Ahmet Rifat Çalıka From the Kayseri Deputies in the First Era of the Grand National Assembly of Turkey

Yıl 2018, Cilt: 3 , 39 - 53, 16.10.2018

Nesrin Akkor

Öz

Ahmet Rifat Çalıka,
lawyer and politician. Çalıka, who was born in 1888 in Kayseri, had to continue
his education life in different cities because his father was a regiment clerk.
Lastly, he graduated from Istanbul Law School and while he was judiciary of
Maydos, he became mayor of Kayseri in 1914 and continued to serve until 1916.
When he was Mayor, he was elected as deputy to the Ottoman Parliament and
remained in office until the Parliament was abolished on 21 December 1918.
After the abolishment of the Parliament, he became mayor again and continued to
serve until 1919.

He joined the Müdafaa-i
Hukuk Community after the Sivas Congress. With the opening of the Grand
National Assembly, he came to Ankara and became a deputy in the first term. He
was appointed as a Minister of Justice in the governments when Rauf (Orbay) and
Fethi (Okyar) headed to the Assembly (16 August 1922-18 August 1923).

However, Çalıka, who
was an independent candidate during the period when the first parliament was
abolished and the second parliament was formed in the Grand National Assembly,
was not elected as a deputy. In the emergence of this situation, although it
did not make an opposition in the extreme, it was a big influence of being in
the opposition group called the second group in the Assembly. He abandoned
politics after he could not enter the parliament and then he was mayor again
between 1924 and 1925. Thus, he became the Mayor of Kayseri three times at
different times.

Anahtar Kelimeler

Kayseri, Turkish Grand National Assembly, Deputy, Minister, Mayor

Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde Kayseri Vekillerinden Ahmet Rifat Çalıka

Öz

Ahmet Rifat Çalıka, hukuk ve siyaset adamı.
Kayseri’de 1888 senesinde dünyaya gelen Çalıka, babası alay kâtibi olduğu için
eğitim hayatına farklı şehirlerde devam etmek zorunda kalmıştır. Son olarak
İstanbul Hukuk Mektebi’nden mezun olmuştur. Maydos Müdde-i Umimisi iken 1914
yılında Kayseri’ye belediye başkanı olan Rifat Çalıka, 1916 yılına dek bu
görevini sürdürmüştür. Belediye Başkanı olduğu sırada Osmanlı Mebusan
Meclisi’ne mebus seçilmiş ve 21 Aralık 1918 tarihinde Meclis feshedilinceye
kadar görevde kalmıştır. Meclisin feshedilmesinin ardından tekrar belediye
başkanı olmuş ve 1919 kadar da bu görevi üstlenmiştir.

Sivas Kongresi sonrasında Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti’ne katılmıştır. Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla Ankara’ya gelerek
I. Dönem milletvekili olmuştur. Rauf (Orbay) ve Fethi (Okyar)’ın meclise
başkanlık ettiği hükümetlerde Adalet Bakanı olarak görevlendirilmiştir (16
Ağustos 1922-18 Ağustos 1923). Ancak Büyük Millet Meclisi’nde ilk meclisin
lağvedilip ikinci meclisin oluşturulması döneminde bağımsız aday olan Çalıka,
az bir oy farkıyla milletvekili seçilememiştir. Bu durumun ortaya çıkışında,
her ne kadar uç noktada bir muhalefet yapmasa da,  Meclis’te ikinci grup adı verilen muhalefet
grubunda yer almış olmasının etkisi büyüktür. Meclise giremeyince siyaseti
bırakmış ve ardından yine 1924-1925 yılları arasında belediye başkanlığı
yapmıştır. Böylece farklı zamanlarda üç kez Kayseri Belediye Başkanı olmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Kayseri, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Milletvekili, Bakan, Belediye Başkanı

Kaynakça

• Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam Mustafa Kemal 1919-1922, c. II, İstanbul, 1999. Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam Mustafa Kemal 1922-1938, c. III, İstanbul, 1999. Boratav, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, Ankara, 2006. Çalıka, Hurşit, Kurtuluş Savaşı’nda Bir Adalet Bakanı Ahmet Rifat Çalıka’nın Anıları, İstanbul, 1992. Çavdar, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960, İmge Kitapevi, Ankara, 2003. Çoker, Fahri, Türk Parlamento Tarihi Milli Mücadele ve T.B.M.M. I. Dönem (1919-1923), cilt 2, No: 4. Çoker, Fahri, Türk Parlamento Tarihi Milli Mücadele ve T.B.M.M. I. Dönem (1919-1923), Cilt: II, No: 5. Demirel, Ahmet, Birinci Meclis’te Muhalefet İkinci Grup, İstanbul, 2013. Demirel, Ahmet, Birinci Meclis’te Mustafa Kemal’in Muhalifleri, İstanbul 2009. Demirel, Ahmet, İlk Meclis’in Vekilleri Milli Mücadele Döneminde Seçimler, İstanbul, 2014. Ertan, Temuçin Faik, Başlangıçtan Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Ankara, 2011. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kayseri Ansiklopedisi, Cilt I, Kayseri, 2009. Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin Kıratlı, Ankara, 2004. TBMM Albümü 1920-2010. c. 1 1920-1950, Ankara, 2010. TBMM Gizli Celse Zabıtları, c. III, Devre I, İçtima 3, 6 Mart 1922- 27 Şubat 1923. Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, c.22, Birleşim 83. Dokuyan, Sabit, “I. Büyük Millet Meclisi’nde Kayseri Mebusları ve Milli Mücadeledeki Etkinlikleri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 30, 2011/1, s.327-349. Taş, Fahri, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İkinci Döneminde Bir Seçim Olayı”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5/1, (2012), s. 215-227. Dağcı, Mehtap, Ahmet Rifat Çalıka’nın Hayatı ve Faaliyetleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri, 2004. Kilci, Ahmet Nedim, Ahmet Hilmi Kalaç (1888-1966), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri,2005.