İmâmiyye Şîası'nın Kur'ân'ın Tahrifi Konusuna Yaklaşımı

Yıl 2014, Sayı: 22, 43 - 61, 01.12.2014

Sabuhi Şahavat

Öz

Bu makalede İmâmiyye Şîası’nın Kur’ân’ın tahrifi konusuna yaklaşımı incelenmiştir. Müslümanlar nezdinde Kur’ân’a verilen önem malumdur. Şîa’nın İmâmiyye koluna mensup bazı âlimler mezhebin temel ilkelerinin Kur’an metni üzerinden temellendirilmesinde ayetleri farklı şekilde tevil etmekle kalmamış bazen daha da ileri giderek Kur’ân’ın tahrif edildiğini iddia etmişlerdir. Özellikle erken dönemde yoğun bir şekilde ağırlığı bulunan rivayet (ahbârî gelenek) kültürü içerisinde, imamet, velayet ve benzeri Şiî doktrininin temel parametreleri, bu tür rivayetler üzerinden değerlendirilmiştir. Ancak ilerleyen dönemlerde, özellikle Şeyh Sadûk, Şerif Murtazâ, Tûsî ve Tabersî gibi müfessirlerle birlikte bu anlayışta kayda değer bir dönüşüm gerçekleşmiş, böylece tahrif konusu, Sünnî literatürdekine önemli ölçüde benzerlik arz edecek şekilde, bir yorum süreci olarak ele alınmaya başlanmış, ideolojik düzlemden hermenötik düzleme intikal etmiştir. Bu makalede İmâmiye Şîası’nın tahrif iddiaları konusunda yer verdikleri rivayetler değerlendirilecek ve söz konusu dönüşümün tezahür ettiği önemli bazı noktalara işaret edilecektir

Anahtar Kelimeler

Şîa, Tahrif, Kur’ân, Ahbarî, Usûlî

Kaynakça

• Altıkulaç, Tayyar; Hz. Ali ve İlk Mushaf Nüshaları, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012, sayı 21.
• Ayyâşî, Ebu'n-Nadr Muhammed b. Mes’ud; Tefsîru’l-Ayyâşî, Beyrut, 1411/1991.
• Bahrânî, Yusuf b. Ahmed b. İbrâhim ed-Dirâzî İbn Usfur; Durratun Necefiyye, Beyrut, 1423/2002.
• --------- el-Hadâikü'l-Nadıra fî Ahkâmi'l-Itreti't-Tahire, Beyrut, 1985.
• Belağî, Muhammed Cevad; “Mecmeu’l-Beyân” Önsöz, Beyrut, 1415/1995.
• Buhl, Frants; “Tahrif” maddesi, İslam Ansiklopedisi, XI, İstanbul, 1979.
• Ca’feriyân, Rasul; Ukzubetu Tahrîfi’l-Kur’ân Beyne'ş-Şîa ve’s-Sünne, yy, 1413.
• Çatmakaş, Fatih, İmamiye Şîası’nın Kur’ân Hakkındaki Görüşleri, (Y. Lisans Tezi) Erzurum, 2008.
• Ğaravi, Muhammed Abdülhasan Muhsin; Mesâdirü'l-İstinbât Beyne'l-Usûliyyin ve'l- Ahbâriyyin, Beyrut, 1412/1992.
• Habibov, Aslan; İlk Dönem Şiî Tefsir Anlayışı, Doktora Tezi, Anlara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007.
• Hadi Marife, Muhammed; Kur’ân İlimleri, İstanbul, 2009.
• Hûî, Ebü'l-Kâsım b. Ali Ekber b. Haşim Musevi; el-Beyân fi Tefsiri’l-Kur’ân, Beyrut, 1412/1992.
• İbn Furât, Ebü'l-Kâsım Furât b. İbrâhim İbn Furât el-Kûfî; Tefsiru Furât el-Kûfî, Beyrut, 1412/1992.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Ali İbn Manzûr el-Ensârî; Lisânü’l- Arab, Beyrut, 1990.
• İbn Nedim, Ebü'l-Ferec Muhammed b. İshak; el-Fihrist, Beyrut, 1398/1978.
• İVIDKkQv (EX¶O .DVıP +VH\LQ E 0XKDPPHG E 0XIIDGGDO 5DğLE el-Müfredat fî aribi’l-Kur’ân %H\UXW
• Karataş, Şaban; Şîa’da ve Sünni Kaynaklarda Kur’ân Tarihi, İstanbul, 1996.
• Kâşânî, Molla Muhsin Muhammed b. Murtaza b. Mahmûd, Kitâbü'l-vâfî, İsfahan,1985.
• --------- Tefsîru’s-Sâfî, Beyrut 1402/1982.
• Kummî, Ebü’l-Hasan Ali b. İbrâhim; Tefsiru’l-Kummî, yy., ty.,
• Meir, B. Bar-Asher, İmamiye Şiası’nın Kıraat Farklılıkları ve Kur’ân’a İlaveleri, çev. Ömer Kara ve Mehmet Dağ, Ekev Akademi Dergisi, c. 1, s. 3, 1998.
• McDermott, Martin, The Theology of al-Shaikh al-Mufid, Beyrut, 1986.
• Müderrisi, Hüseyin; Rationalism and Traditionalism in Shi’i Jurisprudence: A Prelimi- nary Survey, Paris, 1984.
• Necâşî, Ebü'l-Abbas Ahmed b. Ali; Ricâlu’n-Necâşî, Beyrut, 1408/1988.
• Öz, Mustafa, “Usûliyye” maddesi, TDV-İslam Ansiklopedisi, 42, İstanbul, 2012.
• Öztürk, Mustafa; Tefsirde Ehl-i Sünnet ve Şîa Polemikleri, Ankara, 2009.
• Şehristânî, Ebu'l-Feth Tâceddin Muhammed b. Abdulkerim; el-Milel ve’n-Nihel, Beyrut, 1395/1975.
• Şeyh Müfîd, Ebû Abdullah İbnü'l-Muallim Muhammed b. Muhammed; Tashîhu’l- İtikâd, Kum, 1413.
• Şeyh Sadûk, Muhammed b. Ali b. Hüseyin İbn Babeveyh; Risaletü'l-İ'tikadi'l-İmamiyye, trc. Ethem Ruhi Fiğlali, Ankara, 1978.
• Tabatabâî, Muhammed Hüseyin, el-Kur’ân Fi İslâm, trc. Ahmed Hüseyni, Beyrut, 1978.
• --------- El-Mîzân Fi Tefsîri’l-Kur’ân, Beyrut, 1973.
• DEHUv (E€ &DIHU 0XKDPPHG E &HUvU Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân .DKLUH
• Tabersî, Ebû Ali Eminüddin Fazl b. Hasan b. Fazl; Mecmeu’l-Beyân Fi Tefsiri’l-Kur’ân, Beyrut, 1429/2008.
• Tarakçı, Muhammet; “Tahrif” maddesi, TDV-İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 2010.
• Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Hasan b. Ali; et-Tibyân fi Tefsîri’l-Kur’ân, Beyrut, ty..
• ------- Ricâlu’t-Tûsî, Kum, 1961.
• ------- Fihrist, Beyrut, 1403/1983.
• Ustadî, Şeyh Rızâ; Ayyâşî ve Tefsiruhu, Risaletü’l- Kur’ân, Tahran, 1411, sayı 3.
• Uyar, Mazlum; İmamiyye Şîası’nda Ahbârîlik, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 1996.
• Yılmaz, Musa Kazım; Şîa’nın Kur’ân İlimleriyle İlgili Görüşleri, (Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiîlik Sempozyumu), İstanbul, 1993.
• Yurdagür, Metin; “Ahbâriyye” maddesi, TDV-İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1988.
• Zemahşerî, Ebü'l-Kasım Carullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşâf an hakâiki Gavamizi’t-tenzîl ve uyûni'l-ekâvil fî vücûhi't-te’vîl, Kahire, 1365/1947.