In Terms of Speech Acts of -mIş Morpheme in Turkish Understanding Levels by Learners of Turkishas a Foreign/ Second Language

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 37 - 59, 27.06.2022

Azize Özdemir

https://doi.org/10.47834/utoad.22

Öz

The aim of this study is to describe the functions of the -mIş morpheme in Turkish in terms of speech acts and to determine whether it is explicitly or implicitly included in the textbooks for teaching Turkish to foreigners. The -mIs morpheme, which is the mainstay of this study, is a morpheme that the learner frequently encounters in his academic and daily life. From this point of view, for each level defined by the CEFR, it is necessary for the learner to be aware of the use of this morpheme in terms of speech acts in teaching. In this study, qualitative research method was used and it was investigated whether the teaching of -mIş morpheme in terms of speech acts is included in the course materials used for Turkish teaching with a systematic approach. In addition, Discourse Complete Test (DCT) was applied to determine the level of understanding of some speech acts determined for the -mIş morpheme of the students, who were accepted as an output of the teaching processes in the study. Based on the findings obtained within the scope of the study, none of the 3 books examined included the explicit name of the speech act, they were not based on a research conducted among native speakers in the selection of speech act examples, none of the comprehension and production activities raised awareness of interpersonal positions in the student, and the -mIş morpheme was used in daily life. It has been observed that there are no activities for teaching or practicing the speech acts of realisation, disdain, boasting, assumption, doubting, astonishment and prediction. In student research, while the most successful speech acts for the use of the -mIş morpheme are surprise, contempt, and boasting, the speech acts that students misuse are guessing, noticing, boasting, doubting, and being surprised. Considering their general success, students are successful at the rate of 43%, while the rate of misuse is 57%. It is thought that the situations given in the DCT have a positive effect on student achievement. The basis of this idea is supported by the book review. In this context, the fact that students are not subject to explicit or implicit teaching of speech acts in terms of the morpheme in question during their learning process makes it difficult for students to communicate in real-life situations.

Anahtar Kelimeler

-mIş morphology, speech acts, Turkish teaching as a foreign language

Türkçede –mIş Biçimbiriminin Söz Edimleri Bakımından Yabancı/İkinci Dil Olarak Türkçe Öğrenenlerce Anlaşılma Düzeyleri

Öz

Bu çalışmada amaç, Türkçede –mIş biçimbiriminin söz edimleri bakımından işlevlerinin betimlenmesi ve yabancılara Türkçe öğretimi amaçlı ders kitaplarında açık veya örtük bir biçimde yer verilip verilmediğini tespit etmektir. Bu çalışmada temel dayanak olan –mIş biçimbirimi, öğrenicinin akademik ve günlük hayatında sıklıkla karşılaştığı bir biçimbirimdir. Buradan hareketle, Diller İçin Ortak Başvuru Metni’nin kabul ettiği her bir düzey için, öğrenicinin bu biçimbirimin öğretiminde söz edimleri bakımından kullanımları konusunda farkındalık kazanması gerekli görülmektedir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve Türkçe öğretimi amacıyla kullanılmakta olan ders kitaplarında (A1, A2) söz edimleri bakımından –mIş biçimbiriminin öğretimine dizgesel bir yaklaşımla yer verilip verilmediği araştırılmıştır. Ayrıca çalışmada öğretim süreçlerinin bir çıktısı olarak kabul edilen öğrencilerin, -mIş biçimbirimine yönelik belirlenen kimi söz edimlerini anlama düzeylerini belirlemek üzere Konuşma Tamamlama Testi (bunda böyle KTT) uygulanmıştır. Çalışma kapsamında elde edilen bulgulardan yola çıkılarak, incelenen üç kitabın hiçbirinin söz ediminin açık adına yer vermediği, söz edimi örneklerinin seçiminin ana dili konuşucuları arasında yapılmış bir araştırmaya dayanmadığı, anlama ve üretim etkinliklerinin hiçbirinin kişilerarası konumlar hakkında öğrencide farkındalık oluşturmadığı ve -mIş biçimbiriminin günlük yaşamda kullanımına yönelik sonradan farkına varma, küçümseme, övünme, farz etme, şüphe etme, şaşırma ve tahmin etme söz edimlerini öğretmeye ya da uygulamaya yönelik hiçbir etkinliğin bulunmadığı görülmüştür. Öğrenci araştırmasında ise, öğrencilerin -mIş biçimbiriminin kullanımına yönelik en başarılı olduğu söz edimleri, şaşırma, küçümseme ve övünme söz edimleri iken, hatalı kullanımda bulundukları söz edimleri, tahmin etme, sonradan fark etme, övünme, şüphe etme ve şaşırma söz edimleridir. Genel başarı durumları göz önünde bulundurulduğunda öğrenciler % 43 oranında başarı gösterirken, hatalı kullanım oranları %57 oranındadır. KTT’de verilen durumların öğrenci başarısını olumlu şekilde etkilediği düşünülmektedir. Bu düşüncenin temelini yapılan kitap incelemesi desteklemektedir. Bu bağlamda, öğrencilerin öğrenim süreçleri boyunca söz konusu biçimbirimi bakımından söz edimlerinin açık veya örtük öğretimine tabi olmamaları, öğrencilerin gerçek yaşam durumlarında iletişim kurmalarını güçleştirmektedir.

Anahtar Kelimeler

-mIş biçimbirimi, söz edimleri, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi

Kaynakça

• Arslan, F., Bölükbaş, F., Keskin, F., Yılmaz, M.Y., Gedik, E., Gönültaş, G., Özenç, F., Tokgöz, H., Ünsal, G., & Alshirah, M. (Ed.). (2012). İstanbul Yabancılar İçin Türkçe A1 Ders Kitabı. Kültür Sanat Basımevi.
• Arslan, F., Bölükbaş, F., Keskin, F., Yılmaz, M.Y., Gedik, E., Gönültaş, G., Özenç, F., Tokgöz, H., Ünsal, G., & Alshirah, M. (Ed.). (2012). İstanbul Yabancılar İçin Türkçe A1 Ders Kitabı. Kültür Sanat Basımevi.
• Austin, J. L. (1970). Quand dire, c’est faire (Çev. G. Lane). Éditions du Seuil, Paris.
• Aysever, L. (1994). Anlam sorunu ve John R. Searle’ün çözümü. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma, yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Bardovi-Harlig, K. (1996). Pragmatics and language teaching: bringing pragmatics and pedagogy thogether. F. Bouton Lawrance (Ed.), In Pragmatics and Language Learning (pp. 21-39).
• Barın, E., Gültekin, İ., Kalfa, M., Atabey, İ., Mete, F., Eryiğit, A., & Kılıç, U. (Ed.). (2015). Yedi İklim Türkçe A1 Ders Kitabı. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Barın, E., Gültekin, İ., Kalfa, M., Atabey, İ., Mete, F., Eryiğit, A., & Kılıç, U. (Ed.). (2015). Yedi İklim Türkçe A2 Ders Kitabı. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Berard, E. (1991). L’approche communicative, Théories et pratiques. CLE international, Paris.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches. Sage Publications.
• Dewaele, J. (2002). L’acquisition de la compétence sociopragmatique en langue étrangère. Revue Française de Linguistique Appliquée, 72, 139-153.
• Koike, D. A. (1989). Pragmatic competence and adult L2 acquisition: Speech acts in ınterlanguage. The Modern Language Journal, 73, 279-289.
• Polat, Y. (2010). Yabancı dil öğretiminde söz edimleri. [Yayımlanmış doktora tezi] Ankara Üniversitesi.
• Robert, J. P. (2008). Dictionnaire pratique du dictatique du FLE. Éditions OPHRYS.
• Schmidt, R. (1993). Consciousness, Learning and Interlanguage Pragmatics.
• Searle, J. R. (2000). Söz edimleri (Çev. L. Aysever). Ayraç Yayınevi.
• Sedhouse, P. (2005). Conversation analysis and language learning. Language Teaching, 38, 165-187.
• Subaşı, M., & Okumuş, K. (2017). Araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Uslu, Z. (1988). Edimbilim ve yabancı dil öğretimine etkileri. Dil Dergisi, 127, 34-43.
• Uzun, N. E., Kurt, C., Aygün, E. N., Leblebici, E., & Altınkaynak C., Ö. (Ed.). (2009). Yeni Hitit A1, A2, Yabancılar İçin Türkçe. Ankara Üniversitesi.