Ordu Şehrinin Kuruluşuna Öncülük Eden Vakıf Eserlerinden Eskipazar (Hacı Emir İbrahim Bey) Camisi

Yıl 2022, Sayı: 58, 9 - 41, 26.12.2022

Gazanfer İltar , Mehmet Fatsa

https://doi.org/10.16971/vakiflar.1102987

Öz

Eskipazar Camisi, Ordu şehir merkezinin 4 km güneyinde, Ulubey Yolu üzerindeki eski şehir kalıntıları arasındaki ayakta kalabilen en büyük yapıdır. Hacıemiroğulları Beyliği döneminde Emir İbrahim Bey tarafından 1380’li yıllarda yaptırılmıştır. Beylik döneminde ordugâh camisi, Osmanlı idaresine geçtikten sonra ise Canik-i Bayramlu Vilayeti’nin merkez camisi olarak kullanılmıştır. Bu özelliği ile Ordu şehrinin de kuruluşuna öncülük etmiş, ismine ilham kaynağı olmuştur. 17. ve 18. Yüzyıllarda yaşanan isyanlarda zarar gördüğü için kapsamlı onarımlardan geçirilmiştir. 1939 Erzincan Depremi’nde yıkıldıktan sonra, 1946 yılında başlayan restorasyonla bugünkü şeklini almıştır. Etrafında yaşanan olayların ve geçirdiği aşamaların izlerini taşıması bakımından anı değeri yüksek bir kültür varlığı olarak kabul edilir. Bu çalışma, söz konusu cami ile müştemilatının tarihi aşamalarını ve mimari özelliklerini incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Ordu, Eskipazar, Emir İbrahim Bey, Cami, Medrese, Vakıf, Hatipli, Hüseyin Battal Paşa, Bayram Bey

One of the Waqf Buildings that Pioneered the Waqf of the City of Ordu Eskipazar (Hacı Emir İbrahim Bey) Mosque

Öz

The largest standing building among the old city's ruins is the Eskipazar Mosque on Ulubey Road, which is located 4 kilometers south of the city center of Ordu. It was built by Emir İbrahim Bey in the 1380s during the Hacıemiroğulları Principality. During the Principality time, it served as an encampment mosque, and following the Ottoman era, it served as the central mosque of Canik-i Bayramlu Province. With this feature, it also pioneered the establishment of the city of Ordu and inspired its name. It received extensive repairs because of the damage caused by the revolts of the 17th and 18th centuries. After being destroyed by the 1939 Erzincan Earthquake, it underwent restoration beginning in 1946, taking on its present shape. It is regarded as a cultural asset because of its great memory value in terms of preserving the traces of the occasions and phases it underwent. This study investigates the architectural elements and historical development of the mosque and its outbuildings.

Anahtar Kelimeler

mosque, madrasah, waqf, Hüseyin Battal Pasha, Hatipli, : Ordu, Ordu, Eskipazar, Emir İbrahim Bey, Bayram Bey

Kaynakça

• Aktaş, Meral (2000), Ordu Şehri Hakkında Derlemeler ve Hatıralar. İstanbul: ORSEV Yay.
• Baş, Ali (1997), “Eskipazar’daki Türk Devri Yapıları”, S.Ü. Fen – Edebiyat Fakültesi Dergisi. Konya: Sayı 11: 99-120.
• Baş, Mithat (2014), İlkçağdan Günümüze Ordu Tarihi. Ordu: Gece Kitap.
• Can, Yılmaz (2004), Samsun Yöresinde Bulunan Ahşap Camiler. İstanbul: Etüt Yay.
• Çebi, Sıtkı(1973), Ordu Tarihi ve Ellinci Yılda Ordu Şehri. Ordu.
• Çebi, Sıtkı (2000),Ordu Şehri Hakkında Derlemeler ve Hatıralar.Ordu: Gürdal Kitapevi.
• Demir, Necati, (2018), Hacıemiroğulları Beyliği. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Dizman, İbrahim (Ed.), M. Sıtkı Can’a Armağan, Ergin Karlıbel Bilgi Vakfı Yay.
• Ertuğ, Zeynep Tarım (2000), “İmaret”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 22, s. 219-220.
• Esterebâdî, Aziz b. Erdeşir-i(1985), Bezm u Rezm, (Çev. M. Öztürk).Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Eyice, Semavi, (2015), “İlk Osmanlı Devrinin Dinî-İctimaî Müessesi Zaviyeler ve Zaviyeli Camiler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 23 /1-2 (Ağustos), s. 3-80.
• Fatsa, Mehmet (2017), Karadenizde Zaviyeler (15-17.Yüzyıl), İstanbul: Arı Sanat Yay.
• Karaca, Murat Sükûri (1947) “Eskipazar’ın Tarihi Mescidi Onarılırken” Güzel Ordu Gazetesi, 14 Kasım 1947.
• Mert, Özcan, (1993), “Canikli Hacı Ali Paşa ve Ailesi”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: 151-154.
• Öney Gönül (1970), "Anadolu'da Selçuklu ve Beylikler Devri Ahşap Teknikleri", Sanat Tarihi Yıllığı, III. İstanbul: 138.
• Öz, Mehmet-Fatma Acun, (2008), Orta Karadeniz Tarihinin Kaynakları VIIKarahisar-ı Şarkî Sancağı Mufassal Avarız Defteri (1442-43). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Tellioğlu, İbrahim (2015), Tarih Boyunca Karadeniz. Trabzon: Serander Yay.
• Yediyıldız, Bahaeddin (1985), Ordu Kazası Sosyal Tarihi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Yediyıldız, Bahaeddin ve Ünal Üstün, (1992), Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları I 1455 Tarihli Tahrir Defteri. Ankara: TTK Yay.
• Yediyıldız, Bahaeddin ve Ünal Üstün (2002), Ordu Yöresi Tarihinin Kaynakları II 1485 Tarihli Tahrir Defteri. Ankara: TTK Yay.
• Yediyıldız, Bahaeddin (2018), Hacıemiroğulları Beyliğinden Türkiye Cumhuriyetine Ordu Tarihinden İzler. Ordu: Ordu Belediyesi Yay.