Çocuk Felsefesi ve Eğitimi: Eleştirel Düşünme ve Yaratıcılığın Gelişimi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 13 - 23, 22.01.2025

Mehmet Selim Bor

https://doi.org/10.58201/utsobilder.1576747

Öz

Bu çalışma, çocuk felsefesinin çocukların bilişsel gelişimine olan katkılarını ve eğitimdeki rolünü incelemektedir. Çocuk felsefesi, çocukların daha erken yaşlardan itibaren yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirmeyi amaçlayan pedagojik bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, çocuklara sadece bilgi aktarmakla kalmaz, aynı zamanda onların problem çözme ve sorgulayıcı becerilerini güçlendirmeyi hedefler. Matthew Lipman tarafından literatüre kazandırılan "Philosophy for Children" (P4C) programı, çocuk felsefesinin en önemli uygulama biçimlerinden biri olarak kabul görülmektedir. Bu program, çocukların felsefi hikâyeler ve Sokratik diyaloglar aracılığıyla analiz yapma, eleştirel düşünme ve farklı bakış açıları geliştirme becerilerini kazanmalarına yardımcı olur. Lipman’anın bu yöntemi, dünya genelinde geniş kabul görmüş ve birçok ülkede uygulanmıştır. Çocuk felsefesinin temel teorik arka planı, Jean Piaget ve Lev Vygotsky gibi gelişim psikologlarının teorilerine dayanmaktadır. Piaget, çocukların belirli bilişsel gelişim aşamalarından geçerek soyut düşünme becerilerini elde ettiklerini savunurken, Vygotsky sosyal etkileşimlerin bu süreçte oynadığı rolü ön plana çıkarır. Bu iki teori, çocuk felsefesinin temellerini oluşturur ve çocukların düşünme süreçlerinin nasıl şekillendiğini açıklar.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Felsefesi, Eleştirel Düşünme, Yaratıcı Düşünme, Bilişsel Gelişim

Kaynakça

• Dewey, J. (1938). Experience and Education. New York: Kappa Delta Pi.
• Gregory, M. (2011). “Philosophy for Children and Its Critics: A Mendham Dialogue.” Education Policy Analysis Archives, 19(17), 198-205.
• Jackson, T. (1994). "Philosophy for Children: Educational Theory and Practice." Thinking: The Journal of Philosophy for Children, 12(4), 5-15.
• Karakaya, Z. (2006). Çocuk Felsefesi ve Çocuk Eğitimi. İstanbul: Eğitim Yayınları.
• Kennedy, D. (2012). "Philosophy for Children and the Reconstruction of Philosophy." Educational Theory, 62(4), 407-428.
• Kohan, W. (2014). Philosophy and Childhood: Critical Perspectives and Affirmative Practices. New York: Palgrave Macmillan.
• Lipman, M. (1974). Philosophy for Children. Montclair, New Jersey: Montclair State University.
• Lipman, M. (1984). Thinking in Education. Cambridge: Cambridge University Press.
• Matthews, G. (1995). The Philosophy of Childhood. Cambridge: Harvard University Press. MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2016). Düşünme Eğitimi Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Martens, E. (1999). Philosophy with Children: A Philosophical Way of Thinking in School. Frankfurt: Fischer.
• Önal, M. (2017). "Çocukça Felsefe Yapmak ya da Düşünme ve Felsefe Dersine Hazırlanmak." Çocuk ve Medeniyet, 2, 61-70.
• Piaget, J. (1954). The Construction of Reality in the Child. New York: Basic Books.
• Taşdelen, V. (2015). Felsefenin Gülümseyen Yüzü: Çocuklarla Felsefe. Türk Dili Dergisi.
• Vansieleghem, N. & Kennedy, D. (2011). "What is Philosophy for Children, What is Philosophy with Children: After Matthew Lipman?" Journal of Philosophy of Education, 45(2), 171-182.
• Vygotsky, L. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.