Hakikat-Sonrası ve İdeoloji: Lee McIntyre’ın Yorumu Hakkında Louis Althusser Üzerinden Bir Tartışma

Yıl 2022, Cilt 0, Sayı 14, 133 - 149, 30.06.2022

Mert ERÇETİN

https://doi.org/10.32739/uskudarsbd.8.14.105

Öz

Lee McIntyre Hakikat-Sonrası (Post-Truth, 2018) adlı kitabında, hakikat-sonrası (post-truth) kavramını pazarlama ve televizyon dünyalarındaki tarihsel kökenlerine ve davranışsal psikolojideki kaynaklara dayanarak düşünsel bir kökene bağlar. McIntyre, bu kavramın yalnızca epistemolojik bir sorun olduğunu öne sürer. Bu makalede; ilk olarak hakikat-sonrası kavramı ile hakikatin bağdaşım kuramı arasında benzerlikler belirtilerek ortaya çıkan ortak epistemolojik sorunlar incelenecektir. Daha sonra, kişiselleştirme teknolojileri ve bunların istenmeyen sonuçları olan yankı odası, filtreleme baloncuğu ve siber-balkanlaştırma ile Althusser’in devletin ideolojik aygıtları arasında bir koşutluk kurularak McIntyre’ın yaklaşımı sorunsallaştırılacaktır. Dahası, söz konusu teknolojiler bireyleri birer üretici-tüketiciye (prosumer) dönüştürdüğü için hakikat-sonrası kavramının hem teorik hem de pratik felsefenin alanına girmesiyle aslında ideoloji kavramına karşılık gelen bir yeniyapımdan (neologism) fazlası olmadığı ileri sürülecektir.

Anahtar Kelimeler

Hakikatin Bağdaşım Kuramı, Siber-Balkanlaştırma, Yankı Odası, Filtreleme Baloncuğu, Devletin İdeolojik Aygıtları, Hakikat-Sonrası

Post-Truth and Ideology: A Discussion about Lee McIntyre’s Interpretation through Louis Althusser

Öz

In his book Post-Truth (2018), Lee McIntyre demonstrates the intellectual origins of the notion of post-truth by giving examples from diverse areas such as marketing, broadcasting, and the studies of behavioural psychology in the 20th century. McIntyre claims that post-truth is solely an epistemological problem. In this essay, firstly, the similarities between the post-truth and the coherence theory of truth will be elaborated and their common problems will be briefly discussed. After this discussion, Lee McIntyre’s approach will be problematized by establishing parallelism between the personalization technologies with their unintended outcomes such as echo chambers, filter bubbles & cyber-balkanization, and Louis Althusser’s ideological apparatus of the state. Moreover, it will be suggested that since the personalization technologies transform each individual into a prosumer, the notion of post-truth is deeply related to the fields of both theoretical and practical philosophy and it is, in fact, nothing more than a neologism replacing the term, ideology.

Anahtar Kelimeler

Coherence Theory of Truth, Cyberbalkanization, Echo Chamber, Filter Bubble, Ideological Apparatus of the State, Post-truth

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1975.
• Althusser, Louis. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları [İdéologie at Appareils İdéologiques D’Etat], çev. Alp Tümertekin, İstanbul: İthaki Yayınları, 2019.
• Aristoteles. “Metafizik”, çev. Ahmet Arslan, Yazko Felsefe Yazıları, İstanbul, 1982.
• Baç, Murat. “Hakikatin Savuşturulması, Ötelenmesi ve Geri Dönüşü Üzerine”, Pasajlar: Post-Truth Çağı (Ocak 2020), 4: 17 – 34, Ankara: Tarcan Matbaacılık.
• Belge, Murat. “Önsöz”, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları [İdéologie at Appareils İdéologiques D’Etat] içinde, çev. Yusuf Alp, Mahmut Özışık, İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
• “Birther”, Lexico Dictionary; English Dictionary, Thesaurus & Grammar Help. <https://www.lexico.com/definition/birther/>
• Cevizci, Ahmet. Felsefeye Giriş, İstanbul: Say Yayınları, 2017.
• Cornford, Francis MacDonald. Platon’un Bilgi Kuramı: Metne Eşlik Eden Bir Yorumla Birlikte Theatetos ve Sofist’in Çevirisi, çev. Ahmet Cevizci, Ankara: Gündoğan Yayınları, 1989.
• Garimella, Karin & Morales, Gianmarco de Francisci & Gionis, Aristides & Mathioudakis, Michael. “Political Discourse on Social Media: Echo Chambers, Gatekeepers, and the Price of Bipartisanship”. WWW ’18: Proceedings of the 2018 World Wide Web Conference (Nisan 2018): 913-922. <https://doi.org/10.1145/3178876.3186139>
• Gürsoy, A. Özgür. “Hakikatin Ötesi, Berisi, Kendisi: “Hakikat-ötesi” Kavramına Dair Eleştirel Bir Çözümleme”. Kaygı (Mart 2021): 150-170, Bursa: Uludağ Üniversitesi. <https://doi.org/10.20981/kaygi.889037>
• Karadut, İsmail Cem. “Hakikat Ötesi Çağda Hakikati Söylemek: İki Parrhesia Vakası”, Pasajlar: Post-Truth Çağı (Ocak 2020), 4: 125 – 140, Ankara: Tarcan Matbaacılık.
• Lang, Bodo & Dolan, Rebecca & Kemper, Joya & Northey, Gavin. “Prosumers in Times of Crisis: Definition, Archetypes and Implications”, Journal of Service Management Cilt 32 Sayı 2 (2021): 176-189. <https://doi.org/10.1108/JOSM-05-2020-0155>
• Marx, Karl, “Marx to Kugelmann in Hanover” Marx Engels Archive. <https://www.marxists.org/archive/marx/works/1868/letters/68_07_11-abs.htm>
• McGinn, Colin. “The Truth About Truth”, What is Truth? düz. Richard Schantz, New York: Walter de Gruyter, 2002.
• McIntyre, Lee. Respecting Truth: Willful Ignorance in the Internet Age, New York: Routledge, 2015.
• McIntyre, Lee. Hakikat-sonrası [Post-truth], çev. Mehmet Fahrettin Biçici, İstanbul: Can Sanat Yayınları A.Ş., 2019.
• Narin, Bilge. “Kişiselleştirilmiş Çevrimiçi Haber Akışının Yankı Odası Etkisi, Filtre Balonu ve Siberbalkanizasyon Kavramları Çerçevesinde İncelenmesi”, Selçuk İletişim Cilt 11 Sayı 2, (2018): 232-251, Konya: Selçuk Üniversitesi. <https://doi.org/10.18094/josc.340471>
• “Post-Truth”, Lexico Dictionary; English Dictionary, Thesaurus & Grammar Help <https://www.lexico.com/definition/post-truth> “Post-truth’ declared the Word of the year by Oxford dictionaries.” BBC News, Kasım 16, 2015. <https://www.bbc.com/news/uk-37995600>
• Quine, Williard van Orman & Ullian, J. S. Bilgi Ağı [The Web of Belief], çev. A. Hadi Adanalı, Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2001.
• Wheeler, Brian & Seddon, Paul & Norris, Richard. “Brexit: All you need to know about the UK leaving the EU”, BBC News, Mayıs 10, 2019. <https://www.bbc.com/news/uk-politics-32810887>
• Yazıcı, Çiğdem. “Hakikat Sonrası ve Yalnızlık”. Kaygı (Mart 2021): 264-279, Bursa: Uludağ Üniversitesi. <https://doi.org/10.20981/kaygi.892992>
• Young, James O. “The Coherence Theory of Truth”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, düz. Edward N. Zalta, Sayı Güz 2018, 2018. <https://plato.stanford.edu/archives/fall2018/entries/truth-coherence/>
• Zizek, Slavoj. İdeolojinin Yüce Nesnesi [the Sublime Object of Ideology], çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları, 2008.