Reading Kânûn-ı Esâsî from the Hungarian Press

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 1096 - 1128, 30.09.2024

Ferdi Çiftçioğlu

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1497027

Öz

The Kânûn-ı Esâsî, the first constitution of the Ottoman State, was prepared during Grand Vizier Midhat Pasha's tenure and proclaimed on December 23, 1876. During the proclamation of the constitution, celebrations were held in many parts of the country, especially in Istanbul. Celebrations extended throughout the country, with both Muslim and non-Muslim populations participating. A telegram from the Grand Vizier's office informed all provinces and districts of the new regulations and requested public expressions of satisfaction. Letters from mixed Muslim and Christian areas ensured approval from both communities. The Kânûn-ı Esâsî and the Proclamation of the First Constitutional Era were significant achievements, symbolizing the transition from an absolute monarchy to a parliamentary system. The ceremonies and details surrounding the proclamation of the constitution were extensively reported in the newspapers of the period, featuring prominently not only in the Ottoman national press but also in the agendas of the major powers of the time. Among these states, Austro-Hungarian Empire was included. The Hungarian press closely followed developments regarding the Ottoman Constitution and disseminated information throughout the country. This study aims to explore the content of the Ottoman Constitution and the reactions of major powers through the lens of Hungarian newspapers.

Anahtar Kelimeler

Kânûn-ı Esâsî, Hungarian Press, II. Abdulhamit, Midhat Pasha

Kânûn-ı Esâsî’yi Macar Basınından Okumak

Öz

Kânûn-ı Esâsî, Osmanlı Devleti’nin ilk anayasası olarak Midhat Paşa'nın Sadrazamlığı sırasında hazırlanmış ve 23 Aralık 1876'da ilan edilmiştir. Anayasanın ilanı sırasında başta İstanbul olmak üzere ülkenin pek çok yerinde kutlamalar yapılmıştır. Müslüman ve gayrimüslim halk birlikte kutlamalara katılmış ve Padişaha övgüler dizilmiştir. Kânûn-ı Esâsî'nin ilan edildiği gün, sadrazamlık makamından tüm vilayet ve kazalara telgraf çekilerek yeni düzenlemeler hakkında bilgi verilmiş ve halkın memnuniyetini dile getirmesi istenmiştir. Ayrıca Müslüman ve Hıristiyanların birlikte yaşadığı yerlerden gelen yazılarda her iki kesimin onayının olmasına özen gösterilmiştir. Kânûn-ı Esâsî’nin hazırlanması ve I. Meşrutiyet’in ilan edilmesi, Osmanlı bürokratlarının mutlak monarşiden parlamentolu bir sisteme geçişini simgeleyen büyük bir başarı olarak kabul edilmiştir. Bu başarı, III. Selim ve II. Mahmud’la başlayan ve Tanzimat ile devam eden çağdaşlaşma hareketinin zirvesi olarak değerlendirilmiştir. Anayasanın ilanıyla ilgili törenler ve detaylar dönemin gazetelerinde geniş yer bulmuş, sadece Osmanlı ulusal basınında değil dönemin güçlü devletlerinin gündeminde de yerini almıştır. Bu devletlerin başında Avusturya Macaristan İmparatorluğu gelmekteydi. Macar basını Osmanlı Anayasası hakkındaki gelişmeleri yakından takip etmiş, basın organlarının edindiği bilgiler ülke geneline yayılmıştır. Bu çalışma, Osmanlı Anayasasının muhtevasını ve anayasaya karşı büyük güçlerin gösterdiği tepkileri dönemin Macar gazeteleri aracılığıyla ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kânûn-ı Esâsî, Macar Basını, II. Abdülhamid, Midhat Paşa.

Kaynakça

• A Hon, 1876. december (14. évfolyam, 289-317. szám) 1876-12-28 / 314. Szám.
• A Hon, 1876. december (14. évfolyam, 289-317. szám)1876-12-25 / 312. Szám.
• A Hon, 1876. december (14. évfolyam, 289-317. szám)1876-12-27 / 313. Szám.
• A Hon, 1876. december (14. évfolyam, 289-317. szám)1876-12-31 / 317. Szám.
• A Hon, 1877. január (15. évfolyam, 1-29. szám)1877-01-04 / 3. Szám.
• A Hon, 1877. január (15. évfolyam, 1-29. szám)1877-01-05 / 4. Szám.
• Egyetértés, 1876. december (10. évfolyam, 287-310. szám)1876-12-29 / 309. Szám.
• Egyetértés, 1876. december (10. évfolyam, 287-310. szám)1876-12-28 / 308. Szám.
• Egyetértés, 1877. január (11. évfolyam, 1-26. szám)1877-01-04 / 3. Szám.
• Ellenőr, 1876. december (8. évfolyam, 332-360. szám) 1876-12-24 / 355. Szám.
• Ellenőr, 1876. december (8. évfolyam, 332-360. szám)1876-12-27 / 356. Szám.
• Ellenőr, 1876. december (8. évfolyam, 332-360. szám)1876-12-28 / 357. Szám.
• Ellenőr, 1876. december (8. évfolyam, 332-360. szám)1876-12-29 / 358. Szám.
• Ellenőr, 1876. december (8. évfolyam, 332-360. szám)1876-12-31 / 360. Szám.
• Fővárosi Lapok 1876. december (276-299. szám)1876-12-28 / 296. Szám.
• Képes Néplap és Politikai Hiradó, 1876. július-december (4. évfolyam, 27-53. szám)1876-12-31 / 53. Szám.
• Magyar Polgár, 1876. július-december (10. évfolyam, 147-299. szám) 1876-12-29 / 297. Szám.
• Magyar Polgár, 1876. július-december (10. évfolyam, 147-299. szám)1876-12-28 / 296. Szám.
• Politikai Ujdonságok, 1876 (22. évfolyam, 1-52. szám)1876-12-27 / 52. Szám.
• Politikai Ujdonságok, 1877 (23. évfolyam, 1-52. szám)1877-01-03 / 1. Szám.
• Politikai Ujdonságok, 1877 (23. évfolyam, 1-52. szám)1877-02-21 / 8. Szám.
• Politikai Ujdonságok, 1877 (23. évfolyam, 1-52. szám)1877-02-28 / 9. Szám.
• Székesfejérvár, 1876 (6. évfolyam, 1-105. szám)1876-12-27 / 104. Szám.
• Akyıldız, Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilâtında Reform: 1836-1856, Timaş Yayınları, 2018.
• Akyıldız, Ali, Tanzimat, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), cilt:40, s.1-10;
• Aydın, Mehmet Akif, Kânûn-ı Esâsî, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), cilt:24, s.328-330.
• Aydın, Midhat, İstanbul Konferansı, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), 2. Baskı, Cilt: Ek-1.
• Bayram, Bülent-Çapraz, Hüseyin Şevket Çağatay, Macar Turan Cemiyeti ve Turan Dergisi (İnceleme-Bibliyografya), Paradigma Akademi Yayınları, Çanakkale 2019.
• Berkes, Niyazi, Türkiye'de Çağdaşlaşma, çev. Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2012.
• Davıson, Roderıc H., Osmanlı İmparatorluğu'nda Reform, 1856-1876, çev. Osman Akınhay, Agora Kitaplığı, İstanbul 2005.
• Gürsoy, Ufuk, Islahat Fermanı, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), cilt:19, s.185-190.
• Kapıcı, Özhan, Osmanlı-Rus İlişkilerinde N. P. İgnatyev Dönemi ve Rusya’nın Osmanlı Siyaseti (1864-1877), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2013.
• Kaynar, Reşat, Mustafa Reşid Paşa ve Tanzimat, TTK, Ankara, 1985.
• Engelhardt, Edouard-Philippe, Türkiye ve Tanzimat, çev. Ali Reşad, Ötüken Neşriyat, 2017.
• Shaw, Stanford J. – Shaw, E. K., Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, çev. Mehmet Harmancı, E Yayınları, İstanbul, 1994, cilt: 2, s.216-326
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2024.
• Turan, Tufan, Midhat Paşa'nın Azli ve Sürgününün İspanyol Basınındaki Yansımaları ve Paşa'nın İspanya Seyahati, History Studies, Volume 6 Issue 4 July 2014, p. 201-218.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Midhat Paşa ve Taif Mahkumları, TTK, Ankara, 1992.