Documentation of Gaziantep Traditional Baths and Protection Recommendations

Yıl 2020, Sayı: 53, 181 - 197, 30.06.2020

Emine Ekinci Dağtekin

https://doi.org/10.16971/vakiflar.620550

Öz

Southeastern Anatolia Region, which connects Anatolia to Mesopotamia, is a region that every civilization wanted to have and settle throughout history due to its fertile lands, strategic location and topography. The cultural values and accumulation of the historical and cultural values that have survived in the region from the previous period of the civilizations that follow each other create a continuity in interacting with other cultures, developing them and adding new ones to the future. Gaziantep, which is one of the regional cities, is a settlement center that has hosted many civilizations in a long and continuing history. The city is intertwined with thousands of years of natural, historical and archaeological sites. The baths that reach today in Antep are the structures that carry the architectural and cultural accumulation of the city. 

In this study, the documentation study has been shared to protect the traditional Antep baths, which have lost their functions with the inclusion of the bathing room in the housing, in architectural and cultural memory and to ensure their sustainability.

Anahtar Kelimeler

Antep, tridational bath, protection, documentatio

Gaziantep Geleneksel Hamamlarının Belgelenmesi ve Koruma Önerileri

Öz

Anadolu’yu
Mezopotamya’ya bağlayan Güneydoğu Anadolu Bölgesi,  verimli toprakları, stratejik konumu ve
topoğrafyasının uygunluğu nedeniyle tarih boyunca her medeniyetin sahip olmak
ve yerleşmek istediği bir bölgedir. Bölgede günümüze ulaşan tarihi ve kültürel
değerlerin birbirini takip eden uygarlıkların bir önceki dönemden edindiği
kültürel değer ve birikimleri, diğer kültürlerle etkileşim içine girerek,
onları geliştirerek, yenilerini ekleyerek geleceğe aktarmada bir süreklilik
oluşturur. Bölge kentlerinden olan Gaziantep tarihte uzun ve süreklilik arz
eden bir biçimde pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış bir yerleşim
merkezidir. Kent binlerce yıllık doğal, tarihsel ve arkeolojik alanlar ile iç
içe yer almaktadır. Antep’de günümüze ulaşan hamamlar kentin mimari ve kültür
birikimini taşıyan yapılardır. Bu çalışmada, yıkanma mekanının konut içine
dahil olması ile işlevlerini büyük oranda kaybeden geleneksel Antep
hamamlarının mimari ve kültürel bellekte korunması ve sürdürülebilirliğinin
sağlanmasının amacıyla yapılan belgeleme çalışması paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Antep, Geleneksel Hamam, Koruma, Belgeleme

Kaynakça

• Altın Alper (2015). Gaziantep Türk-İslam Mimarisi (Eyyubiler’den Cumhuriyet’e). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk-İslam Sanatları Anabilim Dalı (Doktora Tezi)
• Aru, Kemal Ahmet (1949). Türk Hamamlar Etüdü. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Doçentlik Tezi).
• Arşiv (2005). “Adana, Adıyaman, Gaziantep Tespit Dosyaları, Dosya no: 01.00, 02.00, 27.00”, Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Bölge Müdürlüğü arşivi, Ankara, s.1-10.
• Çakır, İbrahim Etem (2015). 16.Yüzyılda Ayntâb Şehri. 1.Baskı, B. Pamuk (Ed.), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Çam Nusret (2006). Türk Kültür Varlıkları Envanteri: Gaziantep. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Dağtekin Emine (2007). Güneydoğu Anadolu Bölgesi Geleneksel Hamam Tipolojisi Ve Buna Bağlı Koruma Ölçütlerinin Oluşturulması. Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi).
• Eyice Semavi (1960). “İznik ‘de Büyük Hamam ve Osmanlı Devri Hamamları Hakkında Bir Deneme”, Tarih Dergisi, CXI/15: 99-120.
• Fountoukou Maria (2001). “Yunanistan’da Osmanlı Anıtlarının Onarımı”, Çeviren: G.Asatekin, Mimarlık Dergisi, (301) 41-43.
• Feilden Bernard, Jokilehto Jukka (1998). “Management Guidelines for World Cultural Heritage Sites”, ICCROM, Rome, 13.
• Frold Walter (1966). “Anıtlar, Bakım ve Onarımları”, Çeviren: Bülent Özer, Akademi Yayınevi, İstanbul: 5:4-14.
• Gemici Nurettin (2014). “Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Ayıntab’ta Sosyo Kültürel Hayat ve Vakıflar”, Uluslararası Antep –Halep Vakıfları Sempozyumu, 1. Cild s.207-222, İstanbul
• Güzelhan Mustafa (1959). “Ayıntap Tarihinden Notlar, Dlk-Ayni Bedreddin, Ayıntab’ın Tarihte Uğradığı İstilalar”. Gaziantep Kültür Derneği. Kahraman Seyit Ali (2011). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Kütahya, Manisa, İzmir, Antalya, Karaman, Adana, Halep, Şam, Kudiis, Mekke, Medine. 9. Kitap, 1. Cilt, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karagöz Senem (2012). 1 No'lu Ayıntab Şer`îyye Sicili Defteri Transkripsiyonu, Muğla: Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi).
• Kuban Doğan (2014). Türkiye'de Kentsel Koruma Kent Tarihleri Ve Koruma Yöntemleri. (2. Baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kutsal Burçin (2018). Osmanlı Ayıntab Sancağı Tarihi Ticaret Merkezindeki Yapıların Kent Kimliği Açısından İrdelenmesi, Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi).
• Nalçakan Meral (1993). Tarihi ve Kültürel Sürekliliğin Fiziksel Çevrede Değişime Yansıması ve Eskişehir Örneği, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tez).
• Naumann Rudolf (1971). Architektur Kleinasiens von ihren Anfängen bis zum Ende der hethitischen Zeit. Tübingen: Wasmuth.
• Önge Yılmaz (1988). “Anadolu Türk Hamamları Hakkında Genel Bilgiler ve Mimar Koca Sinan’ın İnşa Ettiği Hamamlar, Mimar Koca Sinan’ın Yaşadığı Çağ ve Eserleri”, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul, I: 403-428
• Özdeğer Hüseyin (1988). “Onaltıncı Asırda Ayıntab Livası”. Türk İktisat ve İçtimaiyat Tarihi Araştırmaları Merkezi.
• Özkarcı Mehmet (1998). “Gaziantep Lala Mustafa Paşa Külliyesi”, Vakıflar Dergisi, 25:39-66.
• Şaşmaz Ayfer (2018). Gaziantep Manzumeleri Ve Külliyeleri; Şeyh Fetullah Külliyesi Üzerine Bir İnceleme, Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi).
• Topçu Kadriye, Bilsel Güven (2016). “Geleneksel Gaziantep Çarşısının Mekansal Kalite Açısından Değerlendirilmesi”. Artium Mimarlık Planlama Sanat ve Tasarım Dergisi, 4(1), 58-74.
• Topkaraoğlu Nadir (1985).” Gaziantep Fetullah Camii ve Zaviyesi”, Vakıflar Dergisi, Ankara. XIX: 207-222.
• Uçar Meltem (2016). “Gaziantep Tarihi Su Sistemi Ve Su Yapıları”, Metu Journal Of The Faculty Of Archıtecture 2016/2 (33:2), s.73-100, Doi:10.4305/Metu.Jfa.2016.2.4.
• Ülgen Ali Saim (1950). “İslam Ansiklopedisi”, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınevi, İstanbul, 5:174-178.
• Ünver Süheyl (1973). “Türk Hamamı”, Belleten, İstanbul. (XXXVII:145), s.87-94.
• Yılmazçelik İbrahim (1998). “XVIII. Yüzyılda Gaziantep'in İdari, Fiziki Ve Sosyo-Ekonomik Durumu” The Journal Of Ottoman Studıesn XVIII. İstanbul. s.105-123.