Yabancı Dil Öğretiminde Yapay Zekâ Kullanımı Üzerine Yapılmış Çalışmaların Bir Meta-Sentez Analizi

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 433 - 455, 25.08.2025

Beyza Berşan Yılmaz , Demet Kardaş

https://doi.org/10.5281/zenodo.16893270

Öz

Bu araştırma, yapay zekânın yabancı dil öğretiminde kullanımına ilişkin bilimsel çalışmaları sistematik bir şekilde inceleyerek bu alandaki genel eğilimleri, fırsatları ve zorlukları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada yapay zekânın yabancı dil öğretiminde nasıl kullanılabileceği, bu teknolojinin öğreticiler ve öğreniciler için ne gibi avantajlar sunduğu ve beraberinde getirdiği zorluklar ele alınmıştır. Araştırma kapsamında Google Akademik, DergiPark ve TÜBİTAK ULAKBİM veri tabanlarında “yabancı dil öğretimi”, “yapay zekâ”, “ChatGPT”, “fırsatlar” ve “zorluklar” gibi anahtar kelimelerle yapılan aramalar sonucunda 20 bilimsel makale seçilmiş ve incelenmiştir. İncelenen çalışmalar, yapay zekânın yabancı dil öğretiminde öğretim materyallerinin hazırlanması, kişiselleştirilmiş öğrenme süreçlerinin desteklenmesi, ölçme ve değerlendirme uygulamalarının geliştirilmesi, öğretici ve öğrenici rollerinin dönüşümü ve geri bildirim mekanizmalarının iyileştirilmesi konularına odaklanmaktadır. Ele alınan çalışmalar yapay zekâ tabanlı araçların (özellikle ChatGPT gibi büyük dil modellerinin) yabancı dil öğretiminde farklı roller üstlenebildiğini ortaya koymaktadır. Bu roller arasında otomatik içerik oluşturma, bireysel öğrenme yollarının desteklenmesi, gerçek zamanlı geri bildirim sağlama, konuşma pratiği imkânı sunma ve öğrenen motivasyonunu artırma gibi işlevler öne çıkmaktadır. Böylece öğrenme süreci hem daha kişisel hem de daha sürdürülebilir bir hâl almaktadır. Meta-sentez yöntemi kullanılarak yapılan analizler, yapay zekâ destekli yabancı dil öğretiminin öğrenici motivasyonunu artırabileceğini, bireyselleştirilmiş öğrenme deneyimlerini geliştirebileceğini ve anlık geri bildirim sağlayarak öğrenme sürecini daha etkili hale getirebileceğini göstermektedir. Araştırma sonuçları, yapay zekânın yabancı dil öğretiminde giderek daha fazla benimsendiğini ancak bu sürecin dikkatle yönetilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Özellikle öğreticilerin yapay zekâ destekli eğitim ortamlarına uyum sağlaması, sistemlerin pedagojik açıdan daha verimli hale getirilmesi ve etik kuralların belirlenmesi önemli konular arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

ChatGPT , eğitim teknolojileri , meta-sentez , yabancı dil öğretimi , yapay zekâ

Etik Beyan

Araştırma etik kurul izni gerektirmemektedir

Destekleyen Kurum

Bu çalışma için herhangi bir kurumdan finansal destek alınmamıştır.

A Meta-Synthesis Analysis of Studies on the Use of Artificial Intelligence in Foreign Language Teaching

Öz

This research aims to systematically examine scientific studies on the use of artificial intelligence in foreign languages to identify general possibilities, probabilities, and emerging trends in this field. The study explores how artificial intelligence can be used in foreign language teaching, the advantages and challenges associated with this technology for teachers and learners. Within the scope of the research, searches using keywords such as “foreign language teaching,” “artificial intelligence,” “ChatGPT,” “opportunities,” and “challenges” in Google Scholar, DergiPark, and TÜBİTAK ULAKBİM databases yielded 20 scientific articles. The reviewed studies focus on the development of teaching sections in foreign language teaching using artificial intelligence, the classification of personalized learning sections, the provision of assessment and evaluation applications, the visualization of teacher and learner roles, and feedback compartments. The study demonstrates that AI-based systems (especially large language models like ChatGPT) can fulfill diverse roles in foreign language teaching. Among these roles, features such as automatic content generation, displaying individual learning paths, providing real-time feedback, providing speaking practice opportunities, and increasing learner motivation stand out. This makes the learning process both more personalized and sustainable. Meta-synthesis analyses indicate that AI-supported foreign language teaching can increase learner motivation, develop personalized learning experiences, and make the learning process more effective by providing instant feedback. Research results indicate that AI is increasingly being adopted in foreign language teaching, but an expanded version of this process is emerging. Adapting computers to AI-supported educational environments, making systems more pedagogically efficient, and establishing ethical guidelines are among the key issues.

Anahtar Kelimeler

Artificial intelligence , ChatGPT , educational technologies , foreign language teaching , meta-synthesis

Etik Beyan

The research does not require ethics committee approval.

Destekleyen Kurum

This study has not received financial support from any institution.

Kaynakça

• Akbarani, R. (2023). The use of artificial intelligence in English language teaching. International Journal of English Learning and Applied Linguistics (IJELAL), 4(1), 14-23. https://doi.org/10.21111/ijelal.v4i1.10756
• Akkaya, N. ve Şengül, L. (2023). Sohbet robotları (chatbots) ve yabancı dil eğitimi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 2988-2999. https://doi.org/10.53444/deubefd.1340781
• Banaz, E. ve Demirel, O. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ okuryazarlıklarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 58(1), 233-253. https://doi.org/10.53492/deubefd.1402216
• Buşe, O., & Căbulea, M. (2023). Artificial intelligence - an ally or a foe of foreign language teaching? Land Forces Academy Review, 4(112), 277-282. https://doi.org/10.2478/raft-2023-0032
• Çakmak, F. (2025). Generative AI for Learning English as a Foreign Language (EFL). M. Ali, M. Anwar, S. Fazal, & S. Ayyaz (Edt.), AI Applications for English Language Learning içinde (ss. 293-312). IGI Global Scientific Publishing. https://doi.org/10.4018/979-8-3693-9077-1.ch012
• Çangal, Ö., Çelik, M. E. ve Başar, U. (2025). Yabancılara Türkçe öğretiminde yapay zekâ kullanımına yönelik görüşler. Aydın TÖMER Dil Dergisi, 1(1), 49-65. https://doi.org/10.59562/aydinomer.1398307
• Çınar Yağcı, Ş. ve Aydın Yıldız, T. (2023). ChatGPT, yabancı dil öğrencisinin güvenilir yapay zekâ sohbet arkadaşı mıdır? RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (37), 1315-1333. https://doi.org/10.29000/rumelide.1407539
• Demirekin, M. (2023). Dil öğretiminde güncel yeni teknolojiler. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10(3), 627-641. https://doi.org/10.46868/atdd.2023.278
• Fitria, T. N. (2021). The use of technology based on artificial intelligence in English teaching and learning. ELT Echo: The Journal of English Language Teaching in Foreign Language Context, 6(2), 213-223. https://doi.org/10.24235/eltecho.v6i2.9299
• Gyawali, Y. P., & Mehandroo, M. (2022). Artificial intelligence in English Language teaching: navigating the future with emerging perspectives. Journal of Language and Linguistics in Society, 2(6), 21-27. https://doi.org/10.55529/jlls.26.21.27
• Huang, J., & Li, S. (2023). Opportunities and challenges in the application of ChatGPT in foreign language teaching. International Journal of Education and Social Science Research, 6(4), 75–89. https://doi.org/10.37500/IJESSR.2023.6406
• Huang, X., Zou, D., Cheng, G., Chen, X., & Xie, H. (2023). Trends, research issues and applications of artificial intelligence. Educational Technology & Society, 26(1), 112-131. https://doi.org/10.37500/IJESSR.2023.6406
• İşler, B. ve Kılıç, M. (2021, Ocak). Eğitimde yapay zeka kullanımı ve gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergi, 5(1), 1-11. https://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2021/ejnm_v5i1001
• Kaleli, A. ve Özdemir, C. (2025). Yapay zekâ destekli dil öğretiminde yeni bir yaklaşım: Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde yapay zekâ uygulamaları. IJSSAR International Journal of Social Sciences and Academic Research, 2(3), 77-91. https://doi.org/10.52096/issar.02.03.05
• Katı, T. N. ve Can, U. (2024). Yapay zekâ ile üretilen metinlerin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde okuma becerisine yönelik kullanılabilirliği: ChatGPT-3.5 örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 538-569. https://doi.org/10.17679/inuefd.1415303
• Kolegova, I. A., & Levina, I. A. (2024). Using artificial intelligence as a digital tool in foreign language teaching. Bulletin of the South Ural State University. Ser. Education. Educational Sciences, 16(1), 102-110. https://doi.org/10.14529/ped240110
• Kostka, I., & Toncelli, R. (2023). Exploring applications of ChatGPT to English language teaching: opportunities, challenges, and recommendations. The Electronic Journal for English as a Second Language, 27(3), 1-19. https://doi.org/10.55593/ej.27107int
• Liu, M. (2023). Exploring the application of artificial intelligence in foreign language teaching: challenges and future development. SHS Web of Conferences, 168, 1-4. https://doi.org/10.1051/shsconf/202316803025
• Mananay, J. A. (2024). Integrating artificial intelligence (AI) in language teaching: effectiveness, challenges, and strategies. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 23(9), 361-382. https://doi.org/10.26803/ijlter.23.9.19
• McCarthy, J. (2004, November 24). What is artificial intelligence? Stanford University. http://jmc.stanford.edu/articles/whatisai/whatisai.pdf
• Öztürk Demir, S. ve Çetin, M. (2025). Bir üretken yapay zekâ aracı olarak ChatGPT’nin yabancı dil öğretiminde kullanılmasına ilişkin görüşler. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 11(1), 207-234. https://doi.org/10.31464/jlere.1501596
• Polat, S. ve Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 52-64. http://dx.doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.4c2s3m
• Santiana, S., & Marzuki, A. G. (2023). A global perspective on artificial intelligence in language teaching and learning. Proceeding of International Conference on Islamic and Interdisciplinary Studies, 1, 527-532.
• Sarıgül, K. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ve öğreniminde kullanılabilecek yapay zekâ uygulamaları. Türk Dili ve Kültürü Araştırmaları, (2022/1), 104-115.
• Sumakul, D. T., Hamied, F. A., & Sukyadi, D. (2022). Artificial intelligence in EFL classrooms: friend or foe? LEARN Journal: Language Education and Acquisition Research Network, 15(1), 232-256.
• Taşcı, H. G. (2024). Yapay zekânın yabancı dil öğrenimine etkisi (Rus dili örneği). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 13(1), 569-580. https://doi.org/10.47645/teke.1379217
• Yang, A. (2024). Challenges and opportunities for foreign language teachers in the era of artificial intelligence. International Journal of Education and Humanities, 4(1), 39-50. https://doi.org/10.58557/(ijeh).v4i1.202
• Zawacki-Richter, O., Marín, V. I., Bond, M., & Gouverneur, F. (2019). Systematic review of research on artificial intelligence applications in higher education – where are the educators?. International Journal of Educational Technology in Higher Education, 16(1), 1-27. https://doi.org/10.1186/s41239-019-0171-0
• Zileli, E. N. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğreniminde ChatGPT örneği. Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 42-51. https://doi.org/10.47770/ukmead.1296013