The Role of Public-Private Partnership Models in Infrastructure Investments: Global Analysis, Turkey's Case and Successful Practices

Yıl 2024, , 99 - 117, 28.10.2024

Tayfun Varnalı

https://doi.org/10.70101/ussmad.1447123

Öz

The aim of this study is to comprehensively examine the role and applications of public-private partnership (PPP) models in infrastructure investments. With the increase in global population, infrastructure needs are growing, and it is observed that traditional financing methods are inadequate. Especially in developing countries, the frequent preference for PPP models and their significant role in the implementation of large-scale infrastructure projects are among the main focal points of this study. The study extensively discusses the advantages, disadvantages, historical development, and global role of PPP models, supported by analysis with examples of applications in Turkey. The objective of the study is to academically propose policy recommendations for effective management of infrastructure investments and achieving sustainable development goals. It emphasizes, in academic language, that PPP models are an important alternative for financing and managing infrastructure investments

Anahtar Kelimeler

Public-private partnership, Infrastructure ınvestments, Financing models

Kamu-Özel İşbirliği Modellerinin Altyapı Yatırımlarındaki Rolü: Küresel Analiz, Türkiye Örneği ve Başarılı Uygulama Örnekleri

Öz

Bu çalışmanın amacı, kamu-özel işbirliği modellerinin altyapı yatırımlarındaki rolünü ve uygulamalarını kapsamlı bir şekilde incelemektir. Küresel nüfus artışıyla birlikte, altyapı ihtiyaçları giderek artmakta ve geleneksel finansman yöntemlerinin yetersiz kaldığı gözlemlenmektedir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, kamu-özel işbirliği modelinin sıklıkla tercih edilmesi ve büyük altyapı projelerinin gerçekleştirilmesinde önemli bir rol oynaması bu çalışmanın temel odak noktalarındandır. Çalışmada, KÖİ modellerinin avantajları, dezavantajları, tarihsel gelişimi ve dünya genelindeki rolü detaylı bir şekilde ele alınmakta ve Türkiye'deki uygulama örnekleriyle desteklenen analizler sunulmaktadır. Çalışmanın hedefi, altyapı yatırımlarının etkin yönetimi ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılmasına yönelik politika önerilerini akademik bir çerçevede sunmaktır. Kamu-özel işbirliği modellerinin, altyapı yatırımlarının finansmanı ve yönetimi açısından önemli bir alternatif olduğu akademik bir dille vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kamu-özel işbirliği, Altyapı yatırımları, Finansman modelleri

Kaynakça

• Akıllı, H. (2013). Kamu hizmeti imtiyazından yap işlet devret yöntemine: yasal serüven. Sayıştay Dergisi, 89, 91-114.
• Alagöz, M. (2004). Sürdürülebilir kalkınmanın paradigması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(8), 1-23.
• Anadolu raylı sistemler (2023, 28 Haziran). Güney Afrika raylı sistem. https://www.anadoluraylisistemler.org/content/upload/document-files/guney-afrika-rayli-sistem-20190701195913.pdf
• Carbonara, N., Costantino, N., Gunnigan, L. & Pellegrino, R. (2015). Risk management in motorway PPP projects: empirical-based guidelines. Transport Reviews:Transnational Transdisciplinary Journal, 35 (2), 162-182. http://doi: 10.1080/01441647.2015.1012696.
• Chan, A.P.C., Yeung, J.F.Y., Yu, C.C.P., Wang, S.Q. & Ke, Y. (2011). Empirical study of risk assessment and allocation of public- private partnership projects in china. Journal of Management in Engineering, 27(3), 136-148. http://doi: 10.1061/(ASCE)ME.1943-5479.0000049.
• Çakır, M. K. (2016). 6428 sayılı kanuna göre kamu özel işbirliği kavramı ve yeni bir model: Yap kirala devret. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• DHMİ. (2017, 2 Ocak). Hava yolu sektör raporları. https://www.dhmi.gov.tr/Lists/HavaYoluSektorRaporlari/Attachments/10/2016_Sektor_Raporu.pdf
• Epec. (2021, 22 Aralık). Public-private partnership (PPP) projects in Europe between 2010-2021: Value and numbers by sectors. https://www.eib.org/epec/
• Epec. (2021, 22 Aralık). Public-private partnership (PPP) projects in Europe between 2010-2021: Value and numbers by sectors. https://www.eib.org/epec/
• Epec. (2023, 20 Aralık). Distribution of public-private partnership projects by country in 2023. https://www.eib.org/epec/
• Ersöz, M. (2010). Avrupa Birliği ve Türk Hukuku ışığında public private uygulamaları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Fatma, G. O. (2009). Türkiye kara sınır kapılarının yap işlet devret modeli ile modernizasyonu [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• FKA. (2008, 20 Nisan). Araştırma raporları yap işlet devret modelinde uygulanan usul ve esasların kalkınma ajansları açısından analizi. htps://fka.gov.tr/sharepoint/userfiles/Icerik_Dosya_Ekleri/FKA_ARASTIRMA_RAPORLARI/YAP%20İŞLET%20DEVRET%20MODELİ.pdf
• Galipoğulları, N. (2007). Uygulamalı toplam inşaat yönetimi. 2. Baskı. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Galipoğulları, N. (2007). Uygulamalı toplam inşaat yönetimi. 2. Baskı. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Global Infrastructure Outlook. (2023a, 28 Aralık). Comparison of ınfrastructure ınvestments around the world. https://outlook.gihub.org/methodology
• Global Infrastructure Outlook. (2023b, 26 Aralık). Analysis and evaluation of ınfrastructure ınvestments in Turkey. https://outlook.gihub.org/methodology
• Gupta, P. K. & Verma, H. (2020). Risk perception in PPP infrastructure project financing in india. Journal of Financial Management of Property and Construction, 25(3), 347-369, http://doi: 10.1108/JFMPC-07-2019-0060
• HM. (2023, 21 Temmuz). Treasury, Infrastructure and Projects Authority. (2018). Private finance ınitiative and private finance 2 projects: 2017 summary data. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/ attachment_data/file/696091/PFI_and_PF2_projects_2017_summary_data_March_2018_web.pdf
• Karabulut, M. (2017). Dünya’da ve Türkiye’de yap-işlet-devret (YİD) modelinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Karahanoğulları, O. (2011). Kamu hizmetleri piyasa ilişkisinde dördüncü tip:eksik imtiyaz (Kamu-Özel Ortaklığı). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 3, 177–215.
• Karahanoğulları, Y. (2012). Kamu özel ortaklığı modelinin mali değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66 (2),177-215.
• Kaya, A.G. (2010). Implementation of toll road projects by B.O.T. model in Turkey. (Master thesis). Mimar Sinan Fine Arts University, Institute of Science and Technology, İstanbul.
• KGM. (2023, 28 Eylül). T.C. Karayolları Genel Müdürlüğü, Türkiye’de güncel otoyol haritası. https://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionImages/KGMimages/Otoyollar/otoyollarharitasi.jpg
• Köstekçi A. (2017). Kamu ve özel sektör ortaklıkları: Dünya’da ve Türkiye’de yaşanan gelişmeler, güncel gelişmeler perspektifinden kamu maliyesinde seçme konular. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Kumaraswamy, M. M. & Morris, D.A., (2002). Build–operate–transfer type procurement in Asian megaprojects. Journal of Construction Engineering and Management, 128 (2), 93–102.
• Küçük, M. A. (1999). Proje finansmanında yap-işlet-devret modeli ve Türkiye uygulaması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Li, B., Akintoye, A., Edwards, P. J. & Hardcastle, C., (2005). The allocation of risk in PPP/PFI construction projects in the UK. International Journal of Project Management, 23, 25–35
• Oxford Economics. (2021, 30 Ekim). Global infrastructure outlook to 2040. http://blog.oxfordeconomics.com/global-infrastructure-outlook
• Özer, B. & Miynat, M. (2016). Türkiye’de uygulanan kamu tedarik usullerinin yolsuzluk riski açısından değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 21-50.
• PPP Knowledge Lab. (2018, 20 Eylül). PPP knowledge lab. https://pppknowledgelab.org/
• SBB. (2023a, 1 Ocak). 2023 yılında sektörel bazda projelerin dağılımı ve yatırım tutarları. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/01/2023_Yili_Yatirim_Programi-19012023.pdf
• SBB. (2023b, 1 Ocak). 2023 yılında Sektörlere göre yatırım dağılımı ve tutarları. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/01/2023_Yili_Yatirim_Programi-19012023.pdf
• SBB. (2023c, 1 Ocak). Türkiye’nin İllere Göre Yapılmış Olan Şehir Hastaneleri (Yatak Sayısına Göre). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/01/2023_Yili_Yatirim_Programi-19012023.pdf
• SBB. (2023d, 1 Ocak). Yıllara göre altyapı projelerinin adet ve yatırım tutarları dağılımı (2010-2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/01/2023_Yili_Yatirim_Programi-19012023.pdf
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2017). Sürdürülebilir kalkınma hedefleri kapsamında Türkiye’nin mevcut durumunun analizi projesi. Mevcut Durum Analizi Ana Rapor.
• TBB. (2017, 26 Aralık). Şehir Hastanesi İhalelerini Alan Şirketler ve İhale Bedelleri Tabloları. https://www.ttb.org.tr/kollar/_sehirhastaneleri/makale_goster.php?Guid=d4c29f9a-ea46-11e7-ad3f-8fdeacc2c79e
• TBB. (2017, 26 Aralık). Şehir Hastanesi İhalelerini Alan Şirketler ve İhale Bedelleri Tabloları. https://www.ttb.org.tr/kollar/_sehirhastaneleri/makale_goster.php?Guid=d4c29f9a-ea46-11e7-ad3f-8fdeacc2c79e
• TCHMB (T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı). (2023, 1 Ocak). Kamu borç yönetimi raporu, no: 210, Ankara: T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Matbaası. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2023/01/Kamu_Borc_Yonetimi_Raporu_Ocak_2023.pdf
• Tunç G. & Özsaraç E. (2015). Türkiye’deki kamu özel İşbirliği modelinin iyileştirilmesine ait öneriler. 3.Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sistemoloji Konferansı, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, 14-16 Ekim, 1-11
• Uab. (2023, 28 Haziran). Ulaştırma ve lojistik ana planı. https://www.uab.gov.tr/uploads/pages/bakanlik-yayinlari/20221025-2053-ulastirma-ve-lojistik-ana-plani-tr.pdf
• Uğur, A., & Miynat, M. (2014). Kamu özel sektör ortaklıklarının ekonomi politiği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2 (2),19- 40.
• Uysal, Y. (2020). Kamu-özel işbirliği (Yap-Kirala-Devret) modeli ve şehir hastanelerinin sağlık hizmetlerindeki değişim ve dönüşüm üzerine etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(3), 877 – 898, http://doi: 10.17153/oguiibf.517120
• Üner, A. (1998). Ulaştırma sektöründe işletme teknikleri ve yap-işlet-devret modelini yönetimi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• WB. (2023, 28 Haziran). Infrastructure financing, PPPs and guarantees. https://ppi.worldbank.org/en/snapshots/country/turkey
• Yalcın Erik, N. (2021). Yeni Ortadoğu mu? Sahra altı Afrika'nın petrol ve gaz potansiyeli, küresel enerji sektöründeki önemi. Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Dergisi, 3(2), 25-48. https://doi.org/10.54132/akaf.988634
• Yerlikaya, G. K. (2002).Yap-İşlet-Devret modeli hukuk mahiyeti ve vergilendirme. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yerlikaya, G. K. (2002).Yap-İşlet-Devret modeli hukuk mahiyeti ve vergilendirme. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yusufoğlu, A. (2017). Kamu özel ortaklıklarında koşullu yükümlülükler ve mali riskler: Avrasya Tüneli, Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim Köprüleri üzerine bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Özel Sayısı, 2017, 156-174.