Usage of Mosques for any Purpose During The One-Party Era

Yıl 2022, Sayı: 58, 209 - 223, 26.12.2022

Yasin Ersin , Fahri Sakal

https://doi.org/10.16971/vakiflar.1078794

Öz

During the One-Party era, mosques were categorized, and those that had more employees than needed were sold. On the other side, several mosques have been utilized as storage facilities by individuals and institutions, including staff members. Additionally, it is well known that military units have occupied a number of mosques that have historical significance and are accessible for worship. Some institutions requested and purchased mosques during this time period to house commodities like wheat, flour, artwork, historical treasures, weaponry, and other such objects. The Directorate of Foundations and the Presidency of Religious Affairs occasionally opposed this circumstance; sometimes their concerns were approved, saving mosques. In this process, it was frequently recorded that the rented and occupied mosques were misused and many of them were destroyed. Through the use of archival materials, our study decodes these records and assesses the government's perspective at the time.

Anahtar Kelimeler

Mosques, Occupied Mosques, Mosques Used as Warehouses, Rented Mosques

Tek Parti Döneminde Camilerin Amaçları Dışında Kullanılması

Öz

Tek Parti döneminde camilerin tasnif edilerek ihtiyaçtan fazla olanlarının kadro harici ilan edildiği ve satıldığı biliniyor. Bazı camiler ise kadro dâhili olsalar bile, kişi ve kurumlarca depo olarak kullanılmışlardır. Tarihi değeri olan ve ibadete açık olan birçok caminin ayrıca askeri birliklerin işgalinde kaldığı da bilinmektedir.
Bu dönemde bazı kurumlar buğday, un, sanat eseri, tarihi eser, silah ve benzeri eşyaları koymak için camileri istemiş ve almışlardır. Bu duruma zaman zaman Vakıflar Müdürlüğü ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın itiraz ettikleri, bazen itirazlarının kabul edildiği ve camilerin kurtarıldığı vaki olmuştur. Bu süreçte kira ve işgal edilen camilerin kötü kullanıldığı ve birçoğunun tahribata uğradığı sıklıkla kayıtlara geçmiştir. Çalışmamız arşiv belgeleri üzerinden bu kayıtları ortaya çıkarmakta ve dönemin iktidarının bu konudaki tavrını değerlendirmeye sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Camiler, İşgal Edilen Camiler, Depo Olarak Kullanılan Camiler, Kiralanan Camiler.

Kaynakça

• Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi
• Süreli Yayınlar: Cumhuriyet, Sabah, Sebilürreşad, Türkiye.
• İnceleme ve Araştırma Eserler: Bozkurt, Nebi (2006). “Namazgâh”, TDV. İslam Ansiklopedisi, (32), 357-360.
• Ersin, Yasin-Fahri Sakal, “Tek Parti Devrinde Cami ve Mescitlerin Satılması”, Vakıflar Dergisi, S. 56, Aralık 2021, ss. 163-182.
• İnönü, İsmet (2001). Defterler (1919-1973). İstanbul: Yap Kredi Yay.
• Lewis, Bernard (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: TTK. Yayınları.
• Sakal, Fahri (2008). Çok Partili Döneme Geçişte Tek Parti’nin Muhalefet Anlayışı. Samsun: Etüt Yayınları.
• ______ (2011). “Almanya’da Bastırılan İnönü Resimleri”, History Studies, Volume 3/3 2011, ss. 337-350;