Waqfs in Siverek After The Tanzimat and Their Problems Reflected in The Courts

Yıl 2020, Sayı: 53, 133 - 145, 30.06.2020

Ekrem Akman

https://doi.org/10.16971/vakiflar.621970

Cited By: 1

Öz

Although the autonomous positions of waqf, which is one of the important features of decentralization, weakened as a result of the centralization policies that began to be implemented after Tanzimat, the awqaf continued to maintain their importance in the social and economic life of the society. In this period, there are many awqaf in Siverek, mainly belonging to mosques and other place of worship owned by Muslims and non-Muslims and endowed for both charitable purposes and filial conditions. This study asserts that the awqaf in Siverek continued to maintain their roles in the society considering their diversity and functionality even in the time when decentralization policies were implemented. This article attempts to reveal the problems of the awqaf in Siverek, which gave clues to the social mentality of the post-Tanzimat era, on the basis of the Sherʻiyye registers.

Anahtar Kelimeler

Siverek, waqf, Philanthropic Waqf, family waqf, Non-Muslim Awqaf

Tanzimat Sonrasında Siverek’teki Vakıflar Ve Mahkemelere Yansıyan Problemleri

Öz

Tanzimat sonrasında uygulanmaya başlanan merkezileşme politikaları
sonucunda, adem-i merkeziyetin önemli unsurlarından olan vakıfların özerk
konumları zayıflasa da, vakıflar toplumun sosyal ve iktisadi hayatındaki
önemlerini korumaya devam etmişlerdir.  Bu
dönemde Siverek’te başta camiler ve diğer ibadet kurumlarına ait olmak üzere
hem hayır cihetine hem de evlada şart kılınmış Müslümanlara ve gayrimüslimlere
ait birçok vakıf vardır. Bu çalışma merkeziyetçi politikaların uygulandığı
dönemde de Siverek’teki vakıfların çeşitliliği ve işlevselliğinden hareketle toplumdaki
rollerinin devam ettiğini iddia etmektedir. Bu makale Siverek’te Tanzimat
sonrası dönemin sosyal zihniyetinin ipuçlarını veren vakıfların mahkemelere
yansıyan problemlerini Şeri’yye sicillerini temel alarak ortaya koymayı
denemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Siverek, Vakıf, Hayrî Vakıf, Aile Vakıfları, Gayrimüslim Vakıfları

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşiv Vesikaları
• BOA.NFS. d.2703,1258-1843-44 s.57-58.
• 443 No’lu Siverek Şer’iye Sicili, (Başlama Tarihi: H.1268, Bitiş Tarihi: H.1269).
• 438 No’lu Siverek Şer’iye Sicili, (Başlama Tarihi: H.1283, Bitiş Tarihi: H.1284).
• 441 No’lu Siverek Şer’iye Sicili, (Başlama Tarihi: H. 1285, Bitiş Tarihi: H.1290).
• 440 No’lu Siverek Şer’iye Sicili, (Başlama Tarihi: H.1288, Bitiş Tarihi: H.1297).
• 444 No’lu Siverek Şer’iye Sicili, (Başlama Tarihi: H.1288, Bitiş Tarihi: H.1298)
• 445 No’lu Siverek Şer’iye Sicili, (Başlama Tarihi. H.1306, Bitiş Tarihi: H.1309).
• Kitap ve Makaleler
• Akgündüz, Ahmet (2013). İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında vakıf Müessesi, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay.
• Barkan, Ömer Lütfi (1940). “Şer’i Miras Hukuku ve Evlatlık Vakıflar”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt.6 Sayı.1, s.168-181.
• Berki, Ali Himmet (1969). “Vakıflar ve Vakıfların Maruz Kaldığı Tecavüz ve İhmaller.” Vakıflar Dergisi, Sayı.VIII, s.335-340
• Berki, Şakir (1969) “Vakfın Mahiyeti”, Vakıflar Dergisi, Sayı. VIII, , s.1-7.
• Bilmen, Ömer Nasuhi (1999). Hukuk-ı İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul: Bilmen Basın ve Yayınevi.
• Çatalacalı Ali Efendi(1324). Fetavay-ı Ali Efendi (Fetavay-ı Feyziyye ile Birlikte) Dersaadet: Naşir Muhammed Mehdi.
• ez-Zerka, Ahmet Mustafa (1993). Çağdaş Yaklaşımla İslam Hukuku, Ter. Servet Armağan, İstanbul: Timaş Yay.
• Hilmi Efendi, Ömer (1977). İthafu’l-ahlaf fi ahkâmi’l-evkâf, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yay.
• Kozak İ.Erol (1985) Bir Sosyal Siyaset Müessesi Olarak Vakıf, İstanbul: Akabe Yay.
• Köprülü, M. Fuat (1942). “Vakıf Müessesesinin Hukuki Mahiyeti ve Tarihi Tekâmülü”, Vakıflar Dergisi, Sayı. II, s.1-35.
• Özkaya, H. Gökçen (2010) “Vakıf İstibdal Kayıtları, İstanbul’da Barınma Kültürü ve Kent Yapısına Dair Neler Sunar?”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 8, Sayı. 16, s.467-488.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Yediyıldız, Bahaeddin (2003). XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.