Arşiv Belgelerine Göre Adıyaman’da Vatan Cephesi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: Dr. Mahmut Kırkpınar'a Armağan, 1950 - 1972, 29.12.2022

Bilal Tunç

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1185141

Öz

Demokrat Parti (DP), Türk siyasi tarihinde on yıl boyunca iktidarda kalmış ve derin izler bırakmış bir siyasi partidir. 1946’dan 1960’a kadar varlık sürdüren ve 1950’ye kadar dört yıl boyunca muhalefette kalan DP, 1950’den 1957’ye kadar yapılan bütün yerel ve genel seçimleri kazanarak iktidarını devam ettirmiştir. Yapılan bütün seçimleri kazanmasına rağmen 1957’den itibaren güç kaybeden DP, Başbakan Adnan Menderes’in girişimleriyle partiye yeniden güçlendirmek amacıyla Vatan Cephesi adıyla bir yapı oluşturmuştur. Vatan Cephesi’nin oluşturulmasından sonra ülke genelinde Adnan Menderes’e ve DP Genel Başkanlığına gönderilen telgraflarla bu cepheye çok sayıda diğer partilerden istifa ederek katılan kişiler olmuştur. Bu durum, her ne kadar DP’yi güçlendirmiş olsa da; iktidar ve muhalefet partileri arasında büyük sorunların oluşmasına ortam hazırlamıştır.
Ülke genelinde olduğu gibi, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin 1954 yılında il yapılan yerlerinden birisi olan Adıyaman’da Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) başta olmak üzere diğer siyasi partilerden çok sayıda kişi, bu oluşuma katılmıştır. “Arşiv Belgelerine Göre Adıyaman’da Vatan Cephesi” adlı bu çalışmayla bahsi geçen vilâyette bu cepheye kaç kişinin ve hangi nedenlerle katıldığının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu yöntemle elde edilen sayısal veriler ışığında Adıyaman genelinde cepheye nasıl bir ilgi olduğunun açığa çıkarılması hedeflenmiştir. Başta Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’ndan alınan belgeler olmak üzere telif eserlerden istifade edilerek hazırlanan bu makalede, doküman analiz tekniği kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adnan Menderes, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, Telgraf, Vatan Cephesi., Republican People, Democrat Party, Telegram, Homeland Front

Homeland Front in Adıyaman According to Archive Documents

Öz

The Democrat Party (DP) was remained in power for ten years in Turkish political history and has been a political party that left a serious impact. DP, which existed from 1946 to 1960 and remained in opposition for four years until 1950, continued its power by winning all local and general elections held from 1950 to 1957. Despite winning all the elections, DP started to lose power as of 1957. Thereupon, DP, with the initiatives of Prime Minister Adnan Menderes, formed a structure called Homeland Front in order to strengthen the party again. After the formation of the Homeland Front, there were many people who resigned from other parties and joined this front with telegrams sent to Adnan Menderes and the DP General Presidency throughout the country. Although this situation strengthened the party; but also created an environment for major problems between the ruling and opposition parties.
As is the case across the country, many people from Adıyaman, one of the places in the Southeastern Anatolia Region, which was made a province in 1954, resigned from other political parties, especially the Republican People's Party (CHP), and joined this front. With this study named " According to Archive Documents Homeland Front in Adıyaman ", it was aimed to reveal how many people joined this front in the aforementioned province and for what reasons. With the numerical data obtained in this way, it was aimed to reveal how the participation to this front was throughout Adıyaman. In this article, which was prepared by making use of copyrighted works, especially documents obtained from the Presidency of State Archives, document analysis technique was used.

Anahtar Kelimeler

Republican People, Democrat Party, Telegram, Homeland Front

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 217.674.4.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/1.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/6.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/11.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/17.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/44.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/52.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/52.1
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/53.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/54.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/55.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/56.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/57.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/58.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/59.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/60.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/60.2.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/72.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/73.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/74.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/80.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/81.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/110.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/111.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/123.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/134.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/153.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/163.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/201.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/298.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/299.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/300.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/301.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/311.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/359.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/379.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/421.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/497.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/518.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/555.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/556.
• Fon Kodu: 10.9.0.0, Yer No: 213.660.1/565.
• Ahmad, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, (Çev. Yavuz Alogan), (2. Basım), İstanbul 1994,
• Akşin, Sina , Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul 2007.
• Albayrak, Mustafa, Demokrat Parti’nin Muhalefet Yılları (1946-1950), Mersin 2020.
• Bıçakçı, Yiğitberk, “Cumhuriyet Halk Partisi”, Türkiye’de Siyasi Partiler, (Der. Mehmet Kabasakal), İstanbul 2013, s.26-48.
• Biçici, Mehmet, “Gaziantep’te Vatan Cephesi”, Tarih Okulu Dergisi, 13/ XLIV (2020), s. 157-175.
• Çakmak, Diren, “Türk Siyasal Yaşamında Bir Muhalefet Partisi Örneği: Hürriyet Partisi (1955-1958)”, Akademik Bakış Dergisi, 2 /3 (2008), s.153-186.
• Çavdar, Tevfik, Türk Demokrasi Tarihi (1839-1950), 3. Baskı, Ankara 2004.
• Dervişoğlu, Uğur, Demokrat Parti Basın Rejimi Ve Hürriyet Gazetesi ile Akşam Gazetesinin Karşılaştırılmalı İncelenmesi (1957-1960)”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.
• Erdoğan, Dilşen İnce, “Güç Birliği Karşısında Adnan Menderes’in Siyasi Manevrası: Vatan Cephesi (Manisa Örneğinde)”, Belgi Dergisi, 19/1, (2000), s.1910-1924.
• Eroğul, Cem, Demokrat Parti Tarih ve İdeolojisi, (İkinci Basım), Ankara 1990.
• Gündüz, Mehmet, “Adıyaman Kazasının Vilayet Olması ve Bu Süreçte Yaşanan Gelişmeler”, İdeal Kent Dergisi, 18/10 (2019), s.1230-1254.
• Karpat, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul 2010.
• Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, 5. Baskı, (Çev. Metin Kıratlı), Ankara 1993.
• Özçelik, Fatih, “Türk Siyasi Hayatında Vatan Cephesi Uygulamaları: Çanakkale İli Örneği”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 36, ( 2017), 57-84.
• Şahin, Enis- Tunç, Bilal, “Demokrat Parti’nin Kuruluş Süreci ve DP – CHP Siyasî Mücadelesi (1945-1947)”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1/2 (2015), s. 31-69.
• Tunç, Bilal, “Arşiv Belgelerine Göre Bilecik’te Vatan Cephesi”, Tarih Okulu Dergisi, 11/33 (2018), s.561-565.
• Tunç, Bilal, “ Bursa’da Vatan Cephesi”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 9/2 (2016), s.137-162.
• Tunç, Bilal, “Kocaeli’nde Vatan Cephesi”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8/2 (2015), s.733-750.
• Tunç, Bilal, “ Eskişehir’de Vatan Cephesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 52 (2017), s.198-212.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara 1961.
• Uyar, Hakkı, Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek: Vatan Cephesi, İstanbul 2012.
• Yücel, M. Serhan, Demokrat Parti, İstanbul 2001.
• Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Çev. Yasemin Saner Gönen), (7. Basım), İstanbul 2000.