Waqf of Karagöz Ahmed Pasha in Kütahya / Kütahya-Karagöz Ahmed Paşa Vakfı

Yıl 2016, Sayı: 45, 0 - 0, 30.06.2016

Meltem Aydın

https://doi.org/10.16971/vd.00672

Öz

Karagöz Ahmed Pasha served as the Governor of Anatolia from 1505 to 1511. He was martyred by the rebels while he was supressing the Şahkulu revolt in 1511 in Kütahya. He donated his wealth in 1509 before he died. After his death, the waqf was registered by his wife and the mosque, madrasah and school were completed by her. The existence of the waqf of Karagöz Ahmed Pasha continued until the early twentieth century. Today only Karagöz Ahmed Pasha Mosque remained standing in the works of the waqf. The aim of this study is to enlighten the endowment, establishment and running of the waqf by using the Prime Ministry Ottoman Archives.

Key Words: Ottoman State, Kütahya, Karagöz Ahmed Pasha, waqf, The Mosque of Karagöz Ahmed Pasha, Şahkulu Revolt.

 

Öz

1505-1511 yılları arasında Anadolu Beylerbeyi olarak Kütahya sancağında görev yapan Karagöz Ahmed Paşa, Kütahya önlerinde Şahkulu İsyanını bastırmak isterken şehit edilmiştir. 1509’da kurduğu vakfı kendisinin ölümü üzerine eşi tarafından tescil ettirilerek yapımına başlanmış olan cami, medrese ve mektep inşası tamamlanmıştır. Karagöz Ahmed Paşa Vakfı XX. yüzyıl başlarına kadar varlığını devam ettirmiştir. Günümüzde vakıf eserleri arasında sadece Kütahya Karagöz Ahmed Paşa Camisi ayakta kalmıştır. Bu çalışmada vakfa ait vakfiye ile Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde bulunan belgelere dayalı olarak vakfın kuruluşu ve işleyişi aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Kütahya, Karagöz Ahmed Paşa, Vakıf, Karagöz Ahmed Paşa Camisi, Şahkulu İsyanı.

Kaynakça

• Kaynaklar
• Arşiv Belgeleri:
• Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (BOA)
• Cevdet Evkaf No: 7602; 31074; 32968; 10978; 6521.
• Cevdet Maarif No: 8331/1-2-3-4;7301; 7902.
• İE. EV.(İbnülemin Tasnifi) No: 7891.
• A.E. III. Ahmed; 1919; 2945; 7949;1-2.
• A. E. III. Osman; 68.
• ŞD.(Şura-yı Devlet Evrakı) No1596/23.
• EV.d. 9642/02; 12950; 13843/1-2; 17148; 20569; 21072; 21192; 21278/1-2; 21791; 22244/1-7-9; 22777; 22879/1-3; 23927/4; 23949/1-2; 26232/03-05; 27311/6-7; 29116/14-18; 29305/15-19.
• Bâb-ı DefterîMevkufat Kalemi Defterleri,DMKF 27429/52.
• Numaralı Muhasebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) I, (1993): Kütahya, Kara-Hisâr-i Sâhib, Sultan-önü, Hamîd ve Ankara Livaları,(Haz. Ahmet Özkılınç - Ali Çoşkun - Sıddık Çalık vd.), Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi
• Mücedded Anadolu Defteri, No. 587,s.109; Arapça vakfiyenin Türkçe Tercümesi VGMA, Tercüme Defteri, No. 1766, s.102.
• Kaynak Eserler-Araştırma İncelemeler
• Alkan, Mustafa (2008), “Türkiye’de Vakıfların İntifa Hakkı: Adana Örneği”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXIII/2, 13-34.
• Altun, Ara (1989), “Ahmed Paşa Camii”, DİA, II, İstanbul, 114-115.
• Azamat, Nihat (1992), Anonim Tevarih-i Al-i Osman, İstanbul, Marmara Üni.Yayınları.
• Baltacı, Cahit (1976), XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İstanbul, İrfan Matbaası.
• Barkan, Ömer Lütfi (1940), “İslam Türk Mülkiyet Hukuku Tatbikatının Osmanlı İmparatorluğu’nda Aldığı Şekiller”, İstanbul Üni. Hukuk Fak.
• Mecmuası, VI.(I), 156-181.
• Batur, Atilla (?), Karagöz Ahmed Paşa Vakfiyesi, Kütahya Belediyesi Kültür Yayınları.
• Canatar, Mehmet; Baş, Y.(1998), “Şura-yı Devlet Teşkilatı ve Tarihi Gelişimi”, OTAM, ( 9). 111-148.
• Çelenk, Mehmet (2014), “Safevilerin Din Politikası ve İran’ın Şiîleşme Seyri”, Çanakkale 18 Mart Üni. İlahiyat Fak. Dergisi, S. 4 (7-35).
• Dadaş, Cevdet - Batur A.- Yücedağ, İ. (2000), Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kütahya Vakıfları II/1, Kütahya Kültür ve Tarihini Araştırma Merkezi Yayınları.
• Devellioğlu, Ferit (1982 ),Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara, Aydın Kitapevi.
• Ekinci, Ekrem Buğra (2010), Osmanlı Mahkemeleri (Tanzimat ve Sonrası), İstanbul, Arı Sanat Yayınevi.
• Emecen, Feridun (1992), “Bedel”, DİA, V, İstanbul, 301.
• (2010), “Şahkulu Baba Tekeli”, DİA, XXXVIII, İstanbul, 284-286.
• Ertem, Adnan ( 2011), “Osmanlıdan Günümüze Vakıflar”, Vakıflar Dergisi, (36), Ankara, 25-65.
• Göğebakan, Göknur (1999),“XVI. Yüzyılda Malatya Kazasında Vakıflar ve Vakıf Görevlileri”, OTAM, 10, Ankara,59-86.
• Gökbilgin Mehmet Tayyip (1977), “Kütahya”, İslam Ansiklopedisi, VI, İstanbul, 1118-1126. Günay, Hacı Mehmet (2012), “Vakıf”, DİA, XLII,
• İstanbul, 475-479.
• Hadîdî (1991), Tevârih-i Al-i Osman (1299-1523), Haz.; Necdet Öztürk, İstanbul, Marmara Üni. Yayınları.
• İbşirli, Mehmet (1991), “Atik Ali Paşa”, DİA, IV, İstanbul, 64-65.
• İbşirli, Mehmet (2003), “Medrese”,DİA, XXVIII, Ankara, 327-333.
• Kurt, Yılmaz -Erdoğdu M. A. (2000), Çukurova Tarihinin Kaynakları IV, Adana Evkaf Defteri, Ankara,TTK Yayınları.
• Öztürk, Şengül (2000), 1300-1310 Hicri Yıllarında Hüdavendigar Vilayetinde Kütahya Sancağı Salnamelerinin Transkribesi ve Değerlendirilmesi, Dumlupınar Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• Sahillioğlu, Halil (1994), “Dirhem”, DİA, IX, İstanbul, 368-371.
• Sahillioğlu, Halil (1989), “Akçe”, DİA. II, İstanbul (224-227).
• Sezen,, Tahir (2006), Osmanlı Yer Adları, Ankara, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Soyer, Özlem Zeyrek (2007), Kadın Vakıfları: Kütahya Örneği. 1789-1923, Dumlupınar Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek
• Lisans Tezi, Kütahya.
• Tansel, Selahaddin (1966), Sultan II. Bayezit’in Siyasî Hayatı, İstanbul, MEB.
• Turan, Şerafettin (1992), “Bayezid II”, DİA, V, İstanbul, 234-238.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1932),Kütahya Şehri, İstanbul, Devlet Matbaası.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1975), Osmanlı Tarihi, II, Ankara, TTK Yayınları.
• Varlık, Mustafa Çetin (1980), XVI. Yüzyılda Kütahya Sancağı, Atatürk Üni. Basılmamış Doçentlik Tezi, Erzurum.
• Varlık, Mustafa Çetin (1989),“Evliya Çelebi ve Kütahya”, Türklük Araştırmaları Dergisi, (4), 298-308.
• Yüksel, Hasan (2012),“Vakfiye(Türk ve Osmanlı Tarihi)”, DİA, XLII, İstanbul, 467-469.