Experimental Dynamic Characteristics of Historical Masonry Stone Mosques with Wooden Roof / Tarihi Ahşap Çatılı Yığma Taş Camilerin Deneysel Dinamik Karakteristikleri

Yıl 2016, Sayı: 45, 0 - 0, 30.06.2016

İsmet Çalık Alemdar Bayraktar , Temel Türker

https://doi.org/10.16971/vd.49522

Öz

Abstract

Natural stone masonry mosques with wooden roof are the most widespread historical building of Eastern Black Sea Region in Turkey. The main walls of buildings are made with the combination of natural stone, lime, soil or horosan mortar and their roofs are constituted with wooden elements. Within the scope of this study, it is aimed to determine the dynamic characteristics of masonry stone mosques with wooden roof in the Eastern Black Sea Region in Turkey with nondestructive experimental methods. For the purpose of practice, Rize Gulbahar Mahallesi Buyuk Mosque, Artvin Hopa Sundura Mahallesi Mosque and Trabzon Merkez Tavanlı Mosque are selected. Selected mosques have recently been restored and their geometries and properties are similar. The dynamic characteristics such as natural frequency, modal damping ratios and mode shape of the mosques are determined with the Ambient Vibration Test by using the seismic accelerometer. The results of nondestructive experiments obtained from

the mosques are compared with each other and the frequency interval for the control of the analytic models of masonry stone mosques with wooden roof is given.

Key Words: Mosques with wooden roof, masonry stone mosques, the Ambient Vibration Test,nondestructive test method, Eastern Black Sea Region.

 

Öz

Ahşap çatılı doğal taş yığma camiler, Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesinde sıklıkla rastlanan tarihi eserlerdendir. Camilerin beden duvarları doğal taş, kireç, toprak veya horosan harcı birleşimi ile yapılmış ve çatıları ahşap elemanlarla teşkil edilmiştir. Bu çalışma kapsamında, Doğu Karadeniz Bölgesinde bulunan ahşap çatılı yığma taş camilerin dinamik karakteristiklerinin hasarsız deneysel yöntemlerle tespit edilmesi amaçlanmıştır. Uygulama amacıyla, Rize Gülbahar Mahallesi Büyük Camii, Artvin-Hopa Sundura Mahallesi Camii ve Trabzon Merkez Tavanlı Camii seçilmiştir. Seçilen camiler, yakın zamanda restorasyonu yapılmış eserler olup, geometrileri ve özelikleri benzerdir. Camilerin frekans, sönüm oranı ve mod şeklinden oluşan dinamik karakteristikleri sismik ivme ölçerler kullanılarak Çevresel Titreşim Testi yöntemiyle belirlenmiştir. Söz konusu camilerden elde edilen hasarsız deneysel sonuçlar birbirleriyle karşılaştırılmış ve ahşap çatılı yığma camilerin analitik modellerinin kontrolü için frekans aralığı verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ahşap Çatılı Camiler, Yığma Taş Camiler, Çevresel Titreşim Testi, Hasarsız Deneysel Yöntemler, Doğu Karadeniz Bölgesi.

Kaynakça

• Kaynaklar
• Akan, Aslı Er., (2010). “Tarihi Ahşap Sütunlu Camilerin Sonlu Elemanlar Analizi ile Taşıyıcı Sistem Performansının Belirlenmesi”, SDU International Technologic Science, 2, 1, s. 41-54.
• Atamturktur, S., Bornn, L., Hemez, F., (2011). Vibratioan Characteristics of Vaulted Masonary Monuments Undergoing Differantial Support
• Settlement, Engineering Structures 33, s.2472-2484.
• Bayraktar, Alemdar ve Sevim, B., Altunışık, A.C., Türker,T., (2007). “Tarihi Yığma Minarelerin Deprem Güvenliklerinin Operasyonal
• Modal Analiz Yöntemiyle Belirlenmesi”, Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu-1 Bildiriler Kitabı, s.
• -428.
• Bayraktar, Alemdar ve Türker, T., Sevim, B., Altunışık, A.C., Yıldırım, F., (2009). “Modal Parameter Identification of Hagia Sophia Bell-Tower
• via Ambient Vibration Test”, Journal of Nondestructive Evaluation, 28, 1, s. 37-47.
• Bayraktar, Alemdar ve Türker, T., Altunışık, A.C., Sevim, B., (2011). “Structural System Identification of Cultural Heritage Structures By Ambient Vibration Testing”, WCCE-ECCE-TCCE Joint Conference 2, Seismic Protection of Cultural Heritage, Canference Proceedings, s. 163-173.
• Bayraktar, Alemdar ve Çalık, İ., Türker, T., (2013). “Restorasyon Sonrası Tarihi Sundura Camisi ve Minaresinin Çevresel Titreşim Testi
• Yöntemiyle Dinamik Özelliklerinin Belirlenmesi”, Vakıf Restorasyon Yıllığı, VGM İstanbul I. Bölge Yayını, 6, s. 53-62.
• Beyen, K., (2007). “17 Ağustos 1999 Kocaeli Depreminde Hasar Alan Fatih Camiinin Dinamik Karakteristiklerinin Tanımlanması”, Altıncı Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, İstanbul, 16-20 Ekim 2007, Bildiriler Kitabı, Cilt 1, 49-60.
• Can, Hüsnü ve Ünay, A. İ., (2012). Tarihi Yapıların Deprem Davranışını belirlemek İçin Sayısal Analiz Yöntemleri, Gazi Üniversitesi Mühendislik
• Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27, 1, s. 211-217.
• Creazza, G., Saetta, A. V., Matterazzi, R., Vitaliani, R. V., (2001). “Analysis of masonary structures reinforced by FRP”, Historical Constructions, P.B. Lourenço, P. Roca (Eds), Guimaraes, s. 539-545.
• Çalık, İsmet ve Bayraktar, A., Türker, T., (2013). “Tarihi Yığma Yapıların Dinamik Karakteristiklerine Restorasyon Etkisinin Çevresel Titreşim
• Yöntemiyle Belirlenmesi: Rize Merkez Büyük Gülbahar Camisi Örneği”, Hatay, 25-27.09.2013. 2. Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, Bildiriler Kitabı, s. 75-90.
• Çalık, İsmet ve Bayraktar, A., Türker, T., (2014). “Structural Dynamic İdentification of a Damaged and Restored Masonry Vault Using Ambient
• Vibrations”, Measurument, 55, 1, s. 462-472.
• Çalık, İsmet ve Bayraktar, A., Türker, T., (2015). “Yığma Taş Duvarlı Camiler İçin İlk Üç Doğal Frekans Aralığının Deneysel Olarak Belirlenmesi”, Sekizinci Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, İstanbul, 11-14.05.2015. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, Bildiriler Kitabı, Cilt II, s. 1357-1368.
• Doğangün, Adem ve Ural A., Meraki, Ş., (2011). “Seismic Performance of the Main Entrance of Basılıca (Kızılavlu) at Bergama (İzmir)”, WCCE-
• ECCE-TCCE Joint Conference 2, Seismic Protection of Cultural Heritage, Canference Proceedings, s. 333-344.
• Durukal, Eser ve Cimilli, S.,Erdik, M., (2003). “Dynamic Response of Two Historical Monuments in İstanbul Deduced from The Recordings
• of Kocaeli and Duzce Earthquakes”, Bulletin of the Seismological Society of America; 93, 2, s. 694-712.
• Gentile, C., Saisi, A., (2007). “Ambient Vibration Testing of Historic Masonry Towers for Structural Identification and Damage Assessment”,
• Construction and Building Materials, 21, s. 1311-1321.
• Google Earth, (2014). Google Earth 7.1.3,www.google.com/earth.
• Horuluoğlu, Şamil (1978). Tarihi Eserleri ile Trabzon, Ankara.
• Karpuz, Haşim (1993), Rize, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Lourenço, P. B., Ramos, L., F., (2011). “Dynamic Identification and Monitoring of Cultural Heritage Buildings”, WCCE-ECCE-TCCE Joint Conference 2, Seismic Protection of Cultural Heritage, Keynote Papers, s. 55-78.
• OMA, (2006). Operational Modal Analysis, Release 4.0, Structural Vibration Solution A/S, Denmark.
• Özen, Hamiyet, Tuluk, Ö. İ., Engin H.E., Düzenli H.İ.,Sümerkan, M.R.,Tutkun M.,Demirkaya, F.Ü., Keleş, S.,(2009), Trabzon Kent İçi Kültür Varlıkları Envanteri, T.C. Trabzon Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• PULSE, (2006). Analyzers and Solutions, Release 11.2. Bruel and Kjaer, Sound and Vibration Measurement A/S, Denmark.
• Restorasyon Projesi, (2006), Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Ark İnş. Mimarlık Ankara, Türkiye.
• Restorasyon Projesi, (2010), Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Gün-Art Mimarlık, Trabzon, Türkiye.
• Restorasyon Projesi,(2012), Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Zan İnş. Mimarlık Müh. Müş. Ltd. Şti, Trabzon, Türkiye.
• Turek , M., Ventura, C.E., Placencia, P., (2002). Dynamic characteristisc of a 17th centuray church in Quito, Internat Soc. Opt. Eng. 2002, IMAC-XX, Conferenece&Expositioan on Structural Dynamics, 4753, 2, s. 1259-1264.