): 1-23.
• Krayem, Hassan. “The Lebanese Civil War and the Taif Agreement”, American University of Beirut Libraries Digital Collection, 2 Haziran 2020.
• Lutskiy, Borisoviç. Arap Ülkelerinin Yakın Tarihi: 16. Yüzyıldan 20. Yüzyıla, İstanbul: Yordam Kitap, 2011.
• “Lübnan’da Vatandaşlık Hakkı Protestosu.” haberler.com, 17 Mart 2018, Erişim 30 Mart 2021, http://haberler.com/lubnan-da-vatandaslik-hakki-protestosu-10665641-haberi/
• “Lübnan’da Vergi ve Yolsuzluk Protestosu.” Euronews, 19 Mart 2017, Erişim 30 Mart 2021, http://tr.euronews.com/2017/03/19/lubnan-da-vergi-ve-yolsuzluk-protestosu
• “Lübnan’da Çöp Krizine Çözüm.” Al Jazeera Türk, 10 Eylül 2015, Erişim 30 Mart 2021, http://www.aljazeera.com.tr/haber/lubnanda-cop-krizine-cozum
• McCallum, Fiona. “The Maronites in Lebanon: An Historical and Political Perspective” Eastern Christianity in the Modern Middle East içinde, Editörler: Anthony O’Mahony ve Emma Loosley, 25-40. London: Routledge, 2010.
• “Middle East situation/Lebanon – Third UNIIIC report on Hariri assassination.” un.org, 14 Mart 2006, Erişim 30 Mart 2021, https://www.un.org/unispal/document/auto-insert-186908/
• Nasr, Seyyed Vali Reza. The Shia Revival: How Confl icts within Islam Will Shape the Future, New York: W. W. Norton, 2006.
• Norton, Augustus R. Amal and the Shi’a: Struggle for the Soul of Lebanon, Austin: University of Texas Press, 1987.
• Özcan, Lütfi ve Abdülkadir Aksoy. “Tanzimat Dönemi Taşra Politikalarının Cebel-i Lübnan Örneğinde Analizi,” Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi 1, (2013): 95-116.
• Prados, Alfred B. “Syria: U.S. Relations and Bilateral Issues,” CRS Issue Brief for Congress, 13 Mart 2006, Erişim 30 Mart 2021, https://fas.org/sgp/crs/mideast/IB92075.pdf
• Raad, Samih. “Une expérience politique islamique au Liban: Le Hezbollah,” Le Portique, 15 Aralık 2007, Erişim 11 Mart 2021, https://journals.openedition.org/leportique/1408
• “Remarks on Release of Country Reports on Human Rights Practices for 2004.” U.S Department of State Archive, 28 Şubat 2005, Erişim 30 Mart 2021, https://2001-2009.state.gov/g/rls/rm/2005/42793.htm
• Reyhan, Cenk. “Cebel-i Lübnan Vilayet Nizamnamesi,” Memleket Siyaset Yönetim 1, (2006): 171-181.
• Salibi, Kamal. “The Lebanese Identity,” Journal of Contemporary History 1, (1971): 76- 86.
• “Security Council Declares Support For Free, Fair Presidential Election in Lebanon; Calls For Withdrawal Of Foreign Forces There.” un.org, 2 Eylül 2004, Erişim 30 Mart 2021, https://www.un.org/press/en/2004/sc8181.doc.htm
• Smith, Anthony D. The Ethnic Origins of Nations, Oxford: Blackwell Publishing, 1986.
• “Syrian Troops Leave Lebanon After 29-Year Occupation.” New York Times, 26 Nisan 2005, Erişim 30 Mart 2021, https://www.nytimes.com/2005/04/26/international/middleeast/syrian-troops-leave-lebanon-after-29year-occupation.html
• Taflıoğlu Mehmet Serkan. “Lübnan Anayasal Düzeninde Egemenlik Dağılımı,” Sosyoekonomi 28, (2016): 31-42, DOI: 10.17233/se.58261.
• Traboulsi, Fawwaz. A History of Modern Lebanon, London: Pluto Press, 2007.