Türk Dış Politikası Ekseninde Sahra Altı Afrika’daki Küçük Devletler

Yıl 2024, Sayı: 19, 23 - 48

İdil Alabay-demirkıran

Öz

Bu makale, küçük devlet çalışmalarında genellikle göz ardı edilen bir bölge olan Sahra Altı Afrika'daki küçük devletlere yönelik Türkiye'nin dış politikasını incelemektedir. Geleneksel olarak büyük güçlerin hakim olduğu Uluslararası İlişkiler literatürü, özellikle 1980'lerden bu yana giderek diğer aktörlerin de rolünü anlamaya yönelmiştir. Küçük devlet çalışmaları ile Afrika bölgesine yönelik çalışmalara da bu yıllarda ilginin arttığı görülmektedir. Öte yandan, 1998 Afrika Eylem Planı ve 2002 sonrası Adalet ve Kalkınma Partisi'nin iktidara gelmesiyle Türkiye’nin Afrika’ya olan ilgisi artmış, Afrika ülkeleriyle ilişkiler bu dönüm noktalarıyla hız kazanmıştır. 2000’li yıllarından başından itibaren Sahra Altı Afrika’da çeşitli dış politika hedefleri oluşturan Türk dış politikasının, Sahra Altı Afrika’daki küçük devletlere yönelik özel bir strateji geliştirmediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Afrika, Küçük Devletler, Sahra Altı Afrika, Türk Dış Politikası

Small States of Sub-Saharan Africa in the Context of Turkish Foreign Policy

Öz

This article analyses Türkiye's foreign policy towards small states in Sub-Saharan Africa, which is an often neglected region in small state studies. The International Relations literature, traditionally dominated by great powers, has, especially since the 1980s, increasingly focused on understanding the role of other actors. The interest in small state studies and Africa increased in these years also. On the other hand, with the 1998 Africa Action Plan and the Justice and Development Party coming to power after 2002, Türkiye's interest in Africa increased and relations with African countries gained momentum with these turning points. It is seen that Turkish Foreign Policy, which has established various foreign policy goals in Sub-Saharan Africa since the beginning of the 2000s, has not developed a specific strategy for small states in Sub-Saharan Africa.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Africa, Small States, Sub-saharan Africa, Turkish Foreign Policy

Kaynakça

• KAYNAKÇA “About Lesotho,” Kingdom of Lesotho, Erişim 17 Eylül 2024, https://www.gov.ls/about-lesotho/.
• “About Mauritius,” Republic of Mauritius, Erişim 17 Eylül 2024, https://www.govmu.org/EN/Pages/exploremauritius.aspx.
• “About Namibia,” Government of Namibia, Erişim 18 Eylül 2024, https://www.gov.na/aboutnamibia.
• “About Our Country,” Republic of Botswana, Erişim 10 Eylül 2024, https://www.gov.bw/about-our-country.
• “About Seychelles,” Seychelles Tourism Department, Erişim 18 Eylül 2024, https://seychelles.com/aboutus/aboutseychelles.
• “About the Gambia,” Republic of the Gambia, Erişim 15 Eylül 2024, https://gambia.gov.gm/about/.
• Aktaş, Alperen. “Turkish President Erdogan Meets King III. Mswati of Eswatini in Antalya,” AA, 1 Mart 2024, Erişim 14 Eylül 2024, https://www.aa.com.tr/en/africa/turkish-president-erdogan-meets-king-iii-mswati-of-Esvatini-in-antalya/3152786.
• “Botsvana’nın Siyasi Görünümü,” T.C. Dışişleri Bakanlığı, Erişim 10 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/botsvana-siyasi-gorunumu.tr.mfa.
• “Büyükelçilik,” T.C. Antananarivo Büyükelçiliği, Erişim 17 Eylül 2024, https://antananarivo-be.mfa.gov.tr/Mission/About.
• “Büyükelçilik,” T.C. Livrevil Büyükelçiliği, Erişim 17 Eylül 2024, https://librevil-be.mfa.gov.tr/Mission/About.
• “Büyükelçilik,” T.C. Windhoek Büyükelçiliği, Erişim 18 Eylül 2024, https://windhoek-be.mfa.gov.tr/Mission/About.
• Crowards, Tom. “Defining the Category of ‘Small’ States,” Journal of International Development 14, sayı: 2, (2002): 143-179.
• “Cumhurbaşkanı Gül Gabon’da,” Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşlanlığı, 25 Mart 2011, Erişim 17 Eylül 2024, https://www.tccb.gov.tr/haberler--abdullah-gul-/1726/9607/cumhurbaskani-gul-gabonda.
• Demir, Ali Faik ve Yeliz Kulalı Martin, “Avrupa’daki Mikro Devletler ve Türk Dış Politikası Açısından Konumları,” The Turkish Yearbook Of International Relations 50, (2019): 113-140.
• “Eswatini,” World Bank, Erişim 14 Eylül 2024, https://data.worldbank.org/country/Eswatini.
• Eyrice Tepeciklioğlu, Elem, Ali Onur Tepeciklioğlu, ve Betül Aydoğan Ünal, “Türkiye’nin Sahra-altı Afrika’da Yürüttüğü Kamu Diplomasisi Faaliyetleri,” Ege Academic Review 18, sayı: 4, (2018): 608.
• Eyrice Tepeciklioğlu, Elem. “Afrika’ya Açılım Kararından Yirmi Sene Sonra Türkiye-Afrika İlişkileri Nerede?,” Bilgesam Analiz 1395, (2019): 4.
• “FOSS for Good’ Technical Assistance Package,” Erişim 6 Eylül 2024, https://www.mpa.gov.tt/sites/default/files/file_upload/psacourses/SCPTA/Annex.pdf Fox, Annette Baker Fox. The Power of Small States: Diplomacy in World War II. Chicago: University of Chicago Press, 1959.
• “Gabon Cumhurbaşkanı Ondimba Onuruna Akşam Yemeği,” Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşlanlığı, 18 Temmuz 2012, Erişim 17 Eylül 2024, https://www.tccb.gov.tr/haberler--abdullah-gul-/1726/10480/gabon-cumhurbaskani-ondimba-onuruna-aksam-yemegi.
• “Gabon,” World Bank, Erişim 17 Eylül 2024, https://data.worldbank.org/country/gabon.
• “Gabonese Republic,” African Union, Erişim 17 Eylül 2024, https://au.int/en/countryprofiles/gabonese-republic. “Gambiya Büyükelçisinden Güven Mektubu,” Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Erişim 15 Eylül 2024, https://www.tccb.gov.tr/haberler--abdullah-gul-/1726/9135/gambiya-buyukelcisinden-guven-mektubu.
• Goetschel, Laurent. “The Foreign and Security Policy Interests of Small States in Today’s Europe,” Small States Inside and Outside the European Union: Interests and Policies içinde, ed. Laurent Goetschel (Boston: Springer, 1998), 14-15.
• Hazar, Numan. “The Future of Turkish-African Relations,” Dış Politika 3-4, (2000): 110
• Hazar, Numan. “Turkey in Africa: the Implementation of the Action Plan and an Evaluation after Fifteen Years,” ORSAM Report 125, (2012): 6-7.
• Hey, Jeanne A. K.. “Introducing Small State Foreign Policy,” Small States in World Politics: Explaining Foreign Policy Behavior içinde, ed. Jeanne A. K. Hey (London: Lynne Rienner Publishers, 2003), 2-3.
• “Histoire du Gabon,” Présidence de la République Gabonaise. Erişim 17 Eylül 2024, https://presidence.ga/histoire-du-gabon/.
• Ipek, Volkan. “The 2011 Landing of Turkey on Somalia: the ‘State to People’ Aspect of Turkish Foreign Policy Towards Sub-saharan Africa,” European Scientific Journal, (2014): 414.
• İpek, Volkan. “Turkey’s Foreign Policy Towards Sub-Saharan Africa,” Turkish Foreign Policy: International Relations, Legality and Global Reach içinde, ed. Pınar Gözen Ercan (Londra: Palgrave Macmillan, 2017), 218-219. “Kalıcı Barış ve İstikrarın Temini, Ekonomik Refahın Adil Bir Şekilde Paylaşılmasıyla Mümkündür” Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşlanlığı, 12 Mayıs 2015, Erişim 17 Eylül 2024, https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/32283/kalici-baris-ve-istikrarin-temini-ekonomik-refahin-adil-bir-sekilde-paylasilmasiyla-mumkundur.
• “Kararname,” T.C. Resmi Gazete, 7 Eylül 1972. Erişim 17 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/11200.pdf.
• Kirby, James. “Botswana at 50: The End of an African Success Story?,” The Conversation, 20 Eylül 2016. Erişim 10 Eylül 2024, https://theconversation.com/Botsvana-at-50-the-end-of-an-african-success-story-65349. Kotchikian, Asbed. “The Dialectics of Small States: Foreign Policy Making in Armenia and Georgia” (Doktora Tezi, Boston University, 2006), 21.
• “Lesotho,” World Bank, Erişim 17 Eylül 2024, https://data.worldbank.org/country/gabon https://data.worldbank.org/country/lesotho.
• Long, Tom. A Small State’s Guide to Influence in World Politics (Oxford: Oxford University Press, 2022). Makgala, Christian John. “Botswana, Colonial System: Repressive Apparatus, Ideology, Adaptations, Social Impacts,” Essays Aluka, (2007).
• “Mauritius Profile – Timeline,” BBC, 25 February 2019. Erişim 17 Eylül 2024, https://www.bbc.com/news/world-africa-13882731.
• “Mauritius,” World Bank, Erişim 17 Eylül 2024,https://data.worldbank.org/country/mauritius.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 10 Nisan 2013. Erişim 10 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/04/20130410-2.htm.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 11 Ağustos 2015. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler//2015/08/20150811-1.htm.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 11 Kasım 1989. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20339.pdf.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 11 Temmuz 1999. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23752.pdf.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 11 Temmuz 2015. Erişim 18 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150711-10.htm.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 14 Şubat 1989. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20080.pdf.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 21 Kasım 1990. Erişim 10 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/20702.pdf.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 24 Ekim 2014. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/10/20141024-2.htm.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 27 Haziran 2018. Erişim 18 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/06/20180627-3.pdf.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 3 Nisan 2005, Erişim 17 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/04/20050403-1.htm.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 30 Haziran 2016. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler//2016/06/20160630-6.pdf.
• “Milletlerarası Andlaşma,” T.C. Resmi Gazete, 7 Haziran 2017. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/06/20170607M1-12.pdf.
• “Missions Abroad,” Kingdom of Eswatini Ministry of Foreign Affairs. Erişim 14 Eylül 2024, https://www.gov.sz/images/Esvatini-MISSIONS-ABROAD-2023-1.pdf.
• “Morityus,” T.C. Ticaret Bakanlığı, 2 Ekim 2023, Erişim 17 Eylül 2024, https://www.ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/serbest-ticaret-anlasmalari/yururlukte-bulunan-stalar/morityus.
• “Namibia,” World Bank, Erişim 18 Eylül 2024, https://data.worldbank.org/country/namibia.
• Neumann, Iver B. “Introduction: Lilliputians in Gulliver’s World?” Small States in International Relations içinde, Editörler: Christine Ingebritsen, Iver B. Neumann, Sieglinde Gstöhl ve Jessica Beyer, 3-36. Seattle: University of Washington Press, 2006.
• Ó Súilleabháin, Andrea. Small States at the United Nations: Diverse Perspectives, Shared Opportunities (New York: International Peace Institute, 2014), 3,8.
• “Seychelles,” World Bank, Erişim 18 Eylül 2024, https://data.worldbank.org/country/seychelles.
• “Seyşeller’in Ekonomisi,” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 18 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/seyseller_in-ekonomisi.tr.mfa.
• “Small States,” The Commonwealth, Erişim 6 Eylül 2024, https://thecommonwealth.org/our-work/small-states Steinmetz, Robert ve Anders Wivel. “Introduction,” Small States in Europe: Challenges and Opportunities içinde, Editörler: Robert Steinmetz ve Anders Wivel, 3-14. Aldershot: Ashgate, 2010.
• “Swaziland King Renames Country ‘the Kingdom of eSwatini,” BBC, 19 Nisan 2018. Erişim 14 Eylül 2024, https://www.bbc.com/news/world-africa-43821512.
• Rothstein, Robert L. Alliances and Small Powers. New York: Columbia University Press, 1968. “The Gambia Country Profile,” BBC. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.bbc.com/news/world-africa-13376517#:~:text=1895%20%2D%20Becomes%20a%20British%20protectorate,which%20several%20hundred%20are%20killed.
• “The Gambia,” World Bank, Erişim 15 Eylül 2024, https://data.worldbank.org/country/gambia-the.
• “The World Bank in Small States,” World Bank. Erişim 6 Eylül 2024, https://www.worldbank.org/en/country/smallstates/overview
• “THY Libreville’e Uçuyor,” Airkule, 31 Ocak 2013. Erişim 17 Eylül 2024, https://www.airkule.com/haber/THY-LIBREVILLE-E-UCUYOR/13603.
• “THY, Madagaskar ile Mauritius’a Sefer Başlattı,” Anadolu Ajansı, 15 Aralık 2015. Erişim 17 Eylül 2024, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/thy-madagaskar-ile-mauritiusa-sefer-baslatti/491348.
• “THY’nin Seyşeller Seferleri Başladı,” Anadolu Ajansı, 31 Ekim 2016. Erişim 18 Eylül 2024, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/thynin-seyseller-seferleri-basladi/675477.
• “Türk Hava Yolları, Banjul’a Sefer Düzenlemeye Başladı,” TRT Haber, 27 Kasım 2018. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/turk-hava-yollari-banjula-sefer-duzenlemeye-basladi-395449.html. “Türkiye to Give Hand to Eswatini,” Hürriyet Daily News, 12 Nisan 2024. Erişim 14 Eylül 2024, https://www.hurriyetdailynews.com/turkiye-to-give-hand-to-Esvatini-192378.
• “Türkiye-Afrika İlişkileri,” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 10 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/turkiye-afrika-iliskileri.tr.mfa
• “Türkiye-Botsvana Siyasi İlişkiler,” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 10 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/turkiye-botsvana-siyasi-iliskileri.tr.mfa.
• “Türkiye-Gabon İlişkileri,” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 17 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/turkiye-gabon-siyasi-iliskileri.tr.mfa.
• “Türkiye-Gambiya İlişkileri,” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 15 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/turkiye-gambiya-siyasi-iliskileri.tr.mfa.
• “Türkiye-Lesotho Siyasi İlişkileri,” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 17 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/turkiye-lesotho-siyasi-iliskileri-.tr.mfa.
• “Türkiye-Namibya Karma Ticaret ve Ekonomi Komitesinin İlk Toplantısı Windhoek’te Yapıldı,” T.C. Sağlık Bakanlığı, Erişim 18 Eylül 2024, https://www.saglik.gov.tr/TR,56584/turkiye---namibya-karma-ticaret-ve-ekonomi-komitesinin-ilk-toplantisi-windhoekte-yapildi.html.
• “Türkiye-Namibya Siyasi ve Ekonomik İlişkileri,” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 18 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/turkiye---namibya-siyasi-iliskileri.tr.mfa.
• “Türkiye-Seyşeller Siyasi İlişkileri,” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 18 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/turkiye---seyseller-siyasi-iliskileri.tr.mfa.
• Tür, Özlem ve Nuri Salık, “Uluslararası İlişkilerde ‘Küçük Devletler’: Gelişimi, Tanımı, Dış Politika ve İttifak Davranışları,” Uluslararası İlişkiler 14, sayı: 53, (2017): 3-22.
• “Ülke Künyesi,” T.C. Dışişleri Bakanlığı. Erişim 18 Eylül 2024, https://www.mfa.gov.tr/ulke-kunyesi__.tr.mfa. Vandenbosch, Amry. “The Small States in International Politics and Organization,” The Journal of Politics 26, sayı: 2, (1964): 293-312.
• Vellut, Jean-Luc. “Smaller States and the Problem of War and Peace: Some Consequences of the Emergence of Smaller States in Africa,” Journal of Peace Research 4, sayı: 3, (1967): 252-269. Vital, David. The Inequality of States: A Study of the Small Power in International Relations, Oxford: Clarendon Press, 1967.
• “Who We Are,” Kingdom of Eswatini. Erişim 14 Eylül 2024, https://www.gov.sz/index.php/about-us-sp-15933109/who-we-are.
• 81 Milyonun Tamamının Cumhurbaşkanı Olduğumuzun Bilinciyle, Milletimize Layık Olmaya Çalışacağız’” Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşlanlığı, 9 Temmuz 2018. Erişim 17 Eylül 2024, https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/94764/-81-milyonun-tamaminin-cumhurbaskani-oldugumuzun-bilinciyle-milletimize-layik-olmaya-calisacagiz-.