Azerbaycan'da Hasır Sanatı ve Gelişiminde Kadınların Rolü

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 1653 - 1666, 30.09.2023

Farida Khalilova

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1320128

Öz

Azerbaycan toprakları eski insan yerleşimlerinden biridir. Burada ilk çağlardan itibaren çeşitli sanat dalları oluşmaya başlamıştır. Bahsedilen bölgede bulunan çok sayıda arkeolojik malzeme, Azerbaycan'ın eski dokuma alanlarından biri olduğunu düşündürmektedir.
Hasır dokuma sanatı sadece Azerbaycan'da değil, tüm dünyada en eski sanat dallarından biridir. Unutulmamalıdır ki hasır dokumacılığı dokuma sanatının oluşmasında temel teşkil etmektedir. Dokuma sanatına büyük katkılarda bulunan kadınlar hasır dokuma alanında da zengin gelenekler ve çeşitli sanat örnekleri oluşturmuşlardır.Kadınlar sanatın diğer dallarında olduğu gibi hasır dokuma sanatında da zengin örnekler yaratmışlardır.
Hasırlardan saklama kapları, sepetler, seccadeler, masa örtüleri, askılar gibi çeşitli küçük ev eşyaları oluşturulmuştur. Bu bağlamda, makale sanatın önemli ve kadim rolünü incelemektedir. Bataklıkta yetişen bitkilerin kurutularak güzel ve zevkli bir sanat örneğine dönüştürüldüğü dikkate alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Hasır, Bitki, Dokuma, Kadın, Tezgah

The Art of Wicker and the Role of Women in its Development in Azerbaijan

Öz

The territory of Azerbaijan was one of the ancient human settlements. Here, since ancient times, various areas of art began to emerge. A large number of archaeological materials found in the mentioned region suggests that Azerbaijan is one of the ancient weaving regions.
The art of wicker is one of the most ancient craftsmanship not only in Azerbaijan, but all over the world. It should be noted that mat weaving played the role of the basis in the development of weaving art. The women who have made rich contributions to the art of weaving have also created a rich tradition and a wide range of kinds of crafts in the weaving field. As in other fields of craftsmanship, women have created many varieties of weaving.
Storage containers, baskets, janamaz, tablecloths, hangers, and etc., have been created from wicker. The article examines the important and ancient role of this craftsmanship. It should be noted that the reeds growing in the swamp dry up and turn into a beautiful and delightful work of art.

Anahtar Kelimeler

Wicker, Plant, Weaving, Woman, Loom.

Kaynakça

• Akpınarlı, Feriha- Başaran, Fatma Nur, “The importance and place of wicker knitting in traditional Turkish arts”, Recent advances in social Sciences, 25 (2019), s. 372-387.
• Azərbaycan Etnoqrafiyası, C.3, Bakı, 2007.
• Bünyadov, Teymur, “Qədim Azərbaycanda toxuculuq və keçəçiliyin inkişaf tarixinə dair”, Azərbaycan etnoqrafik məcmuəsi, 1 (1964), s. 81-106.
• Cavadov, Qəmərşah, Talışlar (tarixi-etnoqrafik tədqiqat), Bakı: 2004.
• Əhmədova, Sara, “Etnik azlıqların sənət mədəniyyəti – həsirçilik (Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin materialları əsasında)”, Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi-2018, 2018, s.53-59.
• Əliyeva, Kubra, “Xovsuz Xalçalar”, Azərbaycan Xalça Muzeyi, 2017, s.44-95.
• Əliyeva, Kubra, Azərbaycanın Xovsuz Xalçaları, Bakı: 2020.
• Qaşğari, Mahmud, Divanü Lügat-İt-Türk, C.1, Bakı: 2006.
• Məmmədov, Habil, Muğanın Maddi Mədəniyyəti, Bakı: 2001.
• Mustafayev, Arif, Azərbaycanda Sənətkarlıq, Bakı: 1999.
• Mustafayev, Arif, Azərbaycanın Maddi Mədəniyyət Tarixi, Bakı: 2009.
• Ögel, Bahaddin, Türk Kültür Tarihine Giriş, C.3, Ankara: 1978.
• Şiriyev, Tural, “Həsirçilik Sənətinin Məişətdə Rolu”, “Azərbaycan Tarixinin Öyrənilməsində Muzeylərin Rolu”adlı Respublika Elmi Konfransının Materialları, 2012, S. 151-157.
• Türktaş, Zühal, ”Beyşehir Gölü Ve Çevresinde Hasır Dokumacılığı”, Kalemişi, 4/7 2016, s.19-38.
• Студенецкая, Евгения Николаевна, “Прикладное искусство народов Карачаево-Черкесии”, Использование памятников истории и культуры в интернациональном воспитании трудящихся: Материалы краеведческой научно-методической конференции, 1974, с. 77-82.
• URL-1: http://historic.ru/books/item/f00/s00/z0000146/st006.shtml
• URL-2: (PDF) Исторический обзор «Чия» которые сохраним и передадим потомкам. (researchgate.net)
• Shiriyeva Faiza Ahmad, Azerbaijan, Lankaran district, Girdeni village, date of birth: 1952 (Meeting date: 18:02.2023).