Muhallefat of Raqqa Governor Hamalızâde Ahmed Pasha (1745)

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 144 - 191, 09.03.2020

Bekir Gökpınar

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.694593

Cited By: 1

Öz

Hamalızâde Ahmed Pasha served as the governor of Raqqa at several intervals between 1731 and 1745. During the years he served there, the Ottoman-Iran struggle continued along a wide border. From time to time, regional campaigns were organized to save the cities occupied by Iranian forces. For this reason , military shipments were made from the provinces close to the border regions. In this context, Ahmed Pasha mostly worked in cities such as Baghdad, Mosul, Kirkuk, Erzurum and Kars. It is known that during the Raqqah Governorate, he and his attendants performed very severe implementations against the people, and therefore could not return to Ruha, which was his post in the last period of his life. Although he had useful services for state, he was dismissed from his post because of his oppression and persecution against local community, and it was decided to be exiled to Rhodes Island. However, although there were very crowded groups around him, he died while he was going to Marj Dabiq from Kilis. It was determined that he had a considerable amount of inheritance (muhallefat) with the death of Ahmed Pasha. Primarily the goods, assets and animals found in Marj Dabiq and then in Ruha were listed and sold.
With Hamalızâde Ahmed Pasha's governorship, activities on the eastern border, and finally his death, detection of his inheritance by recording and sales process were examined by taking advantage of the chronicles of the period, along with the registeries and documents in the Ottoman State Archives.

Anahtar Kelimeler

Hamalızâde Ahmed Pasha, Raqqa, muhallefat, Ruha, Aleppo

Rakka Valisi Hamalızâde Ahmed Paşa’nın Muhallefatı (1745)

Öz

Hamalızâde Ahmed Paşa, 1731-1745 yılları arasında muhtelif aralıklarla Rakka valisi olarak görev yapmıştır. Burada görev yaptığı yıllarda çok geniş bir sınır boyunca Osmanlı-İran mücadelesi devam etmekteydi. Zaman zaman İran güçleri tarafından işgale uğrayan şehirlerin kurtarılması için bölgesel seferler düzenlenmişti. Bunun için sınır bölgelerine yakın vilayetlerden askeri sevkiyatlar yapılmaktaydı. Bu kapsamda Ahmed Paşa daha çok Bağdat, Musul, Kerkük, Erzurum ve Kars gibi şehirlerde görev yapmıştır. Rakka valiliği sırasında kendisi ve mahiyetinde bulunan kimselerin ahaliye karşı çok sert uygulamalar yaptıkları, bundan dolayı da hayatının son döneminde görev yeri olan Ruha’ya dönemediği bilinmektedir. Devlete karşı yaptığı yararlı hizmetlerin aksine halk üzerindeki baskı ve zulmü dolayısıyle görevden alnmış ve Rodos adasına sürgün edilmesine karar verilmiştir. Ancak etrafında çok kalabalık gruplar olduğu halde Kilis’ten hareke edip Mercidabık’a vardığı sırada vefat etmiştir. Ahmed Paşa vefatı ile birlikte hatırı sayılır miktarda muhallefatı olduğu tespit edilmişti. Öncelikle Mercidabık’ta yanında bulunan, sonra Ruha’da bulunan eşya, emval ve hayvanları kaydedilip satılmıştır.
Hamalızâde Ahmed Paşa’nın Rakka valiliği, doğu sınırında yaptığı faaliyetler ve nihayet vefatı ile birlikte muhallefatının zabt edilerek tespiti ve satış süreci başta Osmanlı Arşivindeki defter ve belgeler yanında dönemin kroniklerinden istifade edilerek incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hamalızâde Ahmed Paşa, Rakka, muhallefat, Ruha, Halep

Kaynakça

• Osmanlı Arşivi Bab-ı Defteri Başmuhasebe Kalemi Defterleri (D.BŞM.d.), nr. 2838. Bab-ı Defteri Başmuhasebe Kalemi Muhallefat Defterleri (DBŞM.MHF.d.), nr. 12567. Ali Emiri, Sultan Mahmud I (AE. SMHD.), nr. 926, 10683, 14288, 21171. Cevdet, Dahiliye (C.DH.), nr. 7698.
• Kitap, Araştırma, İnceleme Ayverdi, İlhan, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, C. 3, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 2006. Canatar, Mehmet, “Kethüdâ”, DİA, C. 25, Ankara 2002, s. 332-333. Dingeç, Emine, “18. Yüzyılın İkinci Yarısında Saray Atlarının Binit Takımları”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 20 (2011/1), s. 1-20. Günay, Mehmet, Ruha Valisi Hamalızâde Ahmed Paşa’nın Vekâyi‘i (1156-1158), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1994. Ertaş, Mehmet Yaşar, “XVIII. Yüzyılda Bir Osmanlı Eşkıyası: Sarıbeyoğlu Mustafa”, Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu, Bildiriler, (6-8 Eylül 2006), C. I, Denizli 2007. İzzî Süleyman Efeni, İzzî Tarihi (Osmanlı Tarihi, 1157-1165/1744-1752), Haz. Ziya Yılmazer, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2019. Kılıç, Orhan, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı, Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Ceren Matbaacılık, Elazığ 1997. Koçu, Reşat Ekrem, Türk Giyim, Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank Kültür Yayınları, Ankara 1969. Külbilge, İlker, 141 Numaralı Mühimme Defteri (H. 1148), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2002. Mehmed Süreyya, Sicilli Osmanî, Yay. Haz. Nuri Akbayar, C.I, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996. Özcan, Tahsin, “Muhallefat”, DİA, C. 35, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2005, s. 406-407. Özvar, Erol, Osmanlı Maliyesinde Malikâne Uygulaması, Kitabevi, İstanbul 2003. Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1983. Şemdâni-zâde Fındıklılı Süleyman Efendi Târihi Mür’it-Tevârih, I, Haz. Münir Aktepe, İÜ Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1976. Tabakoğlu, Ahmet, Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergah Yayınları, İstanbul 1985. Telci, Cahit, “Osmanlı Devletinde 18. Yüzyılda Muhallefat ve Müsâdere Süreci”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XXII, S. 2 (Aralık 2007), s. 145-166. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, IV/I, Ankara 1978. Ünal, Mehmet Ali, Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul 2011. -------------, “Osmanlı İmparatorluğunda Müsadere”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S.49 (Ağustos 1987), s. 95-110. Vak‘anüvis Subhî Mehmed Efendi, Subhî Tarihi, Sâmi ve Şâkir Tarihleriyle Birlikte 1730-1744, (İnceleme ve Karşılaştırmalı Metin), Haz. Mesut Aydıner, Kitabevi, İstanbul 2007.