SOME STRUCTURAL SIMILARITIES OF TURKISH AND PERSIAN

Yıl 2024, Sayı: 24, 57 - 66, 21.12.2024

Mehmet Malik Bankır

https://doi.org/10.46400/uygur.1568973

Öz

It is unthinkable that there would be no linguistic interaction along with cultural interaction. Linguistic interaction is a requirement of human nature and the basic principle of understanding. In order for understanding to be complete and clear, communication must be provided. Communication must renew and develop itself in parallel with the changes and developments in the life process of human beings. Communication, which directs the intellectual behaviors between individuals, spreads this interaction to linguistic and cultural interaction over time and draws a social and general framework. Communication, which is an individual and social need, first shows itself in language when generalized to different societies. This interaction that takes place in language does not emerge immediately but finds a place for itself after completing its maturation adventure. The event of finding a place in language follows a path from speech to writing. The transition from speech to writing occurs through literary works and becomes permanent. The environmental, cultural and linguistic interaction of nations and societies that are geographically close to each other has been like the interaction of the members of a family. Therefore, it is a very natural event that Turkish and Persian, which have shared the same and close geography for centuries, have been influenced by each other and that they have exchanged words. The easiest method of language exchange is word exchange. One of the most difficult ways for languages to influence each other is for languages from different language families to influence each other in terms of structure and sentence structure. In this study, some structural similarities between Turkish and Persian, which are not in the same language family group, one from the Ural-Altaic language family and the other from the Indo-European language family, are emphasized and these points are highlighted.

Anahtar Kelimeler

Turkish, Persian, Structural Feature, Sentence Structure, Verb Conjugation

TÜRKÇE VE FARSÇANIN BAZI YAPISAL BENZERLİKLERİ

Öz

Kültürel etkileşim ile birlikte dilsel etkileşimin olmaması düşünülemez. Dilsel etkileşim, insan doğasının bir gereği ve anlaşmanın temel prensibidir. Anlaşmanın tam ve net olabilmesi için iletişimin sağlanması gerekmektedir. İletişim, insanoğlunun yaşam sürecindeki değişim ve gelişmelerine paralel olarak kendisini yenilemek ve geliştirmek zorundadır. Bireyler arasındaki düşünsel davranışlarına yön veren iletişim, zamanla bu etkileşimi başta dilsel ve kültürel etkileşime yayarak toplumsal ve genel bir çerçeve çizer. Bireysel ve toplumsal bir ihtiyaç olan iletişim, farklı toplumlara genelleştirildiğinde en başta dilde kendisini gösterir. Dilde gerçekleşen bu etkileşim, hemen ortaya çıkmayarak olgunlaşma serüvenini tamamladıktan sonra kendine yer edinir. Dildeki yer edinme olayı sözden yazıya doğru bir yol izler. Sözden yazıya geçme durumu edebî eserler vasıtasıyla gerçekleşir ve kalıcı hâle gelir. Coğrafî bakımdan birbirlerine yakın millet ve toplumların çevresel, kültürel ve dilsel etkileşimi, bir ailenin fertlerindeki etkileşimi gibi olmuştur. Dolayısıyla asırlardan beri birbirleriyle aynı ve yakın coğrafyayı paylaşan Türkçe ve Farsçanın birbirinden etkilenmeleri, birbirinden kelime alıp vermeleri çok doğal bir olaydır. Dil alışverişinde en kolay yöntem kelime alışverişidir. Dillerin birbirini etkilemelerinin en zor yollarından biri ise farklı dil ailesinden olan dillerin birbirini yapı ve cümle bazında etkilemeleridir. Bu çalışmada aynı dil ailesi grubunda yer almayan, biri Ural-Altay öbürü Hint-Avrupa dil ailesinden olan Türkçe ve Farsçanın bazı yapısal benzerlikleri üzerinde durulmuş ve bu noktalara dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Farsça, Yapısal Özellik, Cümle Yapısı, Fiil Çekimi

Teşekkür

Dergide Emeği GeçenlereTeşekkür ederim.

Kaynakça

• Arıkoğlu, Ekrem (2007). “Greenberg’in Avrasyatik Dil Teorisi ve Türkçe”. Dil Araştırmaları Dergisi, 1 (1): 109-114.
• Arıkoğlu, Ekrem (2009). “Nostratik Dil Teorisi İçerisinde Altay Dilleri”. Turkish Studies, 4 (8): 177-184.
• Atıcı, Abdülkadir (2018). “İran Türk Değişkelerindeki var/yok+iyelik Yapısı Üzerine Eşzamanlı Bir İnceleme”. Türkbilig, (35): 265-180.
• Balcı, Mustafa (2014). Türkçe-Farsça İlişkileri: Türkçenin Farsça Üzerindeki Etkilerine Dair Bir İnceleme. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Bankır, Mehmet Malik (2023). “Türkçe ve Farsça İyelik Çokluk Eklerinin Dizimsel Tipolojik Mantık Benzerliği”. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 21: 67-81.
• Caferoğlu, Ahmet (1984). Türk Dili Tarihi. İstanbul: Enderun Yayınevi.
• Demir, Nurettin ve Yılmaz, Emine (2002). “Ural-Altay Dilleri ve Altay Dilleri Teorisi”. Türkler içinde. C. 1, 394-402. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Doerfer, Gerhard (1980). “Temel Sözcükler ve Altay Dilleri Sorunu”. (çev.: Semih Tezcan). Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1-16.
• Eker, Süer (2009). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yayınları. Gemalmaz, Efrasiyap (1979). “Dilde Anarşi ve Türk Dilinde Anarşi” II. Millî Türkoloji Kongresi. (İstanbul, 5-9 Şubat 1979).
• Gemalmaz, Efrasiyap (1989a). “Ağız Bilimi Araştırmaları Üzerine Genellemeler”. Türk Kültürü Araştırmaları (Halil Fikret Alasya’ya Armağan), 149-159.
• Gemalmaz, Efrasiyap (1989b). “Uyum ve Standart Türkiye Türkçesinde Uyumlar”. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi, 17: 1-30.
• Gemalmaz, Efrasiyap (1992). “Türk Lengüistiği ve Kültür Alışverişi Meseleleri”. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi, 20: 1-32.
• Gemalmaz, Efrasiyap (2009). “Dil Bilimi ve Dil Bilgisi”. Türk Dili, 517: 82-85.
• Gemalmaz, Efrasiyap (2009). “Öğrenme ve Uygulama Dilleri”. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bilimleri Araştırma Dergisi, 4: 161-171.
• Ives, Peter (2011). Gramsci’de Dil veHegemonya. (çev.: Ekrem Ekici). İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Johanson, Lars (2002). Structural Factors in Turkic Language Contacts. Richmound-Surrey: Curzon Press.
• Johanson, Lars (2005). “Converging codes in Iranian, Semitic and Turkic”. Linguistic Convergence and Areal Diffusion. Case Studies from Iranian, Semitic and Turkic. New York: Routledge Curzon: 3-31.
• Johanson, Lars (2007). Türkçe Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kanar, Mehmet (2019). Farsça Dil Bilgisi-Konuşma-Çeviri Tekniği-Anahtar Kelimeler. İstanbul: Say Yayınları.
• Karini, Jahangir (2014). “Türk-Fars Dil İlişkileri: Farsçada İyelik Eklerinin Kullanımı”. Turkish Studies, 9(3): 833-843.
• Longobardi, Giuseppe (2001), “Formal Syntax, Diachronic Minimalism and Etymology: The History of French Chez”. Linguistic Inquiry: 275-302.
• Mansuroğlu, Mecdut (1955). “Türkçede Cümle Çeşitleri ve Bağlayıcıları”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 59-71.
• Muysken, Pieter (1981). "Creole Tense/Mood/Aspect Systems: The Unmarket Case?". Generative Studies on Creole Languages: 181-199.
• Öztürk, Mürsel (1988). Farsça Dilbilgisi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Rezaei, Mehdi (2013). “Avrasyatik Dil Teorisi Bağlamında Türkçe ve Farsçanın Konumu”. Türkbilig, (25): 27-38.
• Sapir, Edward. (1921). Language: An Introduction to the Study of Speech. New York: Harcourt, Brace and Company.
• Sarı, İsa (2013). "Dil Etkileşimi Bağlamında Ses-Anlam Eşleşmesi ve Türkçedeki Örnekleri". Türk Kültürü, 1: 1-27.
• Thomason, Sarah Grey (2001). Language Contact an Intruduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Thomason, Sarah Grey ve Kaufman, Terrence (1988). Language Contact, Creolization, and Genetic Linguistics. Berkeley: Unibersity of California Press.
• Uzun, Nadir Engin (2012). “Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri Üzerine”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 19(2): 115-134.
• Üçok, Necip (1947). Genel Dilbilim. Ankara: Sakarya Basımevi.
• Vanlıoğlu, Mehmet (1989). Farsça-Dil Bilgisi-Metinler-Sözlük. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.