Din Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleği Öz Yeterlik Algıları: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 10, 65 - 112, 15.06.2019

Umut Kaya

https://doi.org/10.5281/zenodo.3250322

Öz

Bu araştırma, Marmara Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi’nde okuyan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği yeterlik
algılarını ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda 245 öğretmen adayına
öğretmenlik mesleği yeterlik ölçeği uygulanmıştır. Veri toplama aracı olarak
anket tekniği kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçek “öğrenme-öğretme
ortamı ve süreci”, “mesleki ve kişisel gelişim”, ve “mevzuat bilgisi”, “ölçme
ve değerlendirme”, “evrensel değerler”, “ilahiyat alan eğitimi bilgisi”,
“ilahiyat alan bilgisi”, “eğitim ve öğretimi planlama”, “milli ve manevi
değerler” ve “iletişim ve işbirliği” olmak üzere on faktörden oluşmaktadır.
Faktörlerin toplam varyansı % 68,42
olmuştur. Verilerin analizinde SPSS
İstatistik programı kullanılmıştır. Araştırma problemlerin test edilmesinde
Bağımsız Örneklem T Testi, Anova, Welch, LSD ve Dunnett C testleri
kullanılmıştır. Testin yapı geçerliği ve güvenirliğini ölçmek için yapılan
testte, KMO değeri 0.924; Cronbach Alfa güvenirlik değerleri (on faktör için) “0.91”,
“0.89”, “0.87”, “0.89”, “0.81”, “0.83”, “0.76”, “0.85”, “0.83” ve “0.70”
bulunmuştur. Araştırma sonucunda, din dersi öğretmen adaylarının
öğrenme-öğretme ortamı ve süreci boyutu aritmetik ortalamaları 3,90 (oldukça
düzeyinde), mesleki ve kişisel gelişim boyutu aritmetik ortalamaları 4,10
(oldukça düzeyinde), mevzuat bilgisi boyutu aritmetik ortalamaları 2,83 (orta
düzeyde), ölçme ve değerlendirme boyutu aritmetik ortalamaları 3,85 (oldukça
düzeyinde), evrensel değerler boyutu aritmetik ortalamaları 4,38 (tam düzeyinde),
ilahiyat alan eğitimi bilgisi boyutu aritmetik ortalamaları 3,95 (oldukça
düzeyinde), ilahiyat alan bilgisi boyutu aritmetik ortalamaları 3,52 (oldukça
düzeyinde), eğitim ve öğretimi planlama boyutu aritmetik ortalamaları 3,77
(oldukça düzeyinde), milli ve manevi değerler boyutu aritmetik ortalamaları
4,05 (oldukça düzeyinde), iletişim ve işbirliği boyutu aritmetik ortalamaları
4,15 (oldukça düzeyinde),  çıkmıştır. Bu
sonuçlar, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği yeterlik algılarının
ortalama “oldukça” düzeyinde olduğunu göstermektedir. Ancak bu algının öğretmen
adaylarının kendi görüşleri olduğu unutulmamalıdır. Öğretmen adaylarının
mesleki yeterliklerinin daha objektif şekilde tespit edilmesi için akademisyen,
uygulama okulu öğretmenlerinin de görüşlerine müracaat edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

din eğitimi, Öğretmen Yeterlikleri, Din Öğretmeni Adayı, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Self-Efficacy Perceptions on Teacher Competency of the Religious Teacher Candidates: The Case of Marmara University Theology Faculty

Öz

The aim of this research is to measure the
self-efficacy perceptions on teacher competency of religion teacher candidates
in Marmara University Faculty of Theology. In this direction, teacher
competency scale was applied to 245 religious teacher candidates. Survey
technique was used to collect data. The scale consists of ten parts are
“learning-teaching environment and process”, “professional and personal
development”, “legislation information”, “measurement and evaluation”,
“universal values”, “knowledge of theology education”, “knowledge of theology”,
“planning education and training” , “national-spiritual values” and
“communication and cooperation”. The total variance explained by the scale is %
68,42.
In the analysis of the data SPSS Statistic Programme was used. Independent
Samples T-test, Anova, Welch, Dunnett C and LSD was used to test research
problems. The analysis that is done for construct validity and reliability
shows the value of KMO is 0.935 and Cronbach Alpha are “0.91”, “0.89”, “0.87”, “0.89”, “0.81”, “0.83”,
“0.76”, “0.85”, “0.83” and “0.70” for ten factors. According
to this, religion teacher candidates’s “learning-teaching environment and
process” dimension arithmetic mean is 3,90 (good level); “professional
and personal development” dimension arithmetic mean is 4,10 (good level);
“legislation information” dimension arithmetic mean is 2,83 (medium level); “measurement
and evaluation” dimension arithmetic mean is 3,85 (good level);
“universal values” dimension arithmetic mean is 4,38 (full level);  “knowledge of theology education” dimension arithmetic
mean is 3,95 (good level); “knowledge of theology” dimension arithmetic
mean is 3,52 (good level); “planning education and training” dimension arithmetic
mean is 3,77 (good level); “national-spiritual values” dimension arithmetic
mean is 4,10 (good level)  and
“communication and cooperation” dimension arithmetic mean is 4,15 (good level). These
results show that are self-efficacy perceptions on teacher competency of the
religious teacher candidates is at “good level” meanly. But it should not be
forgotten that this perception is the teacher candidates themselves. In order
to determine the professional competencies of teacher candidates more
objectively, the opinions of academicians and internship teachers should also
be consulted.    

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Teacher Competences, Religion Teacher Candidate, Marmara University Theology Faculty

Kaynakça

• Acuner, Hacı Yusuf - Erbaş, Ahmet Akif. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve Diğer Branş Öğretmenlerine Göre Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 16/1 (2016): 147-170.
• Aktaş, Hamza. “DKAB Öğretmen Adaylarının Öğretmen Özyeterlik ve Empati Düzeyleri Arasındaki İlişki (TR90 Bölgesi Örneği)”. 2. Uluslararası Din Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı ed. H. Yusuf Acuner, Bayramali Nazıroğlu, Adem Güneş. 42-60. Konya: Yediveren Kitap, 2018.
• Akyürek, Süleyman. “İmam Hatip Lisesi Meslek Dersi ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretim Yeterliklerine İlişkin Algılar”. Değerler Eğitimi Dergisi, 10/23 (Haziran 2012): 7-45.
• Akyürek, Süleyman. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Yeterlilikleri (Kayseri örneği). Kayseri: Laçin Yayınları, 2008.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Din Öğretiminde Öğretmenin Rolü ve Din Dersi Öğretmeni Yeterlilikleri (Türkiye Örneği)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV/1 (2011): 5-13.
• Bayraktar, Ahmet. İlahiyat Eğitiminin Öğrencilerin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Öz Yeterlik İnanç Düzeyleri ve Problem Çözme Becerilerine Katkısı. Yüksek Lisans Tezi Erzurum Atatürk Üniversitesi, 2014.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 23. Baskı. Ankara: Pegem Akademi, 2017.
• Can, Abdullah. SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. 4. Baskı. Ankara: Pegem Akademi, 2016.
• Coşkun, Mehmet Kamil. “Din Kültürü Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları: İlahiyat-Eğitim DKAB Karşılaştırması”, EKEV Akademi Dergisi, XV/48 (2011): 269-279.
• Coşkun, Mehmet Kamil. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Özyeterlik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 (2010):95-109.
• Çekin, Abdülkadir. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Özyeterlik Düzeyleri”. The Journal of Academic Social Science Studies, VI/6 (2013): 367-376.
• Çınar, Fatih. “Din Öğretiminde Öğretmen Yetiştirme Sorunu”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9/46 (2016): 493-513.
• Durmuş, Beril – Çinko, Murat - Yurtkoru, E. Serra. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. 6. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları 2016.
• Gün, Ayşegül. “Pedagojik Formasyon Eğitimi Alan İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Meslekî Yeterlik Algıları ve Pedagojik Formasyon Programına İlişkin Görüşleri: Amasya Üniversitesi Örneği”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (2017): 125-171.
• Işıkdoğan, Davut. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Bölümü Mezunu Öğretmenlerin Yeterlikleri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006.
• Kaya, Mevlüt. “Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Son Sınıf Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması ile Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14-15 (2003): 89-115.
• Kaya, Umut. “Bir Kur’ân Öğretim Modeli Olarak 3 Günde Kur’ân Öğreten Program”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 53 (2017): 151-178.
• Kaya, Umut. “Din Derslerine Giren Öğretmenlerin Yeterliklerine Dair Bir İnceleme”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 55 (2018): 78-110.
• Koç, Ahmet - Kaya, Umut. “İmam Hatip Okullarına Öğretmen Yetiştiren Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programı Üzerine Bir Araştırma”. Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları (II.cilt), ed. İlhan Erdem-İbrahim Aşlamacı-Recep Uçar. 209-235.Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2017.
• Koç, Ahmet. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öğrenme-Öğretme Sürecine İlişkin Yeterlikleri.” Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi. ed. Recep Kaymakcan, Mahmut Zengin, Z. Şeyma Arslan. 523-553. İstanbul: DEM Yayınları, 2011.
• Koç, Ahmet. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri”. Değerler Eğitimi Dergisi, 8/19 (Haziran 2010): 107-149.
• Koç, Ahmet. “İlahiyat Fakültesi (İlahiyat Lisans Programı) Öğrencilerinin Sorunları ve Beklentileri”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25 (2003): 25-64.
• Koç, Ahmet. “İmam Hatip Lisesi Meslek Dersi Öğretmenlerinin Yeterlikleri Üzerine Bir Araştırma”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIII/2 (2009): 131-174.
• MEB, Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
• Memurlar.net. “İlahiyat Öğrencilerine Formasyon Kararında Yeni Düzenleme Haber Metni”. erişim: 30 Ocak 2019. https://www.memurlar.net/haber/682495/ilahiyat-ogrencilerine-formasyon-kararinda-yeni-duzenleme.html
• Mevzuat. “Öğretmen ve Eğitim Uzmanı Yetiştiren Yükseköğretim Kurumlarında Parasız Yatılı veya Burslu Öğrenci Okutma ve Bunlara Yapılacak Sosyal Yardımlara İlişkin Kanun”. Erişim: 3 Mart 2019. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3580.pdf
• Milli Eğitim Temel Kanunu, Md 43.
• ÖSYM. “2017 ÖABT Değerlendirme Raporu”. Erişim: 3 Nisan 2019. https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2018/GENEL/2017_OABT_DRapor26072018.pdf
• Şimşek, Eyüp. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (Erzurum Örneği). Doktora Tezi, Erzurum Atatürk Üniversitesi, 2006.
• Taşçı, Cuma. İmam Hatip Liselerinde Meslek Dersi Öğretiminin Yeterlik Durumu ve Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Temel Yeterliklere Sahip Olma Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006.
• YÖK. Atlas Veri Tabanı. Erişim: 18 Mart 2019. https://yokatlas.yok.gov.tr/tercih-sihirbazi-t4-tablo.php?p=söz
• YÖK. Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programına İlişkin Çerçeve, Usul ve Esaslar. Erişim: 5 Nisan 2019. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/IdariBirimler/egitim_ogretim_daire_bsk/pedagojik-formasyon-usul-ve-esaslar.aspx
• Zengin, Mahmut. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Eğitim Öğretim Yeterlik Algıları”. Sakarya İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV/27 (2013): 2-28.