Cumhuriyet Döneminin Yıkıcı Depremlerinden 1967 Depremi ve Adapazarı’na Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: Dr. Selma Pehlivan'a Armağan, 2185 - 2225, 31.12.2024

Resül Narin

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1558105

Öz

Adapazarı tarihi boyunca depremlerden çok etkilenen bir şehir olmuştur. Depremler, hiç kuşkusuz doğal afetlerin en yıkıcı ve tehlikeli olanıdır. Şiddetine göre can ve mal kaybına veya hasara sebep olmaktadır. Türkiye’de tarihi süreç içerisinde şiddetli depremler meydana gelmiş, bu depremler, mal ve can kaybına yol açmıştır. Depremin ne derece büyük bir felaket olduğunu en iyi bilen kentlerden biri de Adapazarı’dır. Bu bölgenin ortalama her 30 yılda bir yıkıcı depremden etkilendiği düşünülürse, deprem olgusu Adapazarı bölgesinde kendisini sürekli hatırlatmaktadır. Cumhuriyet Tarihi içerisinde Adapazarı’nın yaşadığı yıkıcı depremler 1943, 1967 ve 1999 depremleri olarak zikredilmektedir. 1943 yılında yaşanan deprem Adapazarı için Cumhuriyet tarihinin en yıkıcı depremidir. Bu depremden 24 yıl sonra yine büyük bir depremle sarsılan şehir, yaşanılan depremlerden ders almamış olmalıdır ki 1967 depremi Adapazarı için oldukça yıkıcı olmuştur. Bu çalışmada Adapazarı’nda önemli etkiler bırakmış olan 1967 depremini ve bu depremin şehirde bıraktığı izleri inceleyeceğiz. Bu çalışmada dönemin gazeteleri, araştırma eserler ve arşiv belgeleri kullanılarak depremin şehirdeki etkisi tahlil edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Adapazarı, Sakarya, Deprem, 1967 Depremi

The 1967 Earthquake, One of the Destructive Earthquakes of the Republican Era and Its Effects on Adapazarı

Öz

Adapazarı has historically been profoundly impacted by earthquakes, among the most dangerous and destructive natural disasters. Depending on their magnitude, earthquakes result in loss of life, injuries, and significant property damage. Turkey has experienced numerous devastating earthquakes throughout its history, leading to both material and human losses. Adapazarı, in particular, stands as a city that has endured full-scale seismic destruction. Given the expectation of a destructive earthquake approximately every 30 years, the region remains under constant threat. During the Republican era, Adapazarı has been most severely affected by the earthquakes of 1943, 1967, and 1999. The 1943 earthquake is considered the most destructive in Adapazarı's modern history. Despite its catastrophic impact, insufficient measures were implemented, as evidenced by the extensive devastation caused by the subsequent earthquakes. The 1967 quake, occurring 24 years later, inflicted severe damage, while the 1999 earthquake highlighted persistent vulnerabilities. This study focuses on the 1967 earthquake, which left significant marks on Adapazarı, and examines its consequences for the city. Archival documents, newspapers of the period, and existing research will be utilized to analyze the earthquake's effects comprehensively.

Anahtar Kelimeler

Adapazarı, Sakarya, Earthquake, 1967 Earthquake

Kaynakça

• BCA. 30.1.0.0-16.89.12.
• BCA. 30.18.1.2-341.79.14.
• BCA. 30.18.1.2-209.56.14.
• BCA. 30.18.1.2-209.57.16.
• BCA. 30.18.1.2-221.47.4.
• BCA. 30.18.1.2-213.87.9.
• 22 Temmuz 1967 Adapazarı-Mudurnu Suyu Vadisi Depremi Üzerine İncelemeler, Maden Fakültesi Ofset Atölyesi, İstanbul 1969.
• Keskin, Cengiz, I. Meşrutiyet Döneminde Adapazarı ve Çevresi (1876-1908), Kriter yay., İstanbul 2022.
• Cumhuriyetimizin 75. Yılında Sakarya, Sakarya Valiliği yay., Sakarya 1998.
• Şahin, Enis, “Cumhuriyet Dönemi Sakarya Depremleri”, Sakarya İli Tarihi, Cilt 2, Sakarya 2005, s.771-820
• Şahin, Enis, “Sakarya Basını Üzerine Bazı Mülahazalar”, Geçmişten Günümüze Sakarya, Adapazarı, 2018, s.395-408.
• Erek İnce, Hilal, Kaybolan Geçmişin İzini Sürmek: Adapazarı Kent Tarihi (1923-1980), Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2024.
• M. Korhan Erturaç, “Sakarya’nın Jeolojik Özellikleri”, Sakarya’nın Fiziki, Beşerî ve İktisadi Coğrafya Özellikleri, Yeni Anadolu Yayıncılık, İstanbul 2018, s.97-126.
• Erendil, Muzaffer, Dünden Bugüne Sakarya İli, Ünal Ofset, İstanbul 1990.
• Kuzucu, Refik, “Adapazarı Kazası”, İdare Dergisi, Dahiliye Bakanlığınca Çıkarılır, Yıl:16, Sayı: 172, Ocak-Şubat 1945, s.213-259.
• Sakarya Eğitim Araçları Merkezi, 1923 1943 1957 1967 Sakarya Depremleri, Işık Basımevi, Adapazarı 1967.
• Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası, Adapazarı’nda Deprem ve Sonrası, Varol Ofset, Sakarya 2000.
• Eroğlu, Türker-Tecim, Vahap, Sakarya ve Deprem, Sakarya Valiliği Yay., Sakarya 2000.
• Yurt Ansiklopedisi, Cilt:9, Anadolu yay., İstanbul 1982-1983.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 1 Ağustos 1967, s.1.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 10 Ağustos 1967, s.1.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 11 Ağustos 1967, s.1.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 12 Ağustos 1967, s.1.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 2 Ağustos 1967, s.1-2.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 24 Temmuz 1967, s.1.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 25 Temmuz 1967, s.1-2.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 26 Temmuz 1967, s.1, 4.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 27 Temmuz 1967, s.1.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 28 Temmuz 1967, s.1, 4.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 29 Ağustos 1967, s.2.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 29 Temmuz 1967, s.1-2.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 3 Ağustos 1967, s.2.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 4 Ağustos 1967, s.1.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 4 Temmuz 1967, s.1.
• Adapazarı Akşam Haberleri, 5 Ağustos 1967, s.2.
• Expressen, 23 Temmuz 1967, s.1.
• Milliyet, 23 Temmuz 1967, s.1.
• Sakarya, 25 Temmuz 1967, s.1.
• Sakarya, 26 Temmuz 1967, s.1, 2.
• Yeni Ada Postası, 10 Ağustos 1967, s.1.
• Yeni Ada Postası, 3 Ağustos 1967, s.1.
• Yeni Ada Postası, 31 Ağustos 1967, s.1.
• Yeni İstanbul, 23 Temmuz 1967, s.1.
• Yeni Sakarya, 24 Temmuz 1967, s.1.
• Yeni Sakarya, 25 Temmuz 1967, s.1.
• Yeni Sakarya, 29 Temmuz 1967, s.5.
• Yeni Sakarya, 31 Temmuz 1967, s.1.
• Yeni Sakarya, 4 Ağustos 1967, s.1.
• Yeni Sakarya, 5 Ağustos 1967, s.1.