TÜRK DIŞ POLİTİKASI VE ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 79 - 91, 28.10.2022

Zehra Aksu

Öz

20. yüzyıl dünya tarihinde sosyo-ekonomik ve siyasal alanlarda son derece önemli olayların ve değişimlerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Ulaşım ve iletişimin artmasıyla küreselleşme dönemi başlamış, I. ve II. Dünya Savaşları ile Soğuk Savaş dönemi yaşanmıştır. Tüm dünyayı derinden etkileyen bu olaylar uluslararası sistemde, ulus devletlerin yanı sıra uluslararası örgütlerin de yer aldığı çok aktörlü bir yapının oluşmasını beraberinde getirmiştir. Millletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler ile modern anlamda ilk uluslararası örgütler kurulmuştur. Karşılıklı bağımlılığın giderek arttığı ve merkez bir gücün olmadığı yeni dünya düzeninde uluslararası örgütlerin sayısında artış yaşanırken Türkiye’de birçok ittifakta kurucu ya da taraf ülke olarak yer almıştır. Uluslararası örgütlerin uluslararası sistemde devletlerden sonra ikinci aktör haline gelmesi, uluslararası örgütleri Türk dış politikasında gündemde tutan temel etken olmuştur. Devletler arasında çok yönlü ilişkilerin geliştirilebilmesine olanak sağlayan uluslararası örgütler aracılığıyla Türkiye, bölgede ve dünyada etki gücünü artırmayı hedeflemiştir. Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren Türk dış politikasına bakıldığında, Batı yönelimli bir dış politika izlenerek Batılı kurum ve kuruluşlara üyeliğe öncelik verildiği görülmüş ancak bu durum zamanla değişmiştir. Özellikle AK Parti dönemiyle birlikte Ortadoğu, Afrika ve Asya'ya yönelik de bir açılım geliştirilerek pro-aktif bir dış politika stratejisi benimsenmiştir. 2002 sonrası Türkiye’nin üye olduğu uluslararası örgütler incelendiğinde, bunların büyük çoğunluğunun Batı dışında kurulan ittifaklar olduğu ve Türk dış politikasında bir eksen kayması yaşandığı görülmüştür. Temel amacı; Türk dış politikasında uluslararası örgütlerin yeri ve öneminin tartışılması olan bu çalışmada; uluslararası örgütlerin Türk dış politikasına etkileri araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

türkiye, dış politika, uluslararası örgütler

Kaynakça

• Akgün, B., (2009). Türk Dış Politikası ve Uluslararası Örgütler. Akademik Ortadoğu, 3(2), 1-40.
• Aksu, Z. (2018). Avrasya'da Yeni Stratejik Gelişmeler ve Bölgesel Bütünleşme Çabaları: Şanghay İşbirliği Örgütü [Master dissertation, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi]. Research Direct. https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/205455/yokAcikBilim_10195815.
• Apakan, E., (2016). An Appraisal Of The Turkish Foreign Policy. Foreign Policy Institue, 31 (3-4), 376-380.
• Archer, C., (2001). International Organizations. Routledge.
• Arı, T., (2013). Uluslararası İlişkiler Teorileri. Mkm Yayıncılık.
• Ateş, D., (2014). Uluslararası Örgütler. Dora Yayınları.
• Atilla, E., (2005). Devlet ve Ötesi: Uluslararası İlişkilerde Temel Kavramlar, İletişim Yayınları.
• Baharçiçek, A., (2015). Uluslararası Kuruluşların İşlevleri. T.C. Başbakanlık Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 229-240.
• Bennett, A.L., (1995). International Organizations, New Jersey.
• Birdişli, F., (2016). Dış Politikada Yöntem ve Türk Dış Politikası, Sakınmaz Ofset.
• Çakmak, H., (2014). Uluslararası ilişkiler: Giriş, Kavramlar ve Teoriler. Doğu Kitabevi.
• Davutoğlu, A. (2001). Startejik Derinlik: Türkiye'nin Uluslararası Konumu, Küre Yayınları.
• Doster, B., (2012). Türk Dış Politikası ve Bölgesel Güç Olma Çabaları. Ortadoğu Analiz, 4(2), 18-27.
• Heywood, A., (2016). Siyasetin ve Uluslararası İlişkilerin Temel Kavramları. BB101 Yayınları.
• Holsti, K. J., (1992). International Politics, Prentice-Hall.
• Iriye, A. (2002). Global Community: The Role of International Organizations in the Making of The Contemporary World, University of California Press.
• Katzenbach, J. R. & Douglas, S.K., (1993). The Wisdom of Teams: Creating The High Performance, Harper-Business.
• Klabbers, J., (2002). An Inroduction to International Institutional Law, Cambridge University Press.
• Mackenzie, D., (2010). A World Beyond Borders: A Introducttion to The History of International Organizzations. University of Toronto Press.
• Maier-Rigaud, R. (2008). International Organizations as Corporate Actors: Agency and Emergence in Theories of International Relations. MPI Collective Goods Preprint, 7, 1-34.
• Pease, K. K., (2003). International Organizations: Perspectives on Governance in The Twenty-First Century. Prentice Hall.
• Reinalda, B. (2013). Routledge Handbook of International Organization. Routledge.
• Thompson A. & Snidal, D. (2011). Production of Legal Rules. Edward Elgar Publishing.