İslâmî Tenkid Zihniyeti ve Hadis Tenkidinin Doğuşu

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 35, 287 - 291, 19.05.2021

Fetullah Bakırcı

Öz

Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Hadis Anabilim dalında uzun yıllar akademik çalışmalar yapmış olan Mehmed Said Hatiboğlu’nun, 1962 yılında “İslâmî Tenkid Zihniyeti ve Hadis Tenkidinin Doğuşu” başlığı ile hazırlamış olduğu doktora tezi, 2015 yılında OTTO Yayınları tarafından neşredilmiştir. Hatiboğlu çalışmalarının uzun yıllar sonra neşredilmiş olmasının sebebini şu şekilde ifade etmektedir: İslam kültürü, en azından 1300-1400 seneye varan bir maziye sahiptir. Bu kültürün içinde barındırdıklarını ana hatlarıyla bile olsa tanımadan İslam adına konuşabilmek mümkün değildir. Fakat böyle bir neticeye, ideale ulaşabilmek insanoğlunun fani hayatında mümkün olmadığı için, en azından imkân dâhilinde daha etraflıca kültür edinmeden bir şeyi ortaya çıkarmanın doğru olmayacağı kanaatindeydim. Hatiboğlu, dostlarının ve öğrencilerinin, eserlerini neşretme yönündeki taleplerini ertelemenin bir manası olmayacağı düşüncesiyle hem istifade edilebilmesi hem de tenkide tabi tutulabilmesi için neşrinin doğru olacağı kanaatine vardığını ifade etmektedir. Eser, giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde Ahzâb suresinin 21’inci ayet-i kerimesi mucibince her Müslüman’ın -İslamiyet’i en iyi temsil eden o olduğu için- Resulullah Efendimizi örnek almak istemesinin en tabi şey olduğunu ifade eden Hatiboğlu, o örnekliği bizzat müşahede ederek yaşamış olan sahâbe-i kiramın, bu şerefi kendilerine has kılmayarak, gelecek nesillerin de Efendimizi (sav) örnek alabilmelerini mümkün kıldıklarını belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam, Tenkid, Hadis, Hadis Tenkidi