Hurûfât Defterlerine Göre Vakıf Kurumlarında Yaşanan Sıkıntılar: Adıyaman Vakıfları Örneği

Yıl 2020, Sayı: 53, 101 - 114, 30.06.2020

Muhammet Nuri Tunç

https://doi.org/10.16971/vakiflar.531363

Öz

Vakıfların sahip olduğu
iktisadî ve toplumsal özellikler Osmanlı toplum ve iktisadî yapısında
vakıfların önemli bir yer teşkil etmesini sağlamıştır. Vakıfların iktisadî ve
toplumsal konularla olan iç içeliği, iktisadî ve toplumsal konularda meydana
gelen her gelişmeden vakıfların da etkilenmesine neden olmuştur. 17. ve 18.
yüzyıllarda Osmanlı Devleti'nde görülen idarî, iktisadî ve toplumsal sıkıntılar,
bu durumun bir sonucu olarak vakıfları ziyadesiyle etkilemiş ve vakıf sisteminde
birtakım sıkıntılar ortaya çıkmıştır. Vakıfların müsadere sistemine karşı
koruma kalkanı olarak görülmesi, mîrî arazilerin vakfa dönüştürülmesi, vakıf
gelirlerine ve vakıf kurumlarındaki görevlilerin vazifelerine müdahale edilmesi
gibi olumsuzluklar vakıf müessesesiyle ilgili en çok rastlanan sıkıntılardır. Bu
çalışma ile 17. yüzyıl sonlarından 19. yüzyıl ortalarına kadar Adıyaman'da
bulunan vakıf kurumlarında yaşanan sıkıntılar ve sıkıntıların boyutları tespit
edilmeye çalışılmıştır. Adıyaman'daki vakıf kurumlarında yaşanan sıkıntılar
içerisinde vakıf görevlilerine ve vakıf gelirlerine müdahale, vakıf
görevlilerinin görevlerinde ehil olmaması, görevlilerin görevlerini kötüye
kullanması veya görevlerini terk etmeleri gibi olumsuzluklar yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hurufat Defterleri, Adıyaman, Vakıflarda bozulmalar, vakıf

Troubles in Waqf Institutions According to the Hurufat Registers: The Case of Adıyaman Waqfs

Öz

The economic and social characteristics of the awqaf provided them an important place in the Ottoman society and economic structure. The intricate relationships of awqaf with economic and social issues led them to be affected by every development occuring in economic and social issues. In the 17th and 18th centuries, the administrative, economic and social problems in the Ottoman Empire affected the awqaf as a result of this situation and some problems emerged in the waqf system. The most common problems related to waqf institutions are the fact that they were seen as a protection shield against the confiscation system, the conversion of miri lands to waqf, the intervention to the revenues of awqaf and the services of employees in waqf institutions. In this study, it has been tried to determine the problems and their dimensions experienced in waqf institutions in Adıyaman from the late 17th century to the mid-19th century. Among the problems experienced in the waqf institutions in Adıyaman, the problems such as intervention to the revenues and employees of waqf, incompetence of waqf employees, abusing or abandoning their duties are included.

Anahtar Kelimeler

Hurufat Registers, deteriorations in awqaf, Adıyaman, waqf

Kaynakça

• Prof. Dr. Faruk Söylemez
• Prof. Dr. Mehmet Zahit Yıldırım
• Doç Dr. Ünal Taşkın