Economic Life in the Shadow of War: Trade and Agriculture in Bursa During World War I Years

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: Dr. Recep Yaşa’ya Armağan, 2497 - 2525, 24.10.2023

Halim Demiryürek

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1351386

Öz

The First World War was one of the greatest catastrophes in human history. Spanning from 1914 to 1918, this war had a profound impact on every corner of the world, from Europe to the Middle East, from Africa to Asia, and even to America. The use of tanks, airplanes, and chemical weapons in this war left cities and countries in ruins, claiming the lives of millions of people.
The Ottoman Empire, already grappling with significant political and economic challenges, was drawn into this war during a tumultuous period. Engaging on multiple fronts, the Ottoman Empire struggled to balance its increasing demands with limited resources, pushing it to the brink of an economic collapse. This war also besieged Ottoman cities, including the important city of Bursa. Indeed, Bursa, a significant city within the Ottoman Empire, experienced a challenging period as it felt the direct and indirect effects of the war. As the war dragged on, economic problems emerged, negatively impacting businesses and factories. Commodity prices skyrocketed, forcing people to contend with difficult economic conditions just to sustain their livelihoods.
This study is based on the data from the reports of Vahid Bey, the Director of Economics in Bursa, for the years 1916 and 1917. It aims to assess the agricultural structure and trade practices in the city during that period. Additionally, it seeks to elucidate the impact of the war on the local economy. The research utilizes qualitative research methods, specifically content analysis, drawing upon Ottoman archival documents and existing literature in the field.

Anahtar Kelimeler

World War I, Bursa, Trade, Agriculture, Economy

Harbin Gölgesinde İktisadî Hayat: Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Bursa’da Ticaret ve Ziraat

Öz

Birinci Dünya Harbi insanlık tarihindeki en büyük felaketlerden biriydi. 1914 yılında başlayıp 1918’e kadar süren bu savaş Avrupa’dan Orta Doğu’ya, Afrika’dan Asya’ya ve hatta Amerika’ya kadar dünyanın dört bir yanını etkisi altına aldı. Tankların, uçakların, kimyasal silahların kullanıldığı savaşta, şehirler ve ülkeler harabe haline gelirken milyonlarca insan da hayatını kaybetti.
Osmanlı Devleti ise hem siyasî hem de iktisadî açıdan büyük sıkıntılarla uğraştığı bir dönemde bu savaşın içine sürüklendi. Birçok cephede çarpışan ve ekonomik bir çöküşün eşiğine gelen Osmanlı Devleti, artan gereksinimlerini sınırlı kaynaklarıyla dengelemeye çalıştı. Bu savaş Osmanlı şehirlerini de kıskacına aldı. Nitekim Osmanlı Devleti’nin önemli şehirlerinden biri olan Bursa, harbin doğrudan ve dolaylı tesirlerine maruz kalarak zorlu bir dönem yaşadı. Öyle ki savaşın uzamasıyla birlikte ortaya çıkan ekonomik problemler, işletmeleri ve fabrikaları olumsuz etkiledi. Emtia fiyatları olağanüstü derecede yükselirken, insanlar yaşamlarını sürdürmek için zorlu ekonomik şartlarla mücadele etmek zorunda kaldı.
Bu çalışma, Bursa İktisat Müdürü Vahid Bey’in 1916 ve 1917 yıllarına ait raporlarındaki verileri temel alarak, şehrin o dönemdeki tarımsal yapısını ve ticaret pratiğini değerlendirmektedir. Aynı zamanda savaşın yerel ekonomi üzerindeki etkilerini de açıklamayı amaçlamaktadır. Araştırmada, Osmanlı arşiv belgeleri ve alan yazınına başvurularak; nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Bursa, Ticaret, Ziraat, Ekonomi

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• - Meclis-i Vükela Mazbataları ( BOA. MV. 243/101.)
• Ticaret Ve Ziraat Nezareti Mecmuası, S. 81-82, İstanbul 1333.
• Yurt Ansiklopedisi, “Bursa”, C. 3, İstanbul 1982.
• Çolak, Filiz, İşgal Yıllarında İzmir İktisadi Bölgesinde Fiyat Hareketleri, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/4, Fall 2012.
• Demiryürek, Halim, “II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Bursa’nın Demografik Yapısı”, Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2016/1.
• Demiryürek, Halim, Ertuğrul Sancağı (1900-1918), Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Yayınları, Bilecik 2015.
• Eldem, Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, Ankara 1994.
• Eldem, Vedat, Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1994.
• Erickson, Edward J., Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı (1914-1918), Dünya Savaş Tarihi 4, (Çev. Levin Atalay), Timaş Yayınları, 2011.
• Hart, B. Liddell, Birinci Dünya Savaşı Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Herwig, Holger H. , The First World War: Germany and Austria-Hungary 1914-1918, Bloomsbury Academic, 2009.
• Mason, Edward S., “The Impact of the War on American Commodity Prices: A Preliminary”, The Review of Economics and Statistics, Nov., 1939, Vol. 21, No. 4, 1939.
• Keynes, John Maynard, The Economic Consequences of the Peace, Karbon Kitapları, 2020.
• Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/pirina(Erişim Tarihi 8 /9/2023).
• Macmillan, Margaret, Barışa Son Veren Savaş, (Çev. Belkıs Çorakçı), Alfa Yayınları, 2014.
• Offer, Avner, The First World War: An Agrarian Interpretation, Oxford University Press, USA 1991.
• Sürgevil, Sabri, “İzmir’de Fiyat Hareketleri ve Narh (1914-1918)”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S. 3/1, 1987.
• Taşkın, Ünal, Osmanlı Devleti’nde Kullanılan Ölçü ve Tartı Birimleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ 2005.
• Toprak, Zafer, İttihad-Terakki ve Cihan Harbi, Savaş Ekonomisi ve Türkiye’de Devletçilik 1914-1918, Homer Kitabevi, İstanbul 2003.
• Tuchman, Barbara W., The Guns of August, Presidio Press, 2004.
• Working, Holbrook, “War and Commodity Prices”, Published by: Taylor & Francis, Ltd, Jun., 1940, Vol. 35, No. 210.
• Tinley, J. M., “Behavior of Prices of Farm Products during World Wars I and II”, Journal of Farm Economics , Feb., 1942, Vol. 24, No. 1, Oxford University Press.
• The Economics of World War I, (Edited by Stephan Broadberry-Mark Harrison), Cambridge: Cambridge University Press, 2005.