İskender Paşa Camisi ve Çevresindeki Yapılar

Yıl 2017, Sayı: 47, 9 - 24, 31.12.2017

Hamit Şafakçı

https://doi.org/10.16971/vakiflar.329211

Öz

Artvin İli’nde Ardanuç İlçesi’nin eski merkezi olan
Adakale’de yer alan cami, İskender Paşa tarafından yaptırılmıştır. Cami,
Akkoyunlular döneminde de kullanılmıştır. 1551’de Ardanuç’un fethedilmesiyle
harap halde bulunan cami, İskender Paşa tarafından yeniden yaptırıldığı için
onun adıyla anılmaktadır. Çeşitli tamiratlar geçiren cami, ibadete açıktır. 

İskender Paşa Camisi’nin yanında Sefer Paşa, Hatice Hanım ve Süleyman
Paşa adlarında üç türbe bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar bu türbelerin
isimlerini farklı vermiştir. Türbelerde mezar olduğu anlaşılsa da içlerinde
define arandığı için perişan haldedir. Bu türbelerden Süleyman Paşa Türbesi 16.
yüzyılda, Sefer Paşa Türbesi 17. yüzyılda ve Hatice Hanım Türbesi ise 18.
yüzyılda yapılmış olmalıdır. İskender Paşa Camisi’nin yer aldığı sokakta çeşme,
hamam ve dükkânlar vardır. Bazı kaynaklarda camiyi Sefer Paşa’nın yaptırdığı
belirtilmektedir. Ancak Sefer Paşa, caminin etrafındaki medrese ve hamamı
yaptırmıştır. Bu çalışmada, caminin gelirleri ve görevlileri üzerinde durulacaktır.
16. yüzyıldan başlamak üzere camiye dair bilgiler verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ardanuç, İskender Paşa, vakıf, cami, türbe

Iskender Pasha Mosque and Surrounding Buildings

Öz

The mosque,
which is situated in Adakale (the old center of Ardanuç district) in the
province of Artvin was built by Iskender Pasha. The mosque was also used in the
Akkoyunlu period. Before the conquest of Ardanuç in 1551, it was badly damaged,
but Iskender Pasha restored the mosque. Thus, his name was given to the mosque.
Nowadays, it is open for prayers. 

Next to the Iskender Pasha Mosque, there are three
tombs named Sefer Pasha, Hatice Hanım and Süleyman Pasha. Some researchers reported
different named for these tombs. While the tombs are known to have graves, they
are in miserable conditions as people have looked for treasure inside. It is
estimated that the Süleyman Pasha Tomb was built in the 16^th
century, the Sefer Pasha Tomb in the 17^th, and the Hatice Hanım Tomb
in the 18^th century. There are also some shops, a Turkish bath and a
fountain in the same street where the mosque is located. Some sources state
that the mosque was built by Sefer Pasha. However, Sefer Pasha had only a
Turkish bath and a madrasah built in the surrounding region of the mosque. In
this study, we have investigated the mosque’s income and its staff. We also provide
information about the mosque for a period starting with the 16^th
century.

Anahtar Kelimeler

Ardanuç, Iskender Pasha, waqf, mosque, tomb

Kaynakça

• Anonim (1982). “Artvin”. Yurt Ansiklopedisi, C. II. İstanbul: Anadolu Yayıncılık. s. 885-965.
• Aydın, Dündar (1998). Erzurum Beylerbeyiliği ve Teşkilatı Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566). Ankara: TTK Yayınları.
• Aytekin, Osman (2004). “Artvin İli-Çoruh Vadisi’ndeki Tarihî Yollar ve Kültür Varlıkları Yüzey Araştırması, 2002”. 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı, C. I. Ankara. s. 235-250.
• Aytekin, Osman (2000). “İskender Paşa Külliyesi”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), C. 22. İstanbul. s. 570-571.
• Aytekin, Osman (1999). Ortaçağ’dan Osmanlı Dönemi Sonuna Kadar Artvin’deki Mimarî Eserler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bilge, M. Sadık (2005). Osmanlı Devleti ve Kafkasya. İstanbul: Eren Yayınları.
• Çelik, Ahmet Faruk (2009). Fethullah Arifi Çelebi’nin “Şahname-i Al-i Osman”ından Süleymanname (I), Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Danişmend, İsmail Hami (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. C. II, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Erkal, Mehmet (1991). “Arşın”. DİA, C. 3: s. 411-413.
• Hezarfen Hüseyin Efendi (1998). Telhîsü’l-Beyân Fî Kavânîn-i Âl-i Osmân. (Haz. Sevim İlgürel) Ankara: TTK Yayınları.
• Hinz, Walther (1990). İslam’da Ölçü Sistemleri. (Çev. Acar Sevim). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• İskenderoğlu, Reşid (1989). Beğlerbeği Gazi İskender Paşa (1492-1571). Ankara.
• Kargı, Haluk (2000). “İskender Paşa Külliyesi”. DİA, C. 22. İstanbul. s. 571-572.
• Kitâb-ı Cihânnümâ li-Kâtib Çelebi, Tıpkıbasım (2009). C. I. Ankara: TTK Yayınları.
• Kırzıoğlu, M. Fahrettin (1993). Osmanlılar’ın Kafkas-Elleri’ni Fethi (1451-1590). Ankara:TTK Yayınları.
• Kırzıoğlu, M. Fahrettin (1992). Yukarı-Kür ve Çoruk Boyları’nda Kıpçaklar. Ankara: TTK Yayınları.
• Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî 3, 5, (Yayına Hazırlayan: Nuri Akbayar. Eski Yazıdan Aktaran: Seyit Ali Kahraman), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Muvahhid Zeki (2010). Artvin Vilâyeti Hakkında Ma’lûmât-ı Umûmiye. (Yayına Hazırlayan: Muammer Demirel), İstanbul: Yusufeli Belediyesi Yayını.
• Oflaz, Mustafa (2009). “İskender Paşa Vakıfları”. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Bişkek. S. 21: s.75-93.
• Özcan, Abdülkadir (2000). “İskender Paşa”.DİA, C. 22: s. 565-566.
• Özdemir, Halit (2002). Artvin Tarihi. Ankara: Egem Matbaacılık.
• Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler (Artvin İli) (1984). Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Yıldıztaş, Mümin (2012). Osmanlı Arşiv Kayıtlarında Gürcistan ve Gürcüler. İstanbul: Gürcistan Dostluk Derneği Yayınları.