Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Fethu’l-ǧālil alâ abdihi’z-zelîl fî beyâni mâ werede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvîl by Nūḥ ibn Muṣṭafa al-Qūnūy (1070 A.H/1660) ”: Study and Critical Edition

Yıl 2019, , 194 - 206, 15.12.2019
https://doi.org/10.5281/zenodo.3566939

Öz

This study
comprises the analysis and the exploration of a paper named "Fethu’l-
ǧālil alâ abdihi’z-zelîl fî beyâni mâ werede fi'l-istihlâf
 fi'l-cümü'ati
mine'l-ekâvîl" for
N
ūḥ ibn Muṣṭafa al-Qūnūy who died in 1070 A.H/1660. He was a great scholar,
author, and a professional and unique faq
īh. He held
the position of deliverance of advisory opinions in the city of Q
ūnīh and moved to Egypt for preaching and teaching. He
has contributed an impressive amount of scientific contributions in relation to
writing and authorship which has enriched the Islamic library with many
useful  books and publications especially
in the field of Islamic Fiqh and concepts. Therefore, I have analysed and
examined his written work ‘Fethu’l-
ǧālil alâ
abdihi’z-zelîl fî beyâni mâ werede fi istihlâf
atib
mine’l-ekâwîl’ based on two handwritten copies which I have found from the
library of Wli al-D
īn ʾfandy which belong to the library of al-Sulaymānyah in Istanbul.










This
letter is one of the Jurisprudencial letters based on the doctrine of Imam Ab
ū anīfa al-Nuʿmān (may Allaah have mercy on him), which dealt with the
issue of taking someone other than the Khatib (the preacher) to succeed him
during The sermon of Friday, many of the late Hanafi scholars have written in
this subject, including Imam Ibn Kamal Pasha, Imam Mull
ā Khüsrew, Imam Hasan al-Shurunbulali and others; among
those who participated in the research of this issue: Imam N
ūḥ ibn Muṣṭafa al-Qūnūy, our author tried to explain the opinion adopted by
him in the matter, mentioning the scholars 
sayings on the subject on the whole, and discussing who disagreed with
him in his opinion a purposeful scientific discussion, in a discreet scientific
method, and concluded at the end of his research that There is no difference in
the permissibility of succession between the sermon and the prayer, nor between
the excuse and the non-excuse.

Kaynakça

  • • Bağdadî, İsmail Paşa, Hediyetü’l-Ârifîn Esmâi’l-Müellifîn ve Âsârı’l-Musannifîn, Muessesetü’t-Tarîhi’l-Arabî, 1951.
  • • Ebû’l-Feda, İsmaîl b. Muhammed, Takvîmül-Buldân, Dârü Sadir, Beyrut,1850.
  • • Fazl, Yusuf Efendi, Tercemetü Nuh el-Konevî, yazma eser, Halid Efendi Koleksiyonu, Süleymaniye Kütüphanesi, İstanbul.
  • • Hamevî, Muhammed Emin b. Fazlullah b. Muhibbuddin b. Muhammed el-Muhibbî, Hulâsatü’l-Eser fi A’yâni’l-Karni’l-Hâdi A’şer, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
  • • Hamevî, Mustafa b. Fethullah, Fevâidü’l-İrtihâl ve Netâicü’s-Sefer fî Ahbâri’l-Karni’l-Hâdi Âşer, thk. Abdullah el-Kinderî, Dârü’n-Nevâdir, Beyrut, 2011.
  • • Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut, Mektebetü’l-Mesnâ, baskısız, tarihsiz.
  • • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, es-Seyfü’l-Muczim li Kitâli men Heteke Hurmete’l-Haremi’l-Muharrem, thk. Ebû Hâşim İbrahim b. Mansur el-Hâşimî el-Emîr, Dârü’l-Beşairi’l-İslamiyye, Beyrut, baskı. 1, 2013.
  • • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, el-Kavlü’l-Azhar fî Beyâni’l-Hacci’l-Ekber, thk. Ubeyde Âmir Tevfik, Mecelletü’l-Câmiatü’l-Irakıyye, sayı. 1\37.
  • • Marğinânî, Ali b. Ebî Bekir b. Abdilcelil el-Ferğânî, el-Hidâye fi Şerhi Bidâyeti’l-Mubtedî, thk. Tılal Yusuf, Dârü’- Ihyâi’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
  • • Molla Hüsrev, Dürerü’l-Hükkâm Şerḥi Ğureri’l-Aḥkâm, Dârü İhyâi Kutubi’l-Arabiyye, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
  • • Paşa, İbn Kemal, Meʽcmü’ Resâil ibn Kemal Paşa, Dârü’l-lübab, Türkiye, 2018.
  • • Şimşek, Murat, Nûh b. Mustafâ’nın (V. 1070/1660) ed-Dürrü’l-Münazzam fî Menâkıbi’l-İmâmi’l-A‘zam Adlı Eserinin Tahkikli Neşri, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sy. 19, 2012, S. 417-440.
  • • Şirazî, Ebû İshak İbrahîm b. Alî, Tabakâtü’l-Fukahâ, Dârü’l-Raidi’l-Arabî, Beyrut, 1970.
  • • Yakut el-Hamevî, Şihabuddin Ebî Abdillah Yakut b. Abdullah el-Rûmî, Mu’cemü’l-Buldân, Dâru sadır, baskı.2, 1995.
  • • Yılmaz, Hayati, Nûh b. Mustafa el-Konevi'nin (v. 1070/1660), er-Risâle fi'l-Fark Beyne'l-Hadîsi'l-Kudsi ve’l-Kurʽân ve’l-Hadis en-Nebevî Adlı Risâlesi, Hadis Tetkikleri Dergisi cilt. 1, sayı. 1, 2003.
  • • Zehebî, Şemsuddin, Siyeru A’lâm’in-Nübelâ, Muessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1985.
  • • Zeylaî , Osman b. Ali, Tebyînü’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d-Dekâʾik ,el-Matbaa el-Kübrâ el-Emiriyye, Kahire, 1313h.
  • • Ziriklî, Hayruddin, el-A’lâm,Dârü’l-ilm lil-Melâyin, Lübnan, baskı.15, 2002.

فتح الجليل على عبده الذَّليل في بيان ما ورد في الاستخلاف في الجمعة من الأقاويل لنوح بن مصطفى القونوي (ت:1070هـ/1660م) دراسة وتحقيق

Yıl 2019, , 194 - 206, 15.12.2019
https://doi.org/10.5281/zenodo.3566939

Öz

تشتمل هذه الدراسة على تحقيق ودراسة رسالة "فتح الجليل على عبده الذليل في بيان ما ورد في استخلاف الخطيب من الأقاويل" لنوح بن مصطفى القونوي الرومي (ت:1070هـ)، كان مؤلفنا عالـمًا كبيرًا، وفقيهًا متميزًا، تصدر للإفتاء بمدينة قونية، ثمَّ انتقل إلى مصر للوعظ والتدريس وبها توفي رحمه الله، وقد ساهم إسهامات علمية جليلة في مجال التأليف، أثرى المكتبة الإسلامية بالعديد من المؤلفات والتصانيف المفيدة خاصة في مجال الفقه الإسلامي وأصوله، وقد قمت بتحقيق رسالته؛ معتمدًا في ذلك على نسختين خطيتين، حصلت عليها من مكتبة ولي الدين أفندي التابعة للمكتبة السليمانية باسطنبول.

تعتبر هذه الرسالة من الرسائل الفقهية على مذهب الإمام أبي حنيفة النعمان رحمه الله، تناولت موضوع حكم استخلاف الخطيب يوم الجمعة، وقد كتب في هذا الموضوع كثيرٌ من فقهاء الحنفية المتأخرين، منهم ابن كمال باشا وملا خسرو وحسن الشرنبلالي وغيرهم؛ وكان من بين من شارك في بحث هذه المسألة الإمام نوح القونوي، فقام بدراسة المسألة من خلال إيراد نقولات العلماء، مع مناقشة من خالفه في رأيه بمنهجية علمية هادفة، وأسلوب علمي رصين، وخلص في نهاية بحثه إلى أنه لا فَرْقَ في جوازِ الاستخلاف بين الـخطبة والصَّلاة، ولا بين العذرِ وعدمه.

Kaynakça

  • • Bağdadî, İsmail Paşa, Hediyetü’l-Ârifîn Esmâi’l-Müellifîn ve Âsârı’l-Musannifîn, Muessesetü’t-Tarîhi’l-Arabî, 1951.
  • • Ebû’l-Feda, İsmaîl b. Muhammed, Takvîmül-Buldân, Dârü Sadir, Beyrut,1850.
  • • Fazl, Yusuf Efendi, Tercemetü Nuh el-Konevî, yazma eser, Halid Efendi Koleksiyonu, Süleymaniye Kütüphanesi, İstanbul.
  • • Hamevî, Muhammed Emin b. Fazlullah b. Muhibbuddin b. Muhammed el-Muhibbî, Hulâsatü’l-Eser fi A’yâni’l-Karni’l-Hâdi A’şer, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
  • • Hamevî, Mustafa b. Fethullah, Fevâidü’l-İrtihâl ve Netâicü’s-Sefer fî Ahbâri’l-Karni’l-Hâdi Âşer, thk. Abdullah el-Kinderî, Dârü’n-Nevâdir, Beyrut, 2011.
  • • Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut, Mektebetü’l-Mesnâ, baskısız, tarihsiz.
  • • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, es-Seyfü’l-Muczim li Kitâli men Heteke Hurmete’l-Haremi’l-Muharrem, thk. Ebû Hâşim İbrahim b. Mansur el-Hâşimî el-Emîr, Dârü’l-Beşairi’l-İslamiyye, Beyrut, baskı. 1, 2013.
  • • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, el-Kavlü’l-Azhar fî Beyâni’l-Hacci’l-Ekber, thk. Ubeyde Âmir Tevfik, Mecelletü’l-Câmiatü’l-Irakıyye, sayı. 1\37.
  • • Marğinânî, Ali b. Ebî Bekir b. Abdilcelil el-Ferğânî, el-Hidâye fi Şerhi Bidâyeti’l-Mubtedî, thk. Tılal Yusuf, Dârü’- Ihyâi’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
  • • Molla Hüsrev, Dürerü’l-Hükkâm Şerḥi Ğureri’l-Aḥkâm, Dârü İhyâi Kutubi’l-Arabiyye, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
  • • Paşa, İbn Kemal, Meʽcmü’ Resâil ibn Kemal Paşa, Dârü’l-lübab, Türkiye, 2018.
  • • Şimşek, Murat, Nûh b. Mustafâ’nın (V. 1070/1660) ed-Dürrü’l-Münazzam fî Menâkıbi’l-İmâmi’l-A‘zam Adlı Eserinin Tahkikli Neşri, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sy. 19, 2012, S. 417-440.
  • • Şirazî, Ebû İshak İbrahîm b. Alî, Tabakâtü’l-Fukahâ, Dârü’l-Raidi’l-Arabî, Beyrut, 1970.
  • • Yakut el-Hamevî, Şihabuddin Ebî Abdillah Yakut b. Abdullah el-Rûmî, Mu’cemü’l-Buldân, Dâru sadır, baskı.2, 1995.
  • • Yılmaz, Hayati, Nûh b. Mustafa el-Konevi'nin (v. 1070/1660), er-Risâle fi'l-Fark Beyne'l-Hadîsi'l-Kudsi ve’l-Kurʽân ve’l-Hadis en-Nebevî Adlı Risâlesi, Hadis Tetkikleri Dergisi cilt. 1, sayı. 1, 2003.
  • • Zehebî, Şemsuddin, Siyeru A’lâm’in-Nübelâ, Muessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1985.
  • • Zeylaî , Osman b. Ali, Tebyînü’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d-Dekâʾik ,el-Matbaa el-Kübrâ el-Emiriyye, Kahire, 1313h.
  • • Ziriklî, Hayruddin, el-A’lâm,Dârü’l-ilm lil-Melâyin, Lübnan, baskı.15, 2002.

Nuh b. Mustafa el-Konevi (v:1070h) ve “Fethu'l-celil alâ abdihi'z-zelîl fî beyâni mâ verede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvil” adlı risalesi: İnceleme ve Tahkik

Yıl 2019, , 194 - 206, 15.12.2019
https://doi.org/10.5281/zenodo.3566939

Öz

Bu
çalı
şmada Nuh b. Mustafa el-Konevi’nin(v:1070h)
“fethu'l-celil alâ abdihi'z-zelîl fî beyâni mâ verede fi'l-istihlâf
fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvil
” adlı
risalesinin tahkikli çalı
şması yapıldı. Büyük bir alim ve fakih olan
müellifimiz zamanın Konya müftüsüdür. Mısır’a tabli
ğ ve ilmi
faaliyetlerini gerçekleçtirmek için hicret ettikten sonra orada vefat etmi
ştir. İlmi alanlarda
bir çok gayreti vardır.  Özellikle  fıkıh ve fıkıh usulü sahasında önemli
eserlere imza atmı
ştır. Söz konusu bu risale, süleymaniye
kütüphanesine ba
ğlı veliyüddin Efendi kütüphanesinden elde edilen
iki el yazması esas alınarak tahkik edilmi
ştir.



“Fethu'l-celil
alâ abdihi'z-zelîl fî beyâni mâ verede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati
mine'l-ekâvil”
adlı risalesi Cuma
günü hutbe okumak için birinin imam tarafından tayin edilme konusunu ele alır.
Nitekim son dönem hanefi fakihlerinden
İbn Kemal Paşa, Molla
Hüsrev, Hasen
eş-Şürünbülâlî gibi
di
ğer
bir ço
ğu bu konuda eser kaleme almıştır.  Bu sahada telif edenlerden birisi de
müellifimiz Nuh b. Mustafa el-Konevi’dir.



  Bu çalışmasında, konu
gere
ği alimlerin görüşlerini
zikreder, kendisi ile ihtilafa dü
şen görüşü ilmi bir üslupla
tartı
şarak analiz ettikten sonra tercih ettiği görüşü ortaya koyar.



 Sonuç olarak, hutbe ve namaz için ister özür
olsun ister olmasın imamın cemaatten birini tayin etmesi(istihlaf) meselesine
cevaz verir.

Kaynakça

  • • Bağdadî, İsmail Paşa, Hediyetü’l-Ârifîn Esmâi’l-Müellifîn ve Âsârı’l-Musannifîn, Muessesetü’t-Tarîhi’l-Arabî, 1951.
  • • Ebû’l-Feda, İsmaîl b. Muhammed, Takvîmül-Buldân, Dârü Sadir, Beyrut,1850.
  • • Fazl, Yusuf Efendi, Tercemetü Nuh el-Konevî, yazma eser, Halid Efendi Koleksiyonu, Süleymaniye Kütüphanesi, İstanbul.
  • • Hamevî, Muhammed Emin b. Fazlullah b. Muhibbuddin b. Muhammed el-Muhibbî, Hulâsatü’l-Eser fi A’yâni’l-Karni’l-Hâdi A’şer, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
  • • Hamevî, Mustafa b. Fethullah, Fevâidü’l-İrtihâl ve Netâicü’s-Sefer fî Ahbâri’l-Karni’l-Hâdi Âşer, thk. Abdullah el-Kinderî, Dârü’n-Nevâdir, Beyrut, 2011.
  • • Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut, Mektebetü’l-Mesnâ, baskısız, tarihsiz.
  • • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, es-Seyfü’l-Muczim li Kitâli men Heteke Hurmete’l-Haremi’l-Muharrem, thk. Ebû Hâşim İbrahim b. Mansur el-Hâşimî el-Emîr, Dârü’l-Beşairi’l-İslamiyye, Beyrut, baskı. 1, 2013.
  • • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, el-Kavlü’l-Azhar fî Beyâni’l-Hacci’l-Ekber, thk. Ubeyde Âmir Tevfik, Mecelletü’l-Câmiatü’l-Irakıyye, sayı. 1\37.
  • • Marğinânî, Ali b. Ebî Bekir b. Abdilcelil el-Ferğânî, el-Hidâye fi Şerhi Bidâyeti’l-Mubtedî, thk. Tılal Yusuf, Dârü’- Ihyâi’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
  • • Molla Hüsrev, Dürerü’l-Hükkâm Şerḥi Ğureri’l-Aḥkâm, Dârü İhyâi Kutubi’l-Arabiyye, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
  • • Paşa, İbn Kemal, Meʽcmü’ Resâil ibn Kemal Paşa, Dârü’l-lübab, Türkiye, 2018.
  • • Şimşek, Murat, Nûh b. Mustafâ’nın (V. 1070/1660) ed-Dürrü’l-Münazzam fî Menâkıbi’l-İmâmi’l-A‘zam Adlı Eserinin Tahkikli Neşri, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sy. 19, 2012, S. 417-440.
  • • Şirazî, Ebû İshak İbrahîm b. Alî, Tabakâtü’l-Fukahâ, Dârü’l-Raidi’l-Arabî, Beyrut, 1970.
  • • Yakut el-Hamevî, Şihabuddin Ebî Abdillah Yakut b. Abdullah el-Rûmî, Mu’cemü’l-Buldân, Dâru sadır, baskı.2, 1995.
  • • Yılmaz, Hayati, Nûh b. Mustafa el-Konevi'nin (v. 1070/1660), er-Risâle fi'l-Fark Beyne'l-Hadîsi'l-Kudsi ve’l-Kurʽân ve’l-Hadis en-Nebevî Adlı Risâlesi, Hadis Tetkikleri Dergisi cilt. 1, sayı. 1, 2003.
  • • Zehebî, Şemsuddin, Siyeru A’lâm’in-Nübelâ, Muessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1985.
  • • Zeylaî , Osman b. Ali, Tebyînü’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d-Dekâʾik ,el-Matbaa el-Kübrâ el-Emiriyye, Kahire, 1313h.
  • • Ziriklî, Hayruddin, el-A’lâm,Dârü’l-ilm lil-Melâyin, Lübnan, baskı.15, 2002.
Toplam 18 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Arapça
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Hamza Khelifati 0000-0001-8222-6334

Yayımlanma Tarihi 15 Aralık 2019
Gönderilme Tarihi 21 Eylül 2019
Kabul Tarihi 3 Kasım 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019

Kaynak Göster

ISNAD Khelifati, Hamza. “فتح الجليل على عبده الذَّليل في بيان ما ورد في الاستخلاف في الجمعة من الأقاويل لنوح بن مصطفى القونوي (ت:1070هـ/1660م) دراسة وتحقيق”. Van İlahiyat Dergisi 7/11 (Aralık 2019), 194-206. https://doi.org/10.5281/zenodo.3566939.

Creative Commons Lisansı
Van İlahiyat Dergisi - Van Journal of Divinity Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.