Raziye Devlet Hatun and Kadınhanı Town in The Context of The Relationship Between Seljuks and Danishmends / Selçuklu-Danişmendli İlişkileri Çerçevesinde Kadınhanı’na Adını Veren Raziye Devlet Hatun

Yıl 2015, Sayı: 44, - , 15.01.2016

Mehmet Hacıgökmen

Öz

Abstract

In some periods of Turkish history, Hatuns came forward politically in state administration, as well as
contributing numerous social works and activities that survived until the present day. Raziye Devlet
Hatun was one of these prominent Hatuns of Turkic Seljuk State. Raziye Devlet Hatun had an imaret,
a masjid and a caravanserai which lent its name to Kadinhani town of the present Turkey. Regarding
these historical monuments, there are two waqfiyyas which were dated 1210 and 1223. That she was
the daughter of Danishmend Yaghibasan Muzaffereddin and she used the title of Al-i-Seljuk and Devlet
in waqfiyyas makes her an interesting Hatun. In this study we will try to reveal unknown aspects
of Raziye Devlet Hatun’s life.

Keywords: Raziye Devlet Hatun, Kadinhani, Danishmend, Yaghibasan, Güdük Minaret, Hatuniye Masjid.

Öz

Türk tarihinde  Hatunların siyasî yönden devletin sevk ve idaresinde öne çıktıkları dönemler olduğu gibi, sosyal faaliyetleri açısından ise sayısız eserleri günümüze kadar gelmiştir.  Türkiye Selçuklu dönemi Hatunları içinde Raziye Devlet Hatun da bunlardan biridir. Raziye Devlet Hatun’un Konya’da günümüze kadar gelmiş imaret, mescit ile Kadınhan’ı ilçesine adını veren bir han onun tarafından yaptırılmıştır. Bu eserlere ait 1210 ve 1223 tarihli iki vakfiye mevcuttur. Onun Danişmendli Yağıbasan Muzaffereddin Mahmud’un kızı olması, vakfiyelerinde Âl-i Selçuk ve Devlet adını alması onu ilginç bir Hatun haline getiriyor. Bu sebeple çalışmamızda Raziye Devlet Hatun’un hayatıyla ilgili karanlıkta kalmış noktalar aydınlatılmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler: Raziye Devlet Hatun, Kadınhanı, Danişmendli, Yağıbasan, Güdük Minare, Hatuniye Mescidi

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Aksarayi (2000), Kerimüddin Mahmud, Müsameretü’l Ahbar(Çev. Mürsel Öztürk), Ankara.
• Alâî Muhammed (2005), Şeyh Evhadüddin el- Kirmani ve Menakıpnâmesi, (Araştırma ve notlar ekleyerek Farsça aslından tercüme eden Prof. Dr. Mikâil Bayram), Konya .
• Altan, İbrahim (1996), “Hac Yolunda Konya Menzilleri”, Yeni İpek Yolu, Sa.106, Konya. s. 46-49.
• Anonim Selçuknâme (1952),(Çev. Feridun Nafiz Uzluk), Ankara.
• Atçeken, Zeki (1998), Konya’daki Selçuklu Yapılarının Osmanlı Devrinde Bakımı ve Kullanılması: Konya Şer’iye Sicil Kayıtlarına Göre – TTK yay. Ankara.
• Atçeken Zeki (1996), “Güdük Minare ve Hatuniye Mescidi”, DİA, XIV, İstanbul, s. 215-16.
• Baykara, Tuncer (1982), Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Konya.
• Bayram, Mikâil (2005), “Danismend Oğullarının Dini ve Milli Siyaseti” S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2005/18. s. 131-147.
• Bozyiğit, Recep – Şenay Güngör, (2011) “Konya Ovasının Toprakları ve Sorunları” Marmara Coğrafya Dergisi , Sa. 24, Temmuz - 2011, s. 169-200.
• Deniz, Bekir (1995), “Aksaray Melik Mahmud Gazi Hangahı (Darphene) Kazısı-1993 ( Ön Rapor) VD,( Vakıflar Dergisi) XXV, (1995). S. 147-164.
• Ebu’l-Ferec(1987), Ebû’lFarac Tarihi, (çev. Ö. R. Doğrul), II, TTK Yay. Ankara.
• Edhem, Halil ( 1334) , Kayseri Tarihi, İstanbul.
• Eren, Yaşar (1996),“Ilgın -Sarayönü (Konya) Güneyinde Bozdağlar Masifinin Yapısal Özellikleri” Türkiye Jeoloji Bülteni C. 39, No. 2, Ağustos 1996. s. 49-63.
• Erkiletlioğlu, Halit (2001), Kayseri Kitabeleri, Kayseri.
• Gündüz, Tufan (2002), “Konar Göçer”, DİA, XXVI, Ankara, s.161-163.
• Gündüz, Tufan (1998), “Türkmen Adına Dair Bazı Fikirler” Gazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimle Dergisi-II, Ankara, s.21-26.
• Gündüz, Tufan(2005), XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Danişmendli Türkmenleri, İstanbul.
• Hacıgökmen, M. Ali,(2012) “Alaeddin Keykubat I.’ın (1220-1237) Kayınpederi Kir Fard Hakkında Bir Araştırma”, Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, mjh (MediterraneanJournal of Humanities Mediterranean) II/1, 2012, s. 121-130.
• Hacıgökmen, M. Ali,( 2015) “ Menâkıb-ı Şeyh Evhadü’d-Dîn-i Kirmânî’de Geçen Selçuklu Tarihi ile İlgili Bilgiler ve Değerlendirilmesi” Tarih Araştırmaları Dergisi, 34/ Sa. 58, Ankara 2015, s. 543-562.
• Harita Genel Komutanlığı, 1/25.000 Ölçekli Topografya Haritası Paftaları.
• İbn-i Bibi (1956), el-Evamirül-Alaiyye fil-Umûri'1-Alaiyye, (yay. Adnan Erzi), Ankara.
• İbn-i Bibi(1996), El-evâmirü’l–Ala’iyyefi’lumûri’l-Ala’iyye, (trc. Mürsel Öztürk), II, Ankara.İbnü’l-Esîr (1987),el-Kâmil fi’t-Târih (, çev. A. Özaydın) , XI, İstanbul.
• Karpuz, Haşim(1993), ‘Konya Dokuzun Hanı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları-1992’, XV. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt. II, T.C. Kültür Bakanlığı, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara 24-28 Mayıs, s. 565-579.
• Kesik, Muharrem (2007), Pervane”, DİA, XXIV, İstanbul, s.243-245.
• Kesik, Muharrem(2003), Türkiye Selçuklu Devleti Tarihi:Sultan I. Mesud Dönemi (1116-1155), Ankara.
• Kimnanos (2001), ( İonnes) Historia, (hz. I. Demirkent), Ankara.
• Konyalı, İ. H.( 1974-I), Âbideleri ve kitabeleri ile Niğde Aksaray tarihi, I, İstanbul.
• Konyalı, İ. H.( 1997), Konya Tarihi, Konya.
• Köker, Hulusi (1992), “Gevher Nesibe Şifaiyesi’ndekiTürk Tıp Amblemi Yılanlar ve Sağlık”, Selçuklu Gevher Nesibe Sultan Tıp Fakültesi (Tıp Mektebi) (1206) Kongresi Bildiriler, 14 Mart 1991,( ed. A. Hulusi Köker,) Kayseri, s.67-72.
• Kuran, Abdullah (1969), Anadolu Medreseleri, I, Ankara.
• Niketas, Khoniates(1995), Historia, (çev. F. Işıltan), Ankara .
• Önder, Mehmet (1962), Mevlana Şehri Konya, Konya 1962.
• Özaydın, Abdülkerim (1993) , “Dânişmend Gazi”, DİA, VIII, İstanbul, s. 467-69.
• Özdağ, H(1975), İlçemiz Sarayönü'nü Tanıyalım, Sarayönü .
• Solmaz, Sefer(1996), “Danişmendli Ailesinin Büyük Selçuklu Devleti’nin Kuruluşundaki Rolü”, Niksarın Fethi ve Danişmendliler Döneminde Niksar Bilgi Şöleni Tebliğleri, (Niksar 8 Haziran 1996) Tokat, s. 70-11.
• Solmaz, Sefer(2001), Danişmendliler ve Kültürel Mirasları, (S.Ü. Sos. Bil. Yayınlanmamış Doktora Tezi) Konya.
• Solmaz, Sefer(2002), “Danişmendliler”, Türkler, VI, Ankara, s. 430-451
• Sözen, Metin (1970), Anadolu Medreseleri-I (Selçuklu ve Beylikler Devri) Açık Medreseler, I, İstanbul.
• Süryanî Mihail (1994),Süryanî Patrik Mihail’in Vekayinâmesi, (çev. H. D. Andreasyan), II, TTK Kütüphanesinde 44-2 no’lu basılmamış nüsha, Ankara.
• Turan, Osman.(1947), “Selçuklu Devri Vakfiyeleri I-Şemseddin Altun-Aba Vakfiyesi ve Hayatı”, Belleten, XI/42, Ankara, s.197-235.
• Turan, Osman.(2002), Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 2002.
• Türkmen, Kerim(1998), “Selçuklu Döneminde Kayseri’nin İmar Faaliyetine Katkıda Bulunan Hanımlar”, II. Kayseri Yöresi ve Tarih Sempozyumu Bildirileri 16-17 Nisan 1998, Kayseri, s.437-450
• Ünver, A. Süheyl (1947) “Konya'da İkinci Çift Şerefeli Minare” Konya Mecmuası, Konya Halkevi Yayınları, No:105-107, s.1-8.
• Yınanç, M. Halil (1988), "Danişmendliler", İA, III, İstanbul 1988, s.468-79.
• Yürekli, Tülay (2011), “Eyyubi Ailesi Kadınları”, Tarihin Peşinde uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi- Yıl: 2011/6, s. 329-342.