The Exiles From the Balkans After the Tanzimat Era According to the Nefy-ü Kısas Records

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 137 - 167, 14.11.2018

Harun Çoban

Öz

There are quite a lot of academic studies on the legal system of
the Ottoman state. In this academic studies done, it is emphasized in general,
1839 Gülhane Hattı Hümayun should be considered not only in the context of
individual rights but also as a period in which all the institutions and
institutions of the state have begun reform movements. During the period
between 1839 and 1876, which was accepted as the Tanzimat period, the Ottoman
state had begun many reform movements in the field of law. These reform
movements included both institutional building and court and punishment
methods. This study aims to examine the reforms in the light of “Nefy-u Itlak
Defterleri” and within the context of the “nefy” punishment made by the state
from the Balkans region which is one of the problematic regions of the Ottoman
State after Tanzimat's declaration. At the same time in connection with exile
punishment, it aims to reveal the crimes and crime types given the most exile
penalties in the Balkans in this period.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Balkans, Tanzimat, nefy, exile, punishment

Nefy-ü Kısas Defterlerine Göre Tanzimat Sonrasında Balkanlardan Yapılan Sürgünler (1848-1883)

Öz

Osmanlı Devleti hukuk sistemi üzerine yapılan çalışmalar oldukça
fazladır. Yapılan çalışmaların genel vurgusu, 1839 Gülhane Hattı Hümayununun
sadece ferdi haklar bağlamında konu edilmemesi, aynı zamanda devletin tüm kurum
ve kuruluşlarında reformasyon hareketlerinin başladığı bir dönem olarak ele
alınması gerekliliğidir. Tanzimat dönemi olarak kabul gören 1839-1876 tarihleri
arasında kalan süreçte, Osmanlı Devleti adli alanda pek çok ıslahat
hareketlerine girişmişti. Bu ıslahat hareketleri hem kurumsal yapılaşmayı hem
de muhakeme ve ceza usullerini kapsamaktaydı. Bu çalışma, Nefy-u Itlak
Defterleri ışığında ceza usulünde yapılan yenileşmeyi, Tanzimat’ın ilanı
sonrasında Osmanlı Devleti’nin problemli bölgelerinden birisi olan
Balkanlar’dan yapılan nefy (sürgün) cezaları kapsamında incelemeyi
hedeflemektedir. Aynı zamanda sürgün cezaları ile bağlantılı olarak bu dönemde
Balkanlarda en fazla sürgün cezası verilen suçları ve suç çeşitlerini ortaya
çıkartmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Balkanlar, Tanzimat, nefy, sürgün, ceza

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri ve Resmi Kayıtlar BOA, Bab-ı Asafî Divân-ı Hümayûn Sicilleri Nefy-u Kısas Defterleri (A.(DVN. NEFY. D)), no;3, 4, 5 TBMM., Düstur Tertip1., http://hdl.handle.net/11543/67 Tezler AKILLI (ACAR), Tuğba, 3 Nolu Nefy-u Itlak Defteri’nin (S. 1-100)Transkripsiyonu Ve Değerlendirilmesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Tokat-2006. BAYTİMUR, Süha Oğuz, Osmanlı Devletinde Hapis Ve Sürgün Cezaları(1791-1808), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü, Doktora Tezi, Elazığ, 2011, s. 58. ÇOBAN, Harun, 5 Numaralı Nefy-u Itlak Defterinin Transkripsiyon Ve Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri 2010. DAŞCIOĞLU, Kemal, Osmanlı Devleti'nin sürgün siyaseti (XVIII. yüzyıl), Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü, Isparta, 2004. KILIÇ, Ömer, 4 Numaralı Nefy-u Itlak Defterinin Transkripsiyon Ve Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri 2010. YILDIZ, Gültekin, Osmanlı Devleti’nde Hapishane Islahatı (1839-1908), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2002, s. 77. Araştırma Eserler ve Makaleler Acehan, Abdullah, “Osmanlı Devleti’nin Sürgün Politikası Ve Sürgün Yerleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2008, s.14. Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri, OSAV Yay., C.3, İstanbul 1990. Akşin, Ahmet, Süha Oğuz BAYTİMUR, "25 Numaralı Kalebend Defterinin Tanıtımı Ve Kalebend Defterlerinin Osmanlı Sosyal Tarihi Bakımından Önemi”, XV. Türk Tarih Kongresi (11-15 Eylül 2006 Ankara), Kongreye Sunulan Bildiriler, C. IV, I. Kısım, TTK. Basımevi, Ankara, 2010, s.793. Aydın, Bilgin, İshak KESKİN, “Osmanlı Bürokrasisinde Evrak Sahteciliği Diplomatik Ve Diplomatika Egitimi”, Osmanlı Araştırmaları (ed; komisyon), İsam yay., say. 31, 2008, İstanbul, s. 197-198, s.1-3. Bardakoğlu, Ali, “Osmanlı Hukukunun Şer’iliği Üzerine”, Yeni Türkiye Dergisi, sy.31, Ocak-Şubat 2000, s.712. Barkan, Ömer Lütfi, “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân Ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, c.11, 13, 15. Başoğlu, Tuncay. “Ta‘zir”, Ansiklopedisi, İslam. İslam Ansiklopedisi. TDV. Yay., 2011. 198-202. Belgesay, Mustafa Reşit, “Tanzimat Ve Adliye Teşkilatı”, Tanzimat 1 (Komisyon), Meb. Yay., İstanbul, 1940, s. 220. Berkes, Νiyazi; Türkiye’de Çağdaşlaşma, YKY, İstanbul 1996. Bozkurt, Nebi, “Sürgün”, İslam Ansiklopedisi, TDV. Yay., C. 38, 2010, s. 166-167. Cin, Halil – Akgündüz, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, c.I, İstanbul 1995. Daşcıoğlu, Kemal, “Sürgün”, İslam Ansiklopedisi, TDV yay., c. 38, 2010, s. 167-169. Daşçıoğlu, Kemal, İskân, Suç ve Ceza Osmanlıda Sürgün, Yeditepe yay., İstanbul 2007. Develioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ayın Kitabevi Yay., Ankara, 2001. Gayretli, Mehmet, “1858 Osmanlı Ceza Kanununun Kaynağı Üzerindeki Tartışmalar Ve Bu Kanuna Ait Bir Taslak Metninin Bir Kısmıyla İlgili Değerlendirmeler”, http://www.e-akademi.org/makaleler/mgayretli-2.pdf İnalcık, Halil, “Örf”, İslam Ansiklopedisi, MEB Yay.,c.9, İstanbul, 1964, s.480 İnalcık, Halil, “Şikâyet Hakkı: Arz-ı Hâl Ve Arz-ı Mahzarlar”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, sy. VII- VIII, İstanbul 1988. İpşirli, Mehmet, "XVI. Asrın İkinci Yansında Kürek Cezası İle İlgili Hükümler", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, No; 12, 1981-82, İstanbul, s.211. İrtem, Süleyman Kâni; Birinci Meşrutiyet Ve Sultan Abdülhamid, Haz. Osman Selim Kocahanoğlu, Temel Yay., İstanbul 2004. Karataş, Ali İhsan, Osmanlı Dönemi Bursa Sürgünleri (18-19.Asırlar), Emin Yay., Bursa 2009. Kenanoğlu, M. Macit, “Nizamiye Mahkemeleri”, İslam Ansiklopedisi 33 (2007): 186-188. Köksal, Osman, “Osmanlı Hukukunda Bir Ceza Olarak Sürgün ve iki Osmanlı Sultanının Sürgünle ilgili Hattı-ı Hümayunları”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, s. 19, 2005, s. 283-341. Kurt, Yakup; “20. Yüzyıl Türk Romanında Balkanlardaki Ulusçuluk Hareketleri”, Uluslararası Balkan Tarihi Ve Kültürü Sempozyumu 6-8 Ekim 2016, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Balkan Ve Ege Uygulama Ve Araştırma Merkezi, Çanakkale, 2017, s. 411. Kütükoğlu, Mübahat S., Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), ikinci baskı, Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı, İstanbul 1998. Selvi, Haluk, Galip ÇAĞ, Geçmişten Günümüze Manastır Şehri Tarihi, Sakarya, 2011. Selvi, Haluk, Kurtuluş DEMİRKOL, “Osmanlı Devleti’nde ABD Vatandaşlarının Hukuku”, History Studies, 2012, c. IV, ss. 327-349. Şemseddin Sami, Kamus-i Türki, İstanbul 2009. Tepekaya, Muzaffer, “19. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırım Ve Kafkasya’dan Göç Hareketleri Ve Saruhan (Manisa) Sancağı’na Göçler”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, Cilt: VI, Sayı 2, İzmir, 2006, s. 463-480. Türcan, Talip, “Sürgün”, İslam Ansiklopedisi, TDV. Yay., C. 38, 2010, s. 164-166. Uluçay, M. Çağatay, “Sürgünler Yeni ve Yakınçağlarda Manisa’ya ve Manisa’dan Sürülenler”, Belleten, 60/15, Ankara 1951, s. 513-531. Ünlü, Mucize, “Tanzimat Sonrasında Balkanlardan Karadeniz’e Sürgünler”, History Studies, Volume 2/2, 2010, s.305.