Müteşâbih Hadîslerin Yorumu Bağlamında İbnü’l-Müneyyir’in (ö. 683/1284) Tefsîru müşkilâti ehâdîs bi şekli zâhirihâ Adlı Eseri

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 17, 107 - 130, 01.06.2012

Osman Bodur

Öz

İslâmî ilimlerin hemen hepsinde oldukça önemli bir yer tutan müteşâbih konusu, tefsir ve kelâm sahasında yoğunlukla incelendiği halde, hadîs sahasında bu alanla alakalı doğrudan yapılan bir çalışma yok gibidir. Her ne kadar müşkilü’lhadîs başlığı altında müteşâbih hadîsler konusu incelenmiş olsa da bu alanda yazılan eserlerden hareketle konunun müstakil olarak ele alınması gerekmektedir. Bu makalede konu İbnü’l-Müneyyir’in Tefsîru Müşkilâti ehâdîs bi şekli zâhirihâ adlı yazma eseri çerçevesinde incelenmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Müteşâbih, müşkil, hadîs, İbnü’l-Müneyyir

Kaynakça

• Aynî, Ebû Muhammed Bedreddîn Mahmûd b. Ahmed b.Mûsâ el-Hanefî, Umdetü'l-kârî şerhi Sahîhi'l-Buhârî, Beyrut: Dâru ihyâi’-türâsi’l-arabî.
• Aydınlı, Abdullah, Hadîs Istılahları Sözlüğü, İFAV, 3. Basım, İstanbul, 2009.
• Aliyyü’l-kârî, Nureddin b. Ali b. Muhammed, Mirkâtu’l-mefâtîh şerhi mişkâti’l-misbâh, Dâru’l-fikr, Beyrut, 2010/1432.
• Bağdatlı, İsmâil Paşa, İzâhu’l-Meknûn, MEB, İstanbul 1972.
• Dâvûdî, Şemseddin Muhammed b. Ali b. Ahmed (945/1538), Tabakâtü’l-Müfessirîn, thk. Ali Muhammed Ömer, Mektebetü’l-Vehbe, 1972.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş'as b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî, es-Sünen, haz. Heysem b. Nizar Temim, Beyrut: Dâru’l-Erkâm, 1999. , Ayşegül, İbnü’l-Müneyyir’in (ö.683/1284) Hadîs İlmindeki Yeri, S.Ü.S.B.E, Eroğlu Konya 2009, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Heysemî, Nureddin Ali b. Ebî Bekr, Mecmau’z-zevâid ve menbau’l-fevâid, Beyrut, Dâru’l-fikr, 1412.
• İbn Bezîze, Minhâcu’l-avârîf ilâ rûhi’l-meârif fî şerh-i müşkili’l-hadîs, Yazma, Dâru’l- kütübi’l-Mısrıyye, Hadîs Bölümü, nr:2557. vr:1-255.
• …………….İzâhus’-sebîl ilâ menâhi’t-te’vîl ve telhîsu müşkil İbn Fûrek, Yazma, Dâru’l- kütübi’l-Mısrıyye, Hadîs Bölümü, nr:271. vr:1-49.
• İbn Ferhûn, Abdullah b. Muhammed (799/1397), ed-Dîbâcü’l-Müzehheb fî Ma’rifeti A’yâni Ulemâi’l-Mezheb, thk. Muhamed Ahmedî Ebu’n-Nûr, Dâru’t-Türâs yay, Kâhire, ts.
• İbn Fûrek, Ebû Bekir Muhammed el-Hasen el-İsbahânî, Kitâbu müşkili’l-hadîs ev Te’vîlü’l-ahbâri’l-müteşâbihe, thk. Daniel Gimaret, Dımaşk, 2003.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî (852/1449), Tebsîru’l-Müntebih bi Tahrîri’l Müştebih, thk. Ali Muhammed, Beyrut; Mektebetu’l-İlmiyye, 1967.
• …………… Fethü'l-bârî bi-şerhi sahihi'l-Buhârî, thk. Abdülaziz b. Abdullah b. Abdur- rahman b. Baz, Muhammed Fuâd Abdülbâkî, MuhibbüddÎn el-Hatîb, Beyrut: Dârü’l-Ma’rife.
• İbn Hanbel, Ahmed, eş-Şeybânî Ebû Abdi’llah, el-Müsned, nşr: Şuayb Arnavût ve Diğerleri, Müessesetü’r-risâle, 1999/1420.
• ------ İbn Huzeyme, Muhammed b. İshak b. Huzeyme Ebû Bekir es-Sülemî en- Nîsâbûrî, Sahihu İbn Huzeyme, thk. Muhammed Mustafa el-A’zamî, Beyrut: el- Mektebetü’l-islâmiyye 1970/1390.
• İbnü’l-Müneyyir, Ahmed b. Muhammed b. Mansûr (ö.683/1284), el-Mütevârî alâ Ebvâbi’l-Buhârî, thk. Ali Hasen Ali Abdülhamid, Mektebetü’l-İslâmî, 1990; thk. Salahaddin Makbûl Ahmed, el-Mütevârî alâ Terâcimi Ebvâbi’l-Buhârî, Mektebe- tü’l-Muallâ, Kuveyt, 1987.
• ……….. Tefsîru Müşkilâti Ehâdîs bi şekli zâhirihâ, Süleymaniye ktp., Süleymaniye bl., nr.1055/3; Dâru’l-Kütübi’l-Kavmiyye, nr.27873.
• ………… et-Teysirü'l-acib fî tefsîri'l-garib, thk. Süleyman Mollaibrahimoğlu, Beyrut: Dârü’l-Garbi'l-İslâmî, 1994.
• Karabulut Ali Rıza, İstanbul ve Anadolu Kütüphanelerinde Mevcut El Yazması Eserler Ansiklopedisi, ys., ts.
• Kasrî, Ebû Muhammed Abdü’l-celil b. Mûsâ, Tenbihü’l-efhâm fî şerhi müşkili Hadîsihi Aleyhi’s-salâtü ve’s-selâm, Süleymaniye ktp., Mahmut Paşa nr:107. vr:1-51.
• Kehhâle, Ömer Rızâ (1987), Mu’cemu’l-müellifîn Terâcimu Musannifî el-kütüb el- Arabiyye, Beyrut; Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1957.
• Kırbaşoğlu, M.Hayri, “Müteşâbihât Hakkındaki Yaklaşımların Değerlendirilmesi ve Yeni Bir Yaklaşım Önerisi" (1. Kur'ân Sempozyumu, Tebliğler-Müzakereler), s. 363-374, Ankara 1994.
• Maşalı, Mehmet Emin, Tefsirde Ehl-i Sünnet Savunması: İbnü’l-Müneyyir Örneği, Marife, yıl 5, S.3, Konya, 2005.
• Mahlûf, Şeceratü’n-Nûri’z-Zekiyye, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ts.
• Merâğî, Abdullah Mustafa (d.1881-v.1945), el-Fethu’l-Mübîn Fî Tabakâti’l-Usûliyyîn, Mısır, ts.
• Mollaibrâimoğlu, Süleyman, İbnü’l-Müneyyir ve et-Teysîru’l-Acîb fî Tefsîri’l-Ğarîb, (Basılmamış Doktora Tezi) MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1990.
• ……………İbnü’l-Müneyyir, Dia, İstanbul, 2000, XXI/157.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nîsâbûrî Müslim b. el-Haccâc, Sahihi Müslim, İstanbul: el-Mektebetü'l-İslâmiyye.
• Özer, Salih, Endülüslü İbn Battâl ve Buhârî Şerhi, Araştırma yay., 1. bs., Ankara, 2007.
• Öz, Selahattin, Kâdı Abdülcebbâr ve Kâdî Beydâvî’nin Müteşâbih Âyetlere Yaklaşımının Mukayesesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) M.Ü.S.B.F., İstanbul, 2011.
• Polat, Fethi Ahmed, İslam Tefsir Geleneğinde Akılcı Söyleme Yöneltilen Eleştiriler, Mutezilî Zemahşeri’ye, Eş’arî İbnü’l-Müneyyir’in Eleştirileri, İz Yay., İstanbul, 2009.
• Safedî, Salahaddin Halîl b. Aybek (764/1362), Kitâbü’l-Vâfî bi’l-Vefeyât, Dâru’n-Neşr, 1983.
• Sandıkçı, Kemal, Sahîh-i Buhârî Üzerine Yapılan Çalışmalar, DİB, Ankara, 1991.
• Sem’ânî, Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr et-Temîmî (562/1166), el-Ensâb, Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekafiyye, Beyrut, 1988.
• Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân (ö.911/1505), Husnü’l-Muhâdara fî Târîhi Mısr ve’l- Kâhire, thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1967.
• …………, Buğyetü’l-Vuât fî Tabakâti’l-Lügaviyyîn ve’n-Nühât, I-II, thk., Mu-hammed Ebu’l-Fadl -İbrâhîm, Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, ts.
• Şimşek, M.Sait, Kur’ân’ın Anlaşılmasında İki Mesele, Kitap Dünyası Yay., Konya, 2012.
• Taberânî, Ebû’l-Kasım Süleyman b. Ahmed, el-Mu’cemu’l-kebir, Musul: Mektebetü’l- ulum ve’l-hikem, 1404/1983. , Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el-Ezdî, Şerhu müşkili'l-âsâr, thk. Tahâvî Şuayb el-Arnavût, Beyrut: Müessesetü'r-Risâle.
• Tekineş, Ayhan, Hadîsleri Anlama Problemi, Işık yay. İstanbul 2002. Zehebî , el-İber, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ts.