A Short-Term Partnership Born 100 Years Ago, From Mandatory: Müşterek Gazete

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 930 - 946, 26.03.2023

Dilara Uslu

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1262842

Öz

An event that took place a month before the proclamation of the Republic forced the Istanbul press to publish a single newspaper. On September 6, 1923, when the typesetter of the newspapers İkdam, Akşam, İleri, Tercüman-ı Perakende, Tevhid-i Efkar, Tanin, Vatan and Vakit quit, the owners of the newspaper had to unite because there was no newspaper to be published on September 7, 1923. This partnership, which was born out of necessity, caused a newspaper called Müşterek Gazete, which had a life of only two weeks and then remained in the archives, to take its place in the history of the press. As the owners of 8 national newspapers came together to type the letters for the next day's newspaper, they were able to publish one newspaper instead of 8 newspapers for two weeks. At the end of two weeks, they were able to issue their newspaper again with the agreement made with the typesetter working in these newspapers. This event, which took place 100 years ago, has taken its place in our press history as an unprecedented example. In this study, the reasons for the emergence of Müşterek Gazete, the demands of the typesetter, the publication policy of the newspaper and the abolition of Müşterek Gazete will be given and its place in the history of the Turkish press will be mentioned.

Anahtar Kelimeler

Müşterek Gazete, press, Türk Mürettibîn Cemiyeti, typesetter

100 Yıl Önce Mecburiyetten Doğan Kısa Süreli Ortaklık: Müşterek Gazete

Öz

Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanından bir ay önce yaşanmış bir hadise, İstanbul basınını tek gazete çıkarmak zorunda bırakmıştı. 6 Eylül 1923 tarihinde İkdam, Akşam, İleri, Tercüman-ı Hakikat, Tevhid-i Efkâr, Tanin, Vatan ve Vakit gazetelerinin dizgicileri işi bırakınca, gazete sahipleri 7 Eylül 1923 tarihinde çıkaracakları bir gazete olmadığı için birleşmek zorunda kalmıştı. Mecburiyetin doğurduğu bu ortaklık, Müşterek Gazete adıyla sadece iki haftalık bir ömrü olan ve sonra arşivlerde kalacak bir gazetenin basın tarihinde yer almasına neden olmuştu. 8 ulusal gazetenin sahiplerinin bir araya gelerek ertesi günün gazetesi için harflerin dizgisini yapması ile iki hafta boyunca 8 gazete yerine tek gazete çıkarabilmişlerdi. Bu gazetelerde çalışan dizgicilerle iki haftanın sonunda yapılan anlaşma neticesinde tekrar gazetelerini çıkarabilmişlerdi. 100 yıl önce gerçekleşen bu olay, basın tarihimizde örneğine az rastlanır cinsten bir hadise olarak yerini almıştır. Bu çalışmada Müşterek Gazete’nin ortaya çıkma nedenleri, dizgicilerin talepleri, gazetenin yayın politikası ve Müşterek Gazete’nin feshedilmesi hakkında bilgi verilerek Türk basın tarihindeki yerine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Müşterek Gazete, basın, Türk Mürettibîn Cemiyeti, mürettip grevi

Kaynakça

• Haber, Müşterek Gazete, Tanin, Vakit, Yeni Gazete, Yeni Gün
• Aydoğdu, Burçin, “Dizgiciler Greve Gidince iş Başa Düştü: Müşterek Gazete Vakası”, Mürekkep Balığı Dergisi, S. 3 (Ağustos 2014), İstanbul, s.67.
• “Başmuharrirlikten ve Muharrirlikten Mürettipliğe-Müşterek Gazete’nin İlk Nüshasının Tarihi”, Müşterek Gazete, 8 Eylül 1339.
• Cevdet, Ahmet “Son Nasihatim”, Müşterek Gazete, 12 Eylül 1339.
• Gazel, Ahmet Ali, “Osmanlı Mürettipler Cemiyeti”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, S. 85.
• Gazel, Ahmet Ali, 1923 Mürettipler Grevi, İdeal Kültür&Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Hayri, Hayrullah “Hesaba Hesapla Mukabele”, Haber, 13 Eylül 1339.
• Kılıç, Neslihan, “Basın Tarihimizde Ebuzziya Ailesi ve Ebuzziya Matbaası”, Pamukkale Üniversitesi iletişim Bilimleri Dergisi, S.1, 2022.
• Kılıç, Neslihan, “Gazeteci Velid Ebuzziya’nın Türk Basınının Gelişimine Katkıları”, Atatürk Üniversitesi İletişim Dergisi, S. 17, 2019.
• Müştak, İsmail, "Gazetesiz Memleket", Müşterek Gazete, 10 Eylül 1339.
• Türk Mürettibîn Cemiyeti Nizamnamesi, İstanbul, 1339.