Hinduizm’de Tanrı-İnsan İlişkisinde Temayüz Eden Kavramlar

Yıl 2024, Sayı: 41, 147 - 183, 30.06.2024

Muhammed Ulaş

https://doi.org/10.56361/usul.1416121

Öz

Tarih boyunca dinler, insan hayatının bir bütünü ve vazgeçilmezi olmuştur. Tanrıya inanç duygusu, ilk insandan günümüze kadar devam edegelmiştir. İnsanın kendisini, çevresini ve doğayı sorgulaması, Tanrı-insan ve insan-evren arasındaki ilişkiyi araştırma çabasına bürünmesi Dünyanın her yerinde, var olan tüm milletlerde, geçmiş tarihlerde süregelmiştir. İnsanın kutsal ile olan irtibatı yaşamının birçok kısmını etkilemiştir. Primitif kültürlerden modern çağa ve günümüzde de din olgusu varlığını sürdürmüştür. Biz bu çalışmamızda Hinduizm’de Tanrı-İnsan ilişkisinde temayüz eden/öne çıkan kavramları inceleyeceğiz. Bu başlık altında vahiy başta olmak üzere Hint inancında Tanrı ile irtibat halinde olan ve oluşan unsurları araştıracağız. Hinduizm’de vahiy şruti kelimesiyle işitilen, görülen anlamında kullanılmaktadır. Belli bir peygamber ve vahiy tasavvuru olmayan Hint dinide vahiyler genellikle rişi adı verilen bilge kişiler tarafından alınır. İnsanüstü güçlere sahip bu fenomenler duyusal ve sezisel özellikleri sayesinde vahye ulaşırlar. Ayrıca ilk kutsal kitapların yazarı olarak da kabul edilen rişiler Hinduizm’de Tanrıdan sonra en otoriter kişiler olarak kabul edilir. Makalemiz, Hinduizm’de vahiy konusunda eksik olduğu düşünülen bu boşluğu doldurma amacı gütmektedir. Bu sebeple araştırmamızda şruti, smriti, vedalar ve rişi gibi Tanrıyla doğrudan bağlantısı olan ve ayrıca vahiy statüsüne giren kavramlar ele alınmıştır. Makelemizin Hinduizm’de vahiy olgusunun anlaşılmasına katkıda bulunmasını ümit ediyoruz.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Hinduizm, Vahiyle İlintili Kavramlar, Kutsal Metinler, Rişiler

المفاهيم البارزة في العلاقة بين الإله والإنسان في الهندوسية

Öz

على مر التاريخ، كانت الأديان جزءًا جوهريا لا يتجزأ من حياة الإنسان لا غنى لها عنه، لقد استمر شعور لإيمان بالله ماثلا منذ لإنسان الأول إلى يومنا الحاضر،واستمرت جهود الإنسان في مساءلة نفسه، وبيئته، وطبيعته، لم ينقطع سعيه -في كل أنحاء المعمورة وعلى امتداد المجتمعات البشرية منذ الماضي السحيق- لاستكشاف العلاقة بين الإله-والإنسان من جهة، وبين الإنسان-والكون من جهة أخرى ، وقد أثرت علاقة الإنسان بالمقدس-بجلاء لا تخطئه العين- على جوانبكثيرة من حياته، واستمرت ظاهرة الدين حاضرة وماثلة للعيان منذ الثقافات البدائية إلى العصر الحديث ويومنا الحاضر، سيدرس هذا البحث المفاهيم التي تبرز في العلاقة بين الإله والإنسان في العقيدة الهندوسية، و سيسلط الضوء خاصة على العناصر المرتبطةبالوحي وغيرها من العوامل التي ترتبط بالإله، في الهندوسية، يشار للوحي بمصطلح (شروتي) الذي يعني ما يُسمع أو يُرى. وفي الديانة الهندوسية، التي تخلو من مفهوم محدد للنبي والوحي، يتم تلقي الوحي بشكل عام من قبل الحكماء الذين يطلق عليهم مصطلح (ريشي). ويصل هؤلاء الأشخاص ذوي القوى الخارقة إلى الوحي بفضل ما يتمتعون به من سماتهاسية وإدراكية فائقة، وإضافة إلى ذلك يعدهؤلاء الأشخاص الخارقون (ريشي) الذين يُعتقد أنهممؤلفو الكتب المقدسة الأولى، أكثر الأشخاص سلطةبعد الإله في الهندوسية،تهدف هذهالمقالةإلى سد التي يُعتقد أن ظاهرة الوحي تنتقد بسببها في الهندوسية، لهذا السبب، تم التركيز في ثنايا البحث على المفاهيم المرتبطة مباشرة بالإله والوحي مثل شروتي وسمريتي وفيدا وريشي، ونأمل أن تساهم هذه المقالة في فهم ظاهرة الوحي في الهندوسية

Anahtar Kelimeler

تاريخ الأديان, الهندوسية, المفاهيم المتعلقة بالوحي, النصوص المقدسة, الريشي

Concepts Emerging in God-Human Relationship in Hinduism

Öz

Throughout history, religions have been a whole and indispensable part of human life. Man's questioning of himself, his environment and nature, and his efforts to investigate the relationship between God-man and man-universe have been going on all over the world, in all existing nations, throughout past history. The phenomenon of religion has continued its existence from primitive cultures to the modern age and today. Under this title, we will investigate the elements that are in contact with God in the Indian belief, especially revelation. In Hinduism, revelation is used with the word shruti in the sense of heard and seen. In the Indian religion, which does not have a specific prophet and revelation concept, revelations are generally received by wise people called rishi. Rishis, who are also considered the authors of the first holy books, are considered the most authoritative people in Hinduism after God. Our article is aims to fill this gap, which is thought to be lacking in revelation in Hinduism. Therefore, in our research, concepts such as shruti, smriti, vedas and rishi, which have a direct connection with God and also have the status of revelation, are discussed.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Hinduism, Concepts Related to Revelation, Sacred Texts, Rishis

Kaynakça

• Ambedkar, B. Ramji.On the Aryan Invasion and the Emergence of the Caste System in India. Journal of the American Academy of Religion, 73/3 (2005), 843-870.
• Andre, Joel – Michel Dubois.The Hidden Lives of Brahman: Sankara’s Vedanta Through His Upanişad Commentaries in The Light of Contemprary Practice. New York: SunyPress, 1. Basım, 2013.
• Brown, Cheever Mackenzie. God as Mother: A FeminineTheology in India. Hartford: C. Stark, 1. Basım, 1974.
• Bloomfield, Maurice. Religion of the Veda.New York: Cambridge University Press, 1. Basım, 1908.
• Bloomfield, Maurice. “Hittite Language”. Journal of the American Oriental Society, 41, (1921), 195-209.
• Coburn, Thomas B. “Scripture, In India: Towards a Typology of the Word In Hindu Life”. Journal of the American Academy of Religion. 52/3 (1984), 435-459.
• Dasgupta, S. N. History of Indian Philosophy. 1. Cilt. Delhi: Motilal Banarsidass, 1. Basım, 1975.
• Doniger, Wendy - Smith, Brian K. The Laws of Manu. London: Penguin Books,1. Basım, 1991.
• Dowson, John. A Classical Dictionary of Hindu Mythology and Religion, Geography, History, and Literature. London: Routledge Kegan Paul Ltd,1. Basım, 1961.
• Dumont, Louis. Homo Hierarchicus: The Caste System and Its Implications. Chicago: University of Chicago Press,1. Basım, 1980.
• Eşmeli, İsmet. Dinlerde Kutsal Kişi Fenomeni. Ankara: İlahiyat Yayınları, 1. Basım, 2020.
• Gonda, Jan. A History of Indian Literature. 1.Cilt. Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1. Basım,1975.
• Gonda, Jan. The Vision of Vedic Poets. Lahey: Mouton & Co., 1. Basım, 1963.
• Gonda, Jan. Vedic Literature. Yeni Delhi: Manohar, 4. Basım, 2022.
• Güngör, Ali İsra - Kutlutürk, Cemil. “Upanişadların Temel Kavramları, Getirdiği Yeni Yaklaşımlar ve Hint Dinî ve Felsefî Dünyasına Katkıları”. Dini Araştırmalar, 12 (Eylül 2009), 31 - 46.
• Hawley, John Stratton - Narayanan, Vasudha. The life of Hinduism. California: University of California Press, 2. Basım, 2007.
• Jones, Constance A. - James D. Ryan, Encyclopedia of Hinduism. New York: Facts on File, 1. Basım,2007.
• Kane, P. Vaman. History of Dharmaśāstra 5/7. Poona: Bhandarkar Oriental Research Institute, 1. Basım, 1962.
• Kaviraj, Gopinath. Aspects of Indian Thought. Burdwan: University of Burdewan, 2. Basım, 1967.
• Kayalı, Yalçın. Antik Dönem Hindistan Tarihi ve Kültürü. Konya: Çizgi Kitabevi, 1. Basım, 2018.
• Klostermaier, Klaus K. A Survey of Hinduism. New York: State University of New York Publishers, 3. Basım, 2007.
• Knott, Kim. Hinduizm’in ABC’si. çev. Medet Yolal. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1. Basım, 2000.
• Kutlutürk, Cemil. Farklı Dinlerde Vahyin Semantik Alanı/Hinduizm ve Sihizm Örneği. İstanbul: Matsis Matbaa, I. Basım, 2017.
• Küçük, Abdurrahman – Tümer, Günay. Dinler Tarihi. Ankara: Berikan Yayınları, XI. Basım, 2017.
• Maghad, K. Narayan Prasad, Şri Vişnu Aur Unke Avatar. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, 1. Basım, 2001.
• Müller, Max. The Six Systems of Indian Philosophy. Yeni Delhi: D.K. Printworld, 1. Basım, 2016.
• Nikhilinanda, Swami. Hinduizm. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları,1. Basım, 2003.
• Oldenberg, Hermann. The Religion of Veda. Berlin: Motilal Banarsidass, 2. Basım, 1988.
• Prasoon, Shrikant. Clarified and Simplified: Simple Explanation of Hindu Rites, Rituals, Customs and Traditions. Yeni Delhi: V&S Publishers, 1. Basım, 2014.
• Rao, Mani. Living Mantra Mantra, Deity, and Visionary Experience Today. Londra: Palgrave Macmillan, 1. Basım, 2019.
• Sarup, Lakshman. Nighantu and the Nirukta, the Oldest Indian Treatiseon Etymology, Philology and Semantics. Delhi: Motilal Banarsidass, 2. Basım, 2015.
• Schimmel, Anne Marie. Dinler Tarihine Giriş. İstanbul: Kırkambar Yayınları, 1. Basım, 1999.
• Sherring, Matthew Atmore. The Sacred City of the Hindus. London: Trubner & Co., 1. Basım, 1868.
• Smith, Brian K. Reflections on Resemblance Ritual, Knowledge and Being: Initiation and Veda Study in Ancient India. Yeni Delhi: Motilal Banarsidass Publishing, 1. Basım, 1986.
• Suda, J. P. “Dharma, Its Nature and Role in Ancient India”. The Indian Journal of Political Science, 31/4 (1970), 356-366.
• Williams, M. Monier. A Sanskrit-English Dictionary 1-2.Varanasi: IndicaBooks,1. Basım, 2008.
• Yitik, Ali İhsan - Arslan, Hammet. “On the Vedas and their Origin”. Milel ve Nihal, 8/1 (Mart 2011), 225-250.
• Yitik, Ali İhsan. Doğu Dinleri. İstanbul: İSAM İslam Araştırmaları Merkezi, 1. Basım, 2014.
• Yitik, Ali İhsan. Hint Dinleri. İzmir: İzmir Yayınları, 1. Basım, 2005.