Tire Necippaşa Library

Yıl 2025, Sayı: 63-Haziran 2025, 173 - 187, 30.06.2025

Ahmet Kılıç

Öz

The article introduces Necippaşa Library, a foundation (waqf) library that has been serving in Tire since 1829. The article examines the brief biography of Gürcü Mehmet Necip Pasha, about whom limited information is available, and summarizes the foundation charter of the endowment he established to ensure the sustainability of his philanthropic initiatives, including the library and other charitable works in Tire, as well as other charitable foundations in various other locations. The collections from the library’s establishment and development periods are examined with particular emphasis on the characteristics and diversity of its manuscripts. Additionally, the structural features of the library and its restoration processes are discussed. The article concludes with an overview of the facilities and services offered by Necippaşa Library.

Anahtar Kelimeler

Necip Pasha , Tire , library , waqf , manuscrip

Tire Necippaşa Kütüphanesi

Öz

Bu çalışma, Tire’de 1829 yılından bu yana hizmet veren bir vakıf kütüphanesi olan Necippaşa Kütüphanesi’nin tanıtılması amacıyla yapılmıştır. Çalışmada; Hakkında sınırlı bilgiye sahip olduğumuz Gürcü Mehmet Necip Paşa’nın kısa hayat serencamı incelenmiştir. Tire’de yaptırdığı kütüphanesi ve diğer hayratları ile farklı yerlerdeki hayır şartlarının sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla kurduğu vakfın vakfiyesine de özet olarak değinilmiştir. Kütüphanenin kuruluş ve gelişme dönemi koleksiyonları incelenmiştir. Yazma eserlerin özelliklerine ve çeşitliliğine dikkat çekilmiştir. Kütüphanenin yapısal özellikleri ve onarım süreçlerine değinilmiştir. Kütüphanenin sahip olduğu imkanlar ve kütüphanede verilen hizmetler konusunda bilgilendirme yapılarak çalışma tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Necip Paşa , Tire , kütüphane , vakıf , yazma eser

Kaynakça

• 1. Arşiv Kaynakları
• A. Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA)
• VGMA, EV.BKB, 90/188; VGMA, EV.EMH, 161/224; VGMA, EV.MH, 308/309; VGMA, EV.MKT, 17/244; VGMA, EV.MKT, 17/246; VGMA, EV.MKT, 149/287; VGMA, EV.MKT, 385/248; VGMA, EV.MKT, 404/45; VGMA, EV.MKT, 651/350; VGMA, EV.MKT, 704/35; VGMA, EV.MKT, 1137/169; VGMA, EV.MKT, 1298/96; VGMA, EV.MKT, 2570/172; VGMA, EV.MKT, 2597/222; VGMA, EV.MKT.CHT, 541/120; VGMA, VD, 2989/20; VGMA, VD, 2990/118-119.
• B. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• BOA, HAT, 500/24493-1; BOA, HAT, 639/31485-1.
• C. İzmir Şeriyye Sicilleri (İŞS), 6283/31.
• İŞS, 6283/31. D. Necippaşa Kütüphanesi (NP): NP/677.
• 2. Araştırma ve İncelemeler
• Baykara, Tuncer (1994). Türk Kültüründe Tire Sempozyumu, Türk Şehircilik Geleneğinde Tire. Ankara.
• Boykov, Grigor ve Machiel Kiel (2011). “Tatarpazarcığı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (40). 170-172.
• Çağırgan, Umut (2022). The Effect of Restoration Interventions on The Indoor Climate of Historic Buildings: Case Study of Tire Necip Paşa Library, Izmir, Turkey. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Devellioğlu, Ferit (2005). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat (Eski ve Yeni Harflerle). Ankara: Aydın Kitabevi.
• Erünsal, İsmail E. (1988). Türk Kütüphaneleri Tarihi II: Kuruluştan Tanzimata Kadar Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri. Ankara.
• Erünsal, İsmail E. (2008). Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri; Tarihî Gelişimi ve Organizasyonu. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İpşirli, Mehmet. (1996). “Hâcegân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (14), 430-431.
• İpşirli, Mehmet. (1991). “Bâbıâlî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (4), 378-386.
• Köprülü, Orhan F. (1993). “Çavuş”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (8), 236-238.
• Mehmet Süreyya (1996). Sicill-i Osmânî. Yay. Haz: Akbayar, Nuri, Transkript: Seyit Ali Kahraman. C. IV. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Şeker, Mehmet (1994). Türk Kültüründe Tire. Ankara.
• Şemseddin Sami. (1996). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tüfek, Zozan (2023). Tire Necippaşa Kütüphanesinin Teşhir ve Tanziminin Kültürel Miras Açısından Değerlendirilmesi Yüksek Lisans Tezi. Batman: Batman Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
• Yıldırım, Ali İhsan (2006). “Necip Paşa Kütüphanesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (32), 494-495.
• Yıldırım, Ali İhsan (2011). Tire Vakıf Necippaşa Kütüphanesi Tezhipli Yazmalar Kataloğu. Tire: Tire Belediyesi Kültür Yayınları.