Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Nakid Para Vakfı İle İlgili Çivi-zâde’nin Ebussu‘ûd’a Yazdığı Reddiye Risâlesi

Yıl 2019, , 87 - 100, 30.05.2019
https://doi.org/10.16971/vakiflar.586080

Öz

Bu makale, Ebussuʻûd Efendi ve Çivi-zâde arasındaki para vakıfları hakkındaki tartışmaları incelemekle ilgilidir. Para vakıflarının arşiv kaynakları oldukça zengindir; ancak, bu konu henüz yeterince araştırılmamış olduğundan, tarihte ortaya çıkışı ve gelişmesi hakkındaki akademik yayınlar henüz tatmin edici bir şekilde sunulmamıştır. Para vakıfları Osmanlı toplumuna sui-generis idi.
İslâm hukuku açısından bakıldığında, vakıf, “bir malı habs ve menfaatini tahsis” olarak tanımlanabilir; çünkü bu haktan faydalanıcılığı ve hayırseverliği temsil eden bir hedefin yararına kesintisiz olarak sunulmalı ve tüketilmemelidir. Bu tanıma göre, varlıkların faydası kesilmeden devam ederse tam vakıf olur. Menkûl malların ve hele de hemen tüketilebilen nakit paranın vakıf yapılması bu sebeple tartışmalıdır. Bundan dolayı, Ebussuʻûd Efendi, İmam Muhammed’in görüşüne göre menkûlün vakf edilmesini yorumlayarak, nakid para vakfının câiz olduğunu savunmuştur. Fakat Çivi-zâde’ye göre, vakfın konusunun para olması halinde tüketilmesi söz konusu olduğundan vakıf olması da mümkün değildir. Bu sebeple, İslâm hukukunda buna izin verilmez. Çivi-zâde, Ebussuʻûd’un görüşlerini müstakil bir Risâle’de ele almış ve Ebussuʻûd’un yorumlarını reddetmiştir. İşte makalemizin konusu bu Risâle olacaktır.

Kaynakça

  • Akgündüz, Ahmet (1986). İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi. Ankara. TTK.
  • Akgündüz, Ahmet (2018). Şeyhülislam Ebüssuud Efendi Fetvaları. Istanbul: OSAV.
  • Akgündüz, Ahmet (2018). Osmanlı Tarih ve Hukuk Istılâhları Kamusu, Istanbul: OSAV.
  • Alim B. Ala. El-Hanefi, Fetâvay-ı Tatarhaniye. Gaziantep Müftülük K., C. I-ll.
  • Bali Efendi, Sofyalı (ö. 950 H.). Bâli Efendi’nin Vakf-ı Nükudun Cevazı Hakkında Çivizâde’ye Gönderdiği Mektup. Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa, No: 621; Şeyhülislam Esat Ef. No: 188, Vrk: 43-52A.
  • Bali Efendi, Sofyalı (ö. 950 H.). Kanuni Sultan Süleyman’a Gönderdiği Mektup, Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa, No: 621, Vrk: 28/B 43/A
  • Bali Efendi, Sofyalı (ö. 950 H.). Şah Çelebi’ye Yazdığı Mektup. Süleymaniye Kütüphanesi, Şeyhülislam Esat Efendi, 188, Vrk: 52/B-54.
  • Barkan, Ömer Lütfü - Ekrem Hakkı Ayverdi (1970). İstanbul Vakıfları Tahriri Defteri, 953/I546 Tarihli Tahrir Defteri. İstanbul.
  • Bırgıvî, Muhammed (Tarihsiz). Resâil. Taşbasma, İstanbul; Süleymaniye Kütüphanesi, Esat Efendi, No: 1581, Vrk: 21/B-249/B.
  • Çağatay, Neş’et (1971). “Osmanlı İmparatorluğunda Riba-Faiz Konusu Para Vakıfları Ve Bankacılık”. Vakıflar Dergisi, IX, s. 39-56.
  • Çivi-Zâde, Mehmed Muhyiddin Efendi (ö. 954/I547). Ebüssuud’a Reddiye. Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi No: 1177, Vrk: 158/B-161/A; Laleli, No: 3720, Vrk: 112-116/A
  • Çivi-Zâde, Mehmed Muhyiddin Efendi (ö. 954/I547). Fetâvay-ı Pirî Efendi, Süleymaniye Kütüphanesi, Amca-zâde Hüseyin, No: 243.
  • Ebüssuud, Muhammed E1-İmâdî (ö. 982/1574). Ma’rûzât. Süleymaniye Kütüphanesi, Mihrişah Sultan, No: 440, Vrk: 38/B-46.
  • Ebüssuud, Muhammed E1-İmâdî (ö. 982/1574). Fetvâ Bi Cevazi Vakfİn-Nükud. Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Ef., No: 1177, Vrk: 160/B
  • Ebüssuud, Muhammed E1-İmâdî (ö. 982/1574). Fetvâ Bi Tescili Vakfin-Nukud. Süleymaniye Kütüphanesi, Reşit Ef No: 1036, Vrk: 46/A
  • Ebüssuud, Muhammed E1-İmâdî (ö. 982/1574). Risâle Fi Vakfıl-Menkul Ven-Nükud. Süleymaniye Kütüphanesi, Bağdatlı Vehbi, No: 477/2; Yeni Cami, No: 376, Vrk: 156-165.
  • Ebüssuud, Muhammed E1-İmâdî (ö. 982/1574). Fetâvây-ı Ebüssuud. Süleymaniye Kütüphanesi, İsmihan Sultan, No: 223, 224, 225; Bağdatlı Vehbi, No: 477; Lala İsmail, No: 108
  • Ebüssuud, Muhammed E1-İmâdî (ö. 982/1574). Kanun-u Cedid. Süleymaniye Kütüphanesi, Carullah, No: 968, Vrk: 1/B-9/B.
  • Fenari-Zâde, Muhyiddin Pir Muhammed Efendi (ö. 954/I548). Çivi-zâde’ye Mektup.
  • Süleymaniye Kütüphanesi, Şeyhülislam Esat Ef. No: 188, Vrk: 54/B-56.
  • Heyet (H. 1400/M. 198O). El-Fetâval-Hindiye. Beyrut İbnül-Hümam, Kemalüddin Muhammed (H. 1319/M. 1901). Fethul-Kadir, Mısır, C. I-Vl.
  • İlmıye Salnamesı (1334). Matbaa-i Âmire, İstanbul.
  • İstanbul Müftülüğü Şeriye Sicil Arşivi, İstanbul Kadılığı, Sicil No: 10, Vrk: 28/B.
  • Kâtip Çelebi (1306). Mîzânü’l-Hakk Fî İhtiyâri’l-Ehakk. İstanbul.
  • Karakoç, Sarkis. Külliyât-ı Kavânîn, Yazma, Türk Tarih Kurumu, Dosya: 1/6092.
  • Serahsi, Muhammed b. Ahmed (H.1324/1331). El-Mebsut. Mısır, I-XXX
  • Serahsi, Muhammed b. Ahmed (1971). Şerhus-Siyeril-Kebir. Kahire, C. I-V.
  • Trablusi, Bürhanüddin İbrahim b. Musa (H. 1292). E1-İs’âf Fi Ahkâmil-Evkaf. Mısır.
Toplam 28 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Ahmet Akgündüz Bu kişi benim 0000-0002-3767-3423

Yayımlanma Tarihi 30 Mayıs 2019
Gönderilme Tarihi 26 Şubat 2019
Kabul Tarihi 28 Nisan 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019

Kaynak Göster

APA Akgündüz, A. (2019). Nakid Para Vakfı İle İlgili Çivi-zâde’nin Ebussu‘ûd’a Yazdığı Reddiye Risâlesi. Vakıflar Dergisi87-100. https://doi.org/10.16971/vakiflar.586080

Vakıflar Dergisi Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün Haziran ve Aralık aylarında yayımlanan süreli ilmi yayınıdır. Yayın talebiyle Vakıflar Dergisi’ne gönderilen makaleler Yayın Kurulu tarafından ön incelemeye tabi tutulur ve uygun bulunan makaleler incelenmek üzere çift kör hakem sistemiyle alanında uzman en az iki akademisyene gönderilir. Hakem raporları ve Yayın Kurulu kararı ile Vakıflar Dergisi'nde yayımlanması kabul edilen yazıların telif hakkı Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne devredilmiş sayılmakla birlikte yayımlanan makaleler ilgili okuyucular ve araştırmacılar tarafından kaynak gösterilmek koşuluyla kullanılabilir.