Looking at the Greek- Turkish 1923 Population Exchange from the Perspective of Humor: Zümrüdüanka

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 76 - 91, 12.11.2017

Nuray Firindioğlu Yılmaz

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.351420

Öz

The Greek- Turkish 1923 population exchange has played an important role
in Turkish history both politically and socially. Since about 2 million Greeks
and Turks were ousted from their homelands, this issue has quickly become
problematic due to some main concerns and conflicts over its form and
instruments, the definition and the scale of the refugees, and the legal status
of their left property. These problems led the refugees to experience a number
of tragic incidents from the start of the implementation of the exchange almost
until it is completed. This study reviews the Greek- Turkish population
exchange that has been engraved in collective memory in every
respect by analyzing the texts and caricatures in the comic book, Zümrüdüanka, that reflect its
idiosyncratic sense of humor.

Anahtar Kelimeler

Humor in the early republican era, The Treaty of Lausanne Population exchange, Zümrüdüanka.

1923 Nüfus Mübadelesine Mizah Penceresinden Bakmak: Zümrüdüanka

Öz

Türkiye ve Yunanistan arasında gerçekleşen 1923 Nüfus
mübadelesi, politik olduğu kadar toplumsal yönüyle de Türkiye tarihinde önemli
bir yer almıştır. Bu konu, yaklaşık iki milyon Rum ve Türk vatandaşının yurtlarını
terk etmelerini zorunlu kıldığından mübadillerin tanımı ve kapsamı, şekli ve
araçları, artlarında bıraktıkları malların hukuki durumları gibi temel sorunlar
ve anlaşmazlıklar kısa zamanda büyük bir sorun haline gelmiştir. Ortaya çıkan
bu sorunlar, mübadelenin uygulanmaya konulmasından kısmen tamamlanmasına kadar
geçen süreçte mübadillerin yaşadığı trajik olaylara da sahne olmuştur. Bu
çalışmada, toplumsal hafızaya kazınan mübadele meselesi; Zümrüdüanka gazetesinin kendine özgü mizah anlayışını yansıtan yazı
ve karikatürleriyle değerlendirilecektir.  

Anahtar Kelimeler

Erken Cumhuriyet dönemi mizahı, Lozan Barış Antlaşması, nüfus mübadelesi, Zümrüdüanka

Kaynakça

• Aktar, Ayhan, “Nüfusun Homojenleştirilmesi ve Ekonominin Türkleştirilmesi Sürecinde Bir Aşama: Türk-Yunan Mübadelesi, 1923-1924”, Ege’yi Geçerken 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, Der. Renee Hirschon, (2007), s. 111-161
• Arı, Kemal, Büyük Mübadele Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925), İstanbul 2012.
• Cemal, Zeki, Zümrüdüanka, 27 Eylül 1339/ 27 Eylül 1923.
• Erdal, İbrahim, Mübadele Uluslaşma Sürecinde Türkiye ve Yunanistan 1923-1925, İstanbul 2012.
• Köstüklü, Nuri, “Milli Mücadele’de Denizli, Isparta, Burdur ve Çevresindeki Azınlıkların Tutum ve Davranışları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 5/15 (1989), s. 665-690.
• Milas, Herkül, “Türk Edebiyatında Nüfus Mübadelesi”, Ege’yi Geçerken 1923 Türk-Yunan Zorunlu Nüfus Mübadelesi, Der. Renée Hırschon, (2007), s. 329-347.
• Onaran, Nevzat, Emval-i Metruke Olayı, İstanbul 2010.
• Yıldırım, Onur, Diplomasi ve Göç Türk Yunan Mübadelesinin Öteki Yüzü, İstanbul 2006.
• Zümrüdüanka, 8 Şubat 1339/ 8 Şubat 1923.
• Zümrüdüanka, 4 Teşrinievvel 1339/ 4 Ekim 1923.
• Zümrüdüanka, 11Teşrinievvel 1339/ 11 Ekim 1923.
• Zümrüdüanka, 22 Teşrinisani 1339/22 Kasım 1923.
• Zümrüdüanka, 29 Teşrinievvel 1339/ 29 Ekim 1923.