Turkish Prisoners in Caucasus During the World War I

Yıl 2017, Cilt: 2 , 43 - 59, 19.11.2017

Mahmut Akkor

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.356261

Cited By: 2

Öz

The Ottoman Empire made bloody battles with
Russia on the Caucasus Front and gave heavy losses during the World War I.
Thousands of soldiers were taken prisoner by the Russians. The prisoners were
first questioned behind the scenes and were sent to the concentration camp in
Erzurum after the necessary registration procedures were completed. After
staying here for a few days, those who with good health were put on the trains
and sent to Tbilisi. Those in need of treatment were dispatched to quarantine
camps. After the treatment process was completed, these people were sent to
Tbilisi, too. The prisoners who had stayed in Tbilisi for a while continued on
their way to Azerbaijan. There were those who remained in Tbilisi and were
living in bondage. The largest camp of prisoners in Azerbaijan was Nargin
Island, an island in the Caspian Sea south of Baku. Thousands of soldiers and
civilians have been in captivity for many years in the island, the largest
concentration camp in the Caucasus. The life conditions of the camp were
extremely heavy. There was no vegetation and water on the island, which was
described by the prisoners as “Hell Island”. Water was regularly brought from
Baku, but not enough for the prisoners. Many prisoners who could not stand the
living conditions, did not live in the house. Many institutions, organizations
and individuals in Azerbaijan have worked to improve the situation of
prisoners. Charity collection, trying to improve the area where they live, and
distributing food and clothes are some of the activities for prisoners. The
camp, which was opened in the spring of 1915, continued its presence on 15
September 1918 until the Ottoman army entered Baku.

Anahtar Kelimeler

I. World War, Turkish prisoners, Russia, Caucasus, Nargin Island

I. Dünya Savaşı Döneminde Kafkasya’da Bulunan Türk Esirleri

Öz

Osmanlı
Devleti, I. Dünya Savaşı’nda Rusya ile Kafkas Cephesinde çok kanlı muharebeler
yapmış ve ağır kayıplar vermişti. On binlerce asker, Ruslar tarafından esir
alınmıştı. Esirler, öncelikle cephe gerisinde sorgulanır ve gerekli kayıt
işlemleri tamamlandıktan sonra Erzurum’daki toplanma kampına sevk edilirdi.
Burada birkaç gün kalındıktan sonra sağlık durumu iyi olanlar trenlere
bindirilerek Tiflis’e gönderilirdi. Tedaviye ihtiyaç duyanlar karantina
kamplarına sevk edilirdi. Tedavi süreci tamamlandıktan sonra bu kişiler de
Tiflis’e gönderilirdi. Tiflis’te bir müddet kalan esirler, Azerbaycan’a doğru
yola devam ederdi. Tiflis’te kalan ve esaret yaşayanlar da vardı. Esirlerin Azerbaycan’da
kaldığı en büyük kamp, Bakü’nün güneyinde Hazar Denizi’nde bir ada olan Nargin
Adası’ydı.  Kafkaslardaki en büyük
toplama kampı olan adada binlerce asker ve sivil uzun yıllar esaret yaşamıştı.
Kampın hayat koşulları son derece ağırdı. Esirler tarafından “Cehennem Adası”
olarak nitelendirilen adada bitki örtüsü ve su yoktu. Su, belirli aralıklara
Bakü’den getiriliyor ancak miktarı esirler için yeterli olmuyordu. Yaşam
koşullarına dayanamayan birçok esir, evine dönememişti. Azerbaycan’da bulunan birçok
kurum, kuruluş ve şahıs esirlerin durumu iyileştirmek için çalışmalar
yapmıştır. Yardım toplamak, yaşadıkları alanı iyileştirmeye çalışmak, gıda ve
kıyafet dağıtmak esirler için yapılan aktivitelerden bazılarıdır. 1915 yılı
ilkbaharında açılan kamp, 15 Eylül 1918’de Osmanlı ordusunun Bakü’ye girdiği
tarihe kadar varlığını devam ettirmiştir.

Anahtar Kelimeler

I. Dünya Savaşı, Türk Esirleri, Rusya, Kafkasya, Nargin Adası

Kaynakça

• Asaf, Mehmet, Volga Kıyılarında ve Muhtıra, Yay. Haz. Murat Cebecioğlu, İzmir, 1994. Aslan, Betül, I. Dünya Savaşı Esnasında “Azerbaycan Türkleri”nin “Anadolu Türkleri”ne “Kardaş Kömeği (Yardımı)” ve Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi, Ankara, 2000. Başkâtipzade Ragıp Bey, Tarih-i Hayatım, Der. Ahmet Emin Güven, Yay. Haz. M. Bülent Varlık, Ankara, 1996. BOA, DH.EUM.MH., 113/72. BOA, DH.EUM.MH., 258/80. CA, Fon Kodu: 930..1.0.0, Yer No: 2.26..2. Cepheden Mektuplar, Milli Savunma Bakanlığı, Ankara, 1999. Comité International De La Croix-Rouge, RAPPORT de MM. F. THORMEYER et Dr. F. FERRIERE junr. sur leurs visites aux camps de prisonniers en Russie, Octobre 1915 a Fevrier 1916, Mars 1916 (Kızılhaç Heyeti’nin Rusya Kampları Raporu). Danilenko, İ. S., Voennıe Usiliya Rossii V Mirovoy Voyne, Moskva, 2001. Erdoğan, Fahrettin, Rus Ellerinde Hatıralarım, Ankara 1954. Gasimov, Musa, “Bakü’nün Kurtarılması Uğruna Türk Diplomasisinin Mücadelesi: 1918 Yılı”, Avrasya Dosyası, Azerbaycan Özel, Cilt: 7, Sayı: 1, İlkbahar 2001. Göze, Ahmet, Rusya’da Üç Esaret Yılı, İstanbul, 1989. Köstüklü, Nuri, “I. Dünya Savaşında Rusya’nın Ukrayna ve Diğer Bölgelerindeki Türk Savaş Esirlerine Dair Bazı Tespitler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 83, Temmuz 2012. Kurat, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Ankara, 1990. Kutlu, Cemil, I. Dünya Savaşında Rusya’daki Türk Savaş Esirleri ve Bunların Yurda Döndürülmeleri Faaliyetleri, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1997. Oran Arslan, Nebahat, I. Dünya Savaşı'nda Türkiye’deki Rus Savaş Esirleri ve Bunların İadeleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Erzurum, 2003. Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti Rusya Üsera Murahhası Yusuf Akçura Bey’in Raporu, Dersaadet, 1335. Poznahirev, Vitaliy Vitaliyeviç, Turetskiye Plenniki v voynah Rosiyi 1677-1917, Kursk, 2012. Şahin, Enis, Türkiye ve Maverâ-yı Kafkasya İlişkileri İçerisinde Trabzon ve Batum Konferansları ve Antlaşmaları (1917–1918), Ankara, 2002. Taşer, Mustafa Fevzi, Cepheden Cepheye Esaretten Esarete, Yay. Haz. Yrd. Doç. Dr. Eftal Şükrü Batmaz, Ankara, 2000. The Memoirs of the National Liberation Movement in Azerbaijan, Naki Keykurun; http://www.zerbaijan.com/azeri/tomrisbook1.htm. Tuğaç, Hüsamettin, Bir Neslin Dramı, İstanbul 1975. Ural, Selçuk, “1914-1915 Yıllarında Kafkasya Cephesi’nde Yaşanan Askeri Olayların Türk Basınındaki Yansımaları”, Atatürk Dergisi, Cilt 4, Sayı 4 (2005). Yanıkdağ, Yücel, “Ottoman Prisoners of War in Russia, 1914-22”, Journal of Contemporary History, Vol. 34, No.1 (Jan., 1999).