Turkish Textiles in the 19th Century World Fairs

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 868 - 890, 30.09.2020

Şefik Memiş

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.767460

Öz

The Ottomans took place in all of the world fairs starting with the first World Fair organized in 1851. They exhibited not only agricultural and animal product raw materials, but also manufactured products.Textile and weaving products were among the most popular products exhibited in Ottoman pavilions in particular, and in the pavilions of countries belonging to Islamic geography. Textile products ranged from fabric to clothing, from home textiles to carpets and rugs.While displaying their products the Ottomans were concerned about imitation. Because the fabricators of the Western countries, who had realized the industrial revolution and started fabricating production, were the most loyal followers of the exhibitions, instantly purchasing the products they saw and adapting them to mass production. These Ottoman products, which carried and displayed all the originality of the east, were sold at the exhibition stage, especially to palace members. From the fabric color to the processing and cutting style, Turkish textile products became well known around the World and carried Turkish fashion to European capitals. Also from the saddle to the belt,from bags to pillows, from tablecloths to ribbons, from shawls to embroidered products, many hand -made products also attracted attention. Textile products produced both in the private sector and state factories did not only attract the attention of the public, they were also granted many awards by jury members.The products that received the most awards were coming from Bursa, the center of textile today.Turkish textile products, which had not yet been fully influenced by machining, succeeded in attracting the attention of fabricators in almost all exhibitions with their innovative aspects.

Anahtar Kelimeler

World fairs, Ottoman textile, economic history, textile products

19. Yüzyıl Dünya Fuarlarında Türk Tekstili

Öz

Osmanlılar, ilk dünya fuarının düzenlendiği 1851 yılından itibaren, günümüzde expo olarak nitelenen fuarların tamamında yerini aldı. Sadece tarımsal ve hayvansal ürün hammaddeleriyle değil aynı zamanda mamül ürünleriyle de standları şenlendirdiler. Özelde Osmanlı pavyonlarınının, genelde de İslam coğrafyasına mensup ülkelerin pavyonlarının en çok ilgi çeken ürünleri arasında dokumacılık ve tekstil ürünleri geliyordu. Tekstil ürünleri kumaştan giysiye, ev tekstilinden halı ve kilime kadar çok geniş bir alanda dağılım gösteriyordu. Osmanlılar burada ürünlerini teşhir ederken, taklit edilmesinden de endişe ediyorlardı. Çünk sanayi devrimini gerçekleştirip fabrikasyon üretime geçen Batılı ülkelerin fabrikatörleri, sergilerin en sadık takipçileriydi, gördükleri ürünleri anında satın alıp seri üretime uyarlıyorlardı. Doğunu bütün özgünlüğünü egzotikliğini taşıyan bu ürünler, başta saray mensupları olmak üzere daha sergi aşamasında iken satılıyordu. Kumaş renginden işleme ve kesim tarzına kadar Türk tekstil ürünleri Avrupa başkentlerinde Türk modası rüzgarı estiriyordu. Ayrıca heybeden kuşağa, çantadan yastığa masa örtüsünden şeritlere, şaldan işlemeli ürünlere kadar birçok el emeği göz nuru ürünler de dikkat çekiyordu. Gerek özel sektörün, gerekse devlet fabrikalarında üretilen tüm tekstil ürünleri sadece halkın ilgisini çekmiyor, sergi jürilerdi de bu ürünlere ödüle boğuyordu. En çok ödül alan ürünler ise günümüzde de tekstilin merkezi olan Bursa’dan çıkıyordu. Henüz tamamıyla makinaşlamanın tesirine girmemiş olan Türk tekstil ürünleri, bugünün tabiriyle niş ve yenilikçi yönleriyle, katıldığı tüm sergilerde zevkleri etkilemede, fabrikatörlerin dikkatini çekmede başarılı olmuştu.

Anahtar Kelimeler

Dünya fuarları, Osmanlı tekstili, iktisat tarihi, tekstil ürünleri

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri BOA, Y.MTV., 76/36. BOA, Y.MTV., 76/36-2. BOA, Y.MTV., 76/36-3. Kitap ve Makaleler Germaner, Semra, "Osmanlı İmparatorluğu'nun Uluslararası Sergilere Katılımı ve Kültürel Sonuçları", Tarih ve Toplum Dergisi, Sayı 95, Kasım 1991. Giz, Adnan, "Dünya Sergilerinde Türk Mamülleri", İSO Dergisi, Sayı 18, 15 Ağustos 1967. Ingram, J. S., The Centennial Exposition Described and Illustrated, Philadelphia, Hubbard Bros Publ., 1876. Işıklı, Aytaç, Mümin Balkan, Fotoğraflarla Türk Fuarcılık Tarihi, İstanbul, İFM Yayınları, 2008. Işıklı, Aytaç, Mümin Balkan, Türk Fuarcılık Tarihi, İstanbul, İFM Yayınları, 2007. Kadri Bey, "Sergi-i Umûmi-i Osmanî", Mecmûa-i Fünûn, Numara 10, Şevval. Mattie, Erik, Dünya Fuarları, Çev. Canan Bilgin, İstanbul, İFM Yayınları, 2007. Official Catalogue of the Exhibition 1876, C. I, Centennial Catalogue Company, 1876. Önsoy, Rifat, "Osmanlı İmparatorluğu'nun Katıldığı İlk Uluslararası Sergiler ve Sergi-i Umûmî-i Osmanî (1863 İstanbul Sergisi), Belleten, 185, Ankara, 1983. Önsoy, Rifat, Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii ve Sanayileşme Politikası, Ankara, Türkiye İş Bankası Yayınları, 1988. Salaheddin Bey, Türkiye 1867 Evrensel Sergisi, Çev. Hakan Arca, İstanbul, İFM Yayınları, 2008. Şanda, H. Avni, "Katıldığımız İlk Yabancı Sergi", İstanbul Ticaret Gazetesi, C. VIII, Sayı 370, 3 Eylül 1965. The Art Journal Illustrated Catalogue, London, Breadbury and Evans, s. XIV. Viquesnel, Augueste, Voyage Dans la Turqui d'Europe, Paris, 1868.