Stephen the Little (Fake Russian Tsar Peter the Third) Era in Montenegro (1767-1773)

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 863 - 888, 30.03.2024

Sinan Yüksel

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1336135

Öz

In 1766, a person appeared in Montenegro claiming to be Peter III, the Russian Tsar who was murdered in 1762. He never called himself Peter III in official documents and used the name Stepan Maliy. The presence of Stepan Maliy, particularly due to his proximity to its borders, alarmed Venice and prompted them to take action. The Venetians sent troops to Montenegro in April 1768 and October 1768. Stepan had to flee to the mountains. The Venetians occupied villages and punished those who supported Stepan Maliy. The Ottoman Empire sent its armies to Montenegro as they did not pay the jizya (tax paid by non-Muslim populations to their Muslim rulers) and attacked Muslims in the region. In the battle with the Ottoman Empire on September 5, 1768, Stepan Maliy's army was surrounded and defeated. Stepan Maliy barely escaped. Russia sent Prince Dolgorukov to Montenegro in 1768 to declare Stepan Maliy as an impostor and to gain support in the war with the Ottoman Empire. Although Dolgorukov initially had Stephen the Little arrested, he later released him to take advantage of him in the fight against the Ottoman Empire. Despite the interventions of Venice, the Ottoman Empire, and Russia, Stepan Maliy continued to rule Montenegro. Stepan Maliy was blinded by the premature explosion of gunpowder while supervising the construction of a road in 1770. He continued to rule the country from the Brceli monastery. In August 1773, he was murdered in his monastery by a Greek hired by the Ottoman Governor of Iskodra. From the first moments of his reign, Stepan Maliy tried to end internal conflicts and restore order, not only by persuading his subjects but also by resorting to drastic measures. Consequently, he was able to bring peace and harmony to society. The foundations of the legislature and judiciary were laid for the first time in Montenegro, thanks to him.

Anahtar Kelimeler

tephen the Little, III. Peter, Montenegro, Ottoman State, Venice, Russia.

Karadağ’da Küçük Stepan (Sahte Rus Çarı III. Petro) Dönemi (1767-1773)

Öz

1766’da Karadağ’da kendisinin 1762’de öldürülen Rus Çar’ı III. Petro olduğunu iddia eden bir kişi ortaya çıktı. Bu kişi resmi belgelerde kendisine asla III. Petro demedi ve ismini Küçük Stepan (Scepan Mali-Stepan Malıy) olarak kullandı. Küçük Stepan’ın varlığı başta sınırlarına yakınlığından dolayı Venedik’i tedirgin etti ve harekete geçmesine neden oldu. Venedikliler Nisan 1768 ve Ekim 1768’de Karadağ’a askeri birlikler gönderdi. Stepan dağlara kaçmak zorunda kaldı. Venedikler köyleri işgal edip Küçük Stepan’ı destekleyenleri cezalandırdılar. Osmanlı Devleti de cizyesini ödemediklerinden ve bölgedeki Müslümanlara saldırmalarından dolayı ordularını Karadağ’a gönderdi. Osmanlı Devleti ile 5 Eylül 1768'de yapılan savaşta Küçük Stepan'ın ordusu kuşatıldı ve yenilgiye uğratıldı. Küçük Stepan zor kaçabildi. Rusya, Küçük Stepan’ın sahtekâr olduğunu bildirmek ve Osmanlı Devleti ile başlayan savaşta destek alabilmek için 1768’de Prens Dolgorukov’u Karadağ’a gönderdi. Dolgorukov başlangıçta Küçük Stepan’ı tutuklatsa da sonrasında ondan Osmanlı Devleti’ne karşı mücadelede yararlanmak için serbest bıraktı. Venedik, Osmanlı Devleti ve Rusya’nın müdahalelerine rağmen Küçük Stepan Karadağ’ı yönetmeye devam etti. Küçük Stepan 1770 yılında bir yol yapımını denetlerken barutun erken patlamasından dolayı kör oldu. Brceli manastırından ülkeyi yönetmeye devam etti.
Ağustos 1773'te Osmanlı Devleti’nin İşkodra Valisinin tuttuğu bir Yunanlı tarafından kaldığı manastırda öldürüldü. Küçük Stepan saltanatının ilk anlarından itibaren, sadece tebaasını ikna etmeye değil, aynı zamanda sert önlemlere de başvurarak, iç çatışmaları sona erdirmeye ve düzeni sağlamaya çalıştı. Sonuç olarak, toplumun barışını ve uyumunu sağlamayı başardı. Karadağ'da ilk kez onun sayesinde yasama ve yargının temelleri atıldı.

Anahtar Kelimeler

Küçük Stepan,, III. Petro, Karadağ, Osmanlı Devleti, Venedik, Rusya

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA),
• Bab-ı Asafi, Mühimme Defterleri, (A.DVNSMHM.d), No:166, Hüküm 13-14-17-19-20.
• BOA, Ali Emiri, III. Mustafa (AE.SMST.III), 235-18610.
• BOA, Cevdet-Zabtiye (C.ZB),No:90-4498.
• BOA, Cevdet-Dahiliye (C.DH), 319-15939.
• BOA, C. DH. 286-14266.
• BOA. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı, (TS.MA.e), No: 330-4.
• BOA, TS.MA.e, No:552-15.
• BOA. TS.MA.e, No:726-19.
• BOA. TS.MA.e, No: 813-67.
• BOA, Hatt-ı Hümayun Tasnifi (HAT.), No: 7/260.
• BOA, HAT, No: 8-295.
• BOA. HAT. 151-6370.
• Anşakov, Yu. P., “Çernogoriya- Slavyanskaya Tverdınya. Jizn Obşestva, Stanovleniye Gasudartsva”, İstoriya Balkan: Vek Vosemnadtsatıy, Otv. Red: V. N. Vinogradov, Moskva 2004.
• Anşakov, Yu. P., “Rossiyskie Emissarı v Çernogorii Vo Vtoroy Polovine XVIII veka”, Slavyavedenie, No:5, 2020.
• İliç, Sutulin Pavel, Stepan Malıy ili Ljepetr Balkanskiy, “Russkiy Tsar”, Çernogorii, (Küçük Stepan ya da Balkanların Sahte Petro'su. Karadağ'ın "Rus Çarı"), http://istorya.ru/forum/index.php?showtopic=407, (Erişim Tarihi: 16.07.2023)
• “İstoriçeskaya Svedeniya O Snoseniakh Rossii v Çernegoreyu”, Russkiy Arhiv v 1876 Kniga Vtoraya, Moskva 1877.
• Leşilovskaya, İ. İ.. “Yugoslavyanskie Narodı”, Vek Ekaterinı II Dela Balkanskie, Moskva 2000.
• Makuşev, V., “Samozvanets Stepan Malıy”, Ruskiy Vestnik, İyul 1869, s.9.
• Massie, Robert K., Çariçe Katerina, Çeviren: Hakan Abacı, İstanbul 2020.
• Mordovtsev, D. L. Mordovtsev, “Samozvanets Stepan Malıy”, Russkaya Baseda, Moskva 1860. № 1.
• Petroviç, P. V., Stepan Malıy Zagadka İstorii, Belgrad 1996.
• Rızhov, A., Стефан Малый. Черногорские приключения «Петра III»,https://topwar.ru/163542-stefan-malyj-chernogorskie-prikljuchenija-petra-iii.html. (Erişim tarihi:10 Temmuz 2023).
• Solevyev, S. M., İstoriya Rossiya, Kniga:XIV, Toma:27-28, Moskva 1965.
• Sveşnikov, V. A., “Obraz Samozvantsa v Drame Petro Negoşa: Stepan Malıy”, Vlast i Kultura. Sbornik Konferentsii, Otv. Red.: A. Yu. Dvorniçenko, Vıp. Red: V.V. Vasilik, SaintPeterburg 2007.
• Şeşeken, A. G.,Çernogorskiy Poet i Pravitel Petar II Petroviç Negoş, s. 301, https://inslav.ru/sites/default/files/2020_kaligangl_negosh_0.pdf, 12.07.2023, 17:30.
• Tarle, E. V., Çeşmenskiy Boy i Pervaya Russkaya Ekspeditsiya v Arhipelag (1769-1774), Moskva 2015.
• Vinogradov, V. N. , “Ekaterina II i Prorıv Rossii Na Balkanı”, İstoriya Balkan Vek Vosemnadtsatıy, Moskva 2004.