Doğu ve Batı Yaşam Tarzında Çini Tabaklar: Benzerlikler Ve Farklılıklar

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 1513 - 1531, 30.09.2023

Fatma Ganiyeva

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1324167

Öz

Tarihten bilindiği üzere kil, milattan önceki dönemde ilkel insanın yaşamına girmiş, hem ekonomisine hizmet etmiş hem de doğanın korkunç olaylarından korunma aracı olarak toplum bireylerine yardımcı olmuştur. Şeffaf sırla kaplı tabaklar safol, sağır sırla kaplı tabaklara çini adı verilmiştir. Çini tabaklar, maddi kültür tarihinin farklı dönemlerinde, her milletin yaratıcılığında var olan ev eşyaları arasındadır. Hem Batı hem de Doğu ülkelerinin müzelerinde korunan çini tabaklar, çanak çömlek sanatının Orta Çağ'ın başlarından bu yana önemli ölçüde geliştiğini göstermektedir.
Çini sadece günlük yaşantıda kullanılan bir ürün değil, ondan başka malzeme örnekleri de yapılıyor. Dünyanın dört bir yanındaki ülkeler, kültürlerini tanıtmanın bir yolu olarak da çini kullanıyor. Makalede, 16. - 19. yüzyıllarda dünyanın farklı ülkelerinde kurulan çini fabrikaları, bunların gelişim yönleri ve Azerbaycan Ulusal Tarih Müzesi'nde muhafaza edilen fincan, çay tabağı, çaydanlık, gülabdan vb. farklı hazırlanma ve tasarım özellikleri nedeniyle seçilen farklı ev eşyası türleri de araştırmaya dahil edilmiştir. Tüm bu faktörler, günlük yaşantı kültürü ve onun farklı parçalarının kullanımı açısından incelenmesini daha güncel hale getirir.

Anahtar Kelimeler

Çini, fabrika, tasarım, dönem, müze

Porcelaine of Eastern and Western Households: Similarities and Differences

Öz

As known from history, clay has been an integral part of early human life during pre-era period. It also served as a means of protection for prehistoric humans against unfortunate events in nature besides serving their practical purposes. They referred to the vessels covered with transparent glaze as "safol" and the ones covered with opaque glaze as "porcelain". China vessels are household elements that have existed in the material-culture history of every nation during various periods. Whether preserved in Western or Eastern state museums, the porcelain vessels demonstrate that the art of pottery has developed significantly since the early Middle Ages.
Fine china is not only used as household items but are also employed in the production of various other material artifacts. Countries around the world utilize china as a means to convey their own culture. The article focuses on ceramic factories established in different countries during the 16th to 19th centuries, their developmental direction, as well as the examination of various decorated household objects such as cups, saucers, teapots, and vases with unique arrangements and designs that are preserved in the National Museum of Azerbaijan History. All of these mentioned aspects further emphasize the importance of studying the material culture of households and its individual components.

Anahtar Kelimeler

Porcelain, factory, design, period, museum

Kaynakça

• Agamaliyeva, S, Azərbaycan etnoqrafiyasi - Duluschuluq, Baku 1998.
• Babayeva, R, Quba sheherinin toy adetleri, Baku 1946.
• Bulqakova, A, “Ot Meysena i Sevra do Delfta i Limoges: xrupkaya krasota farfora: vistavka evropeyskoy i vostochnoy keramiki iz BSII ASG”, Mir iskusstv: Vestnik Mejdunarodnogo Instituta Antikvariata, 2/14 (2016), pp. 132–150.
• Burton, W, A General History of Porcelain, Vol. II. New York 1921.
• Chardin, J, Voyages du chevalier Chardin en Perse et autres lieux de l'Orient., Vol I-IX, Paris 1811.
• Deborah, H, Venice and the East: The Impact of the Islamic World on Venetian Architecture 1100-1500, New Haven & London 2000.
• Efendiyev, R, Azərbaycan incəsənəti., red. M. H. Abdullayev, Baku 2007.
• Ganiyeva, F, Tea set, Baku 2022.
• Gönül, Ö, ÇobanlI, Z, Anadolu'da Türk devri çini ve seramik sanatı, Ankara 2007.
• Marie-Noelle Pinot De Villechenon, Sevres Porcelain from the Sevres Museum, 1740 to the Present Day, London 1997.
• Medvedyeva, A, “Dekorativniy chaynik k voprosu ob utilitarnosti i dekorativnosti v xudojestvennoy keramike”. Zbornik dokladey i tezisov VII Mejdunarodnoy naukovo-praktichnoy konferentsii”, Мinsk. T. 1, 2017, pp. 147―151.
• Otte, J, “European Ceramics for the East”, Aramco World , 64/3 (2013), pp. 34-39.
• Pukhachyova, Q, “Glazurovannaya keramika Nisi XV-XVII vv” Tr.YUTAKE, I (1949)
• Pukhachyova, Q, “Samarqandskaya keramika XV v”,Trudi SAQU. Arxeologiya Sredney Azii. Gumanitarniye nauki, 3/11 (1950)
• Sukharev, I, “Dva blyuda XV v. Iz Samarkanda”,Tr. IIA AN UZSSR. I (1948)
• Terlanov, M, Azerbaycan xalq sanati, Baku 1960.
• Trotskiy I, Farfor i fayans, Spravochnik dlya kolleksionerov, Ukazatel marok, Leninqrad 1924.