Semiosphere in Vocabulary Acquisition in Teaching Turkish as a Foreign Language: Animal Names

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 68 - 88, 24.06.2024

Nilgün Çelik İlknur Bayrak İşcanoğlu

https://doi.org/10.5281/zenodo.12096895

Öz

Lexicon is a language treasure that gives important clues about the way a language reflects the world. Based on the vocabulary, a lot of information can be obtained about societies such as their life, tradition, history and beliefs. Culture has an important effect on shaping vocabulary. Culture is the mirror, experience and world view of societies. With this understanding, culture is the shaper of the language in which a person expresses what he thinks, wants, likes, and sees. The culture in which a language is formed has a great influence on the meaning of words in that language. The animal names in Turkish, which are the subject of this study, have an important place in Turkish vocabulary. Especially when we look at the history of Turkish culture, the way of life related to animal husbandry and life in nature have been effective in the vocabulary of Turkish and many words related to animals have thus taken their place in the vocabulary of Turkish. The metaphorical use of animal names together with various other words apart from their literal meaning is connected to Turkish thinking and perception. Every human being thinks in his/her native language and perceives the world in that language. A person who learns Turkish as a foreign language will start to understand the world in the perception and thinking of Turkish culture. Therefore, animal names, used metaphorically in Turkish vocabulary, stand out as a semantic feature belonging to Turkish culture. In this study, within the framework of Russian semiotician Yuri Lotman's semiosphere approach, which sees culture as a cultural system woven with signs, animal names in Turkish are considered as a semiosphere shaped around Turkish culture. The existence of this semiosphere and its importance in gaining vocabulary in teaching Turkish as a foreign language have been mentioned, and animal names in Turkish, which are seen as a semiosphere, have been classified in the study in order to show the effect of the thinking and perception of Turkish culture on the vocabulary of Turkish according to the meanings they carry and their usage areas.

Anahtar Kelimeler

Animal names, semiosphere, teaching Turkish, vocabulary, Yuri Lotman

Etik Beyan

The study does not require ethics committee permission.

Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Söz Varlığı Kazandırmada Göstergeküresel Alan: Hayvan İsimleri

Öz

Söz varlığı, bir dilin düşünüş ve dünyayı algılayışına dair önemli ipuçları veren bir dil hazinesidir. Söz varlığından hareketle toplumlar hakkında yaşayışından, geleneğine, tarihine ve inançlarına kadar pek çok bilgi edinilebilmektedir. Söz varlığının şekillenmesinde kültürün önemli bir etkisi vardır. Kültür; toplumların aynası, tecrübesi ve dünya görüşüdür. Bu anlayışla kültür; kişinin düşündüğünü, istediğini, beğendiğini, gördüğünü, yaşadığını ifade ettiği dilinin şekillendiricisi durumundadır. Sözcüklerin dil içerisinde taşıdıkları anlamlarında dilin oluştuğu kültürün büyük bir etkisi vardır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Türkçedeki hayvan isimleri de Türkçenin söz varlığında önemli bir yere sahiptir. Özellikle Türk kültür tarihine bakıldığında hayvancılığa bağlı yaşam şekli ve tabiatta yaşam Türkçenin söz varlığında etkili olmuş ve hayvanlarla ilgili pek çok sözcük böylece Türkçenin söz varlığında yerini almıştır. Hayvan isimlerinin temel anlamlarının dışında çeşitli sözcüklerle birlikte metaforik şekilde kullanımı Türk düşünüşü ve algısıyla ilgilidir. Her insan ana dilinde düşünür ve ana dilinde dünyayı algılamaktadır. Türkçeyi yabancı bir dil olarak öğrenen kişi de dünyayı artık Türk kültürünün algısı ve düşünüşünde anlamaya başlayacaktır. Bu sebeple Türkçenin söz varlığında metaforik kullanımlara sahip hayvan isimleri de Türkçenin yabancı bir dil olarak öğretiminde Türk kültürüne ait bir anlam evreni olarak dikkat çekmektedir. Bu çalışmada kültürü göstergelerle örülü bir kültür dizgesi olarak gören Rus göstergebilimci Yuri Lotman’ın göstergeküre yaklaşımı çerçevesinde Türkçedeki hayvan isimleri birer Türk kültürü etrafında şekillenmiş göstergeküresel alan olarak ele alınmıştır. Bu göstergeküresel alanın varlığına ve Türkçenin yabancı bir dil olarak öğretiminde sözvarlığı kazandırmadaki önemine değinilmiş, göstergeküresel bir alan olarak görülen Türkçedeki hayvan isimleri, taşıdıkları anlamlar ve kullanım alanlarına göre Türk kültürüne ait düşünüş ve algının Türkçenin sözvarlığına etkisini göstermek amacıyla çalışma içerisinde sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göstergeküre, hayvan isimleri, söz varlığı, Türkçe öğretimi, Yuri Lotman

Etik Beyan

Çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Aksan, D. (1996). Türkçenin sözvarlığı. Engin Yayınevi.
• Aksan, D. (2020). Her yönüyle dil. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aslan, B. O. (2023). Geleceğe göstergebilimle bakmak 1. Cilt, Kuramlar-Göstergelerin Çağrışım İlişkileri Sözlüğü. s. 45-53.
• Bayrak, İşcanoğlu, İ. (2020). Türk dünyası edebiyatından okumalar-cılandın süyüüsü (Yılanın Aşkı). Türk Yurdu Dergisi. 389. 7-73.
• Barthes, R. (2002). The Neutral, Seagull Books.
• Boylu, E. ve Işık, Ö. F. (2017). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin Türkçeye yönelik algılarının metaforlar aracılığı ile belirlenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(3), 450-471.
• Çapan Tekin, S. ve İşeri, K. (2023). Karikatürlerin kültür göstergebilimi açısından çözümlenmesi. Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi, 4(2), 248-263. https://doi.org/10.58306/wollt.1388216
• Çelik, S., Kırkgöz, Y., Çopur, D., İrgin, P. ve Erbay Çetinkaya, Ş. (2021). Diller için Avrupa ortak başvuru metni: Öğrenme, öğretme ve değerlendirme–Tamamlayıcı cilt.
• Çiftçi, Ö. ve Coşkun, H. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yapılan çalışmaların farklı değişkenlere göre tasnifi. International Journal of Language Academy, 5(4), 205-214.
• Çoruhlu, Y. (2000). Türk mitolojisinin ana hatları. Kabalcı Yayınları.
• Günay, D. (2020). 21. Yüzyılda Göstergebilim. Papatya Bilim Akademik Yayınevi.
• Karakuş, İ. (1997). Türkçe ad bilimde (onomastik) hayvan adları. Erdem (Atatürk Kültür Merkezi Dergisi), 9(27), 1143-1152.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2008). Metaphors we live by. University of Chicago press.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (2010). Metaforlar-hayat, anlam ve dil. Paradigma.
• Lotman, Y. M. (2005). On the semiosphere. Σημειωτκή-Sign Systems Studies, 33(1), 205-229.
• Özavşar, R. (2019). Hayvan adlarında duygu değeri: Atasözleri ve deyimler. Türk İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(20), 183-204.
• Somuncu, M. (2020). Deyimlerde yer alan dokuz ve kırk sayılarına anlam temelli bir yaklaşım. Turkish Studies, 15, 805-818. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.42811
• Surur Çelepi, M. (2023). Türk semiyosfrerinde bir mücadele örneği: Ali cengiz oyunu. Millî Folklor Dergisi, 18(137), 61-73. https://doi.org/10.58242/millifolklor.1074281
• Türk Dil Kurumu (2024). Güncel Türkçe sözlük. Web: https://sozluk.gov.tr/ adresinden 30 Ocak 2024 tarihinde alınmıştır.
• Uygur, N. (1984). Kültür kuramı. Remzi Kitabevi.
• Ünalan, Ş. (2014). Dil ve kültür. Nobel Yayınları.
• Vernadsky, V. I. (1998). The biosphere. Springer Science & Business Media.
• Wierzbicka, A. (1997). Understanding cultures through their key words: English, Russian, Polish, German, and Japanese. Oxford University Press.
• Yavuz, N. (2010). Yabancı dilde deyimlerin öğretimi için bir araç geliştirme denemesi. Dil Dergisi, 147, 7-21. https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000123