Londra Basınına Göre 1821'de "Yunan" Kimdir ve "Yunanistan" Neresidir?

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 933 - 995, 27.03.2025

Oğuz Satır

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1589778

Öz

1821’de Osmanlı topraklarında üç ayaklanma gerçekleşti: Alexander İpsilanti liderliğinde Boğdan’da başlayan “Rum İsyanı,” Tudor Vladimirescu önderliğindeki Eflaklı Pandurları tarafından Eflak’ta çıkarılan “Eflak İsyanı” ve Mora’da başlayan “Yunan İsyanı.” Mora’daki ayaklanma başlangıçta, esas Rum İsyanı’nın devamı niteliğindeyken, Eflak’taki ayaklanma Filiki Eterya ile bağlantılı olmasına rağmen yerel hedeflere sahipti. Ancak Türkçe literatürde bu üç ayaklanma çoğunlukla tek bir başlık altında, “Rum İsyanı” veya “Yunan İsyanı” olarak ele alınmaktadır. İngilizce kaynaklarda ise Greek Insurrection of 1821 veya Greek War of Independence olarak geçmektedir.
İngilizcede “Rum” ve “Yunan” ayrımının olmaması, bu ayaklanmaları aynı terimle (Greek) ifade etmeye neden olmakta ve ayaklanmaların farklı amaç ve nedenlerinin göz ardı edilmesine yol açmaktadır. Bu çalışma, ayaklanmaların dönemin Londra gazetelerinde (The Times, Morning Post ve Morning Chronicle) nasıl ele alındığını inceleyerek, Greek ve Greece terimlerinin o dönemde İngiliz kavram dünyasında neye tekabül ettiği analiz edecektir. 1821 olaylarını tek bir isyan olarak ele alan yaklaşıma alternatif olarak, birbirine bağlı ama “üç farklı ayaklanma” tezi ileri sürülecek ve bu doğrultuda Türkçe ve İngilizce olarak yeni adlandırma önerileri yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

1821 Rum İsyanı, 1821 Yunan İsyanı, 1821 Eflaklı İsyanı, Rum, Yunan, Londra Basını

Who is “Greek” and Where is “Greece” According to the London Press of 1821?

Öz

In 1821, three uprisings occurred within Ottoman territories: the "Greek Insurrection" led by Alexander Ypsilanti in Moldavia, the "Wallachian Insurrection" initiated by Tudor Vladimirescu and the Pandurs in Wallachia, and the "Hellenic Insurrection" in the Morea. Initially, the Morea uprising was a continuation of the main Greek Insurrection, while the Wallachian uprising, though associated with the Filiki Eteria, had local objectives. In historical literature, these three uprisings are generally analyzed under a single heading, such as the Rum İsyanı or Yunan İsyanı, while English sources refer to them as “the Greek Insurrection of 1821” or “the Greek War of Independence.”
The absence of a distinction between Rum and Yunan in English has led to the use of the same term, "Greek," for all these uprisings, which obscures their distinct causes and objectives. This study examines how these events were represented in leading London newspapers of the time (The Times, Morning Post, and Morning Chronicle), analyzing the conceptual understanding of the terms "Greek" and "Greece" in early 19th-century British thought. As an alternative to viewing the events of 1821 as a single uprising, this study proposes that they be recognized as "three interconnected uprisings," thereby suggesting a new framework for classification in Turkish and English.

Anahtar Kelimeler

Greek Insurrection of 1821, Hellenic Insurrection of 1821, Wallachian Insurrection of 1821, Greek, Hellen, London press

Kaynakça

• Morning Chronicle; Morning Post; The Times
• Athanassoglou-Kallmyer, Nina, French Images from the Greek War of Independence 1821–1830, New Haven, 1989.
• Bayrak, Meral, 1821 Mora İsyanı ve Yunanistan’ın Bağımsızlığı, Basılmamış Doktora Tezi, Eskişehir 1999.
• Bayrak, Meral, “Osmanlı Arşivleri Işığında Rum İsyanı Sırasında Avrupa Devletlerinin Tutumu”, Osmanlı, II, Ankara, 1999, s.71-86.
• Brewer, David, The Flame of Freedom: The Greek War of Independence, 1821–1833, Londra, 2001.
• Blaquiere, Edward, The Greek Revolution, Londra, 1824.
• Clogg, Richard (ed.), The Struggle for Greek Independence, Londra, 1973.
• Clogg, Richard, The Movement for Greek Independence 1770–1821, Londra, 1976.
• Crawley, Charles W., The Question of Greek Independence, Cambridge, 1930.
• Dakin, Douglas, “The Origins of the Greek Revolution of 1821”, History 37(131) (1952), s. 228–35.
• Eldem, Edhem, “‘Greece and the Greeks in Ottoman History and Turkish Historiography” The Historical Review/La Revue Historique, 6, 2009, s. 27–40.
• Finlay, George, History of the Greek Revolution, 2 cilt, Oxford, 1877.
• Florescu, Radu, “Lord Strangford and the Problem of the Danubian Principalities, 1821-4,” The Slavonic and East European Review, c.39, no. 93, (1961), s.472-488.
• Gordon, Thomas, History of the Greek Revolution, 2 cilt, Londra, 1844.
• Howe, Samuel G., An Historical Sketch of the Greek Revolution, New York, 1828.
• Ilıcak, H. Şükrü (ed.), “Those Infidel Greeks” The Greek War of Independence through Ottoman Archival Documents, Leiden, 2021.
• Kitromilides, Paschalis (ed), The Greek Revolution in the Age of Revolutions (1776-1848), Londra, 2022.
• Kütükoğlu, Mübahat, “Yunan İsyanı Sırasında Anadolu ve Adalar Rumlarının Tutumları ve Sonuçları”, Üçüncü Askeri Tarih Semineri, Ankara, 1986, s.133-161.
• Mazower, Mark, The Greek Revolution: 1821 and the Making of Modern Europe, New York, 2021.
• Örenç, Ali Fuat, Balkanlarda İlk Dram: Unuttuğumuz Mora Türkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan, Babıâli Kültür Yayıncılığı, İstanbul, 2020.
• Örenç, Ali Fuat, “1821 Rum İsyanı Sonrası Sisam Adası’na Verilen Yeni Statü” Tarih Dergisi, 36, İstanbul, 2000, s.335-346.
• Özkaya, Yücel, “1821 Yunan (Eflak-Buğdan) İsyanları ve Avrupalıların İsyan Karşısındaki Tutumları”, Üçüncü Askeri Tarih Semineri, Ankara, 1986, s.114-130.
• Prousis, Theophilus Christopher, Russian Society and the Greek Revolution, DeKalb, Illinois, 1994.
• Roudometof, Victor, “From Rum Millet to Greek Nation: Enlightenment, Secularization, and National Identity in Ottoman Balkan Society, 1453–1821”, Journal of Modern Greek Studies, 16 (1998), s.11-48.
• Sarıcaoğlu, Fikret, “Örfî Paşa’nın Rum İsyanı’nda Ege Adaları’na Dair Çalışması: Coğrafya-yı Örfî”, Prof. Dr. Mübahat Kütükoğlu’na Armağan, (ed. Z.T. Ertuğ), İstanbul, 2006, s.155-168.
• Seyitdanlıoğlu, Mehmet, “Yunan İhtilali ve II. Mahmud’un Politikaları”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 2004, s.49-56.
• Sezer, Hamiyet, “Mora İsyanı ve Yunanistan’ın Bağımsızlığı (1821-1829)”, Osmanlı, II, Ankara, 1999, s.87-93.
• Sonyel, Salahi, “Yunan Ayaklanması Günlerinde Mora’daki Türkler Nasıl Yok Edildiler?”, Belleten, LXII/233, 1998, s.107-135.
• St Clair, William, That Greece Might Still Be Free: The Philhellenes in the War of Independence, Oxford, 1972.
• Yoğurtçu, Arzu, Rum İsyanı ve Yunanistan Devletinin Kuruluşu (1821-1830), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1999.
• Woodhouse, Christopher Montague, The Greek War of Independence, Londra, 1952.