Fethu’l-ǧālil alâ abdihi’z-zelîl fî beyâni mâ werede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvîl by Nūḥ ibn Muṣṭafa al-Qūnūy (1070 A.H/1660) ”: Study and Critical Edition
Öz
This study
comprises the analysis and the exploration of a paper named "Fethu’l-ǧālil alâ abdihi’z-zelîl fî beyâni mâ werede fi'l-istihlâf
fi'l-cümü'ati
mine'l-ekâvîl" for
Nūḥ ibn Muṣṭafa al-Qūnūy who died in 1070 A.H/1660. He was a great scholar,
author, and a professional and unique faqīh. He held
the position of deliverance of advisory opinions in the city of Qūnīh and moved to Egypt for preaching and teaching. He
has contributed an impressive amount of scientific contributions in relation to
writing and authorship which has enriched the Islamic library with many
useful books and publications especially
in the field of Islamic Fiqh and concepts. Therefore, I have analysed and
examined his written work ‘Fethu’l-ǧālil alâ
abdihi’z-zelîl fî beyâni mâ werede fi istihlâf ẖatib
mine’l-ekâwîl’ based on two handwritten copies which I have found from the
library of Wli al-Dīn ʾfandy which belong to the library of al-Sulaymānyah in Istanbul.
This
letter is one of the Jurisprudencial letters based on the doctrine of Imam Abū Ḥanīfa al-Nuʿmān (may Allaah have mercy on him), which dealt with the
issue of taking someone other than the Khatib (the preacher) to succeed him
during The sermon of Friday, many of the late Hanafi scholars have written in
this subject, including Imam Ibn Kamal Pasha, Imam Mullā Khüsrew, Imam Hasan al-Shurunbulali and others; among
those who participated in the research of this issue: Imam Nūḥ ibn Muṣṭafa al-Qūnūy, our author tried to explain the opinion adopted by
him in the matter, mentioning the scholars
sayings on the subject on the whole, and discussing who disagreed with
him in his opinion a purposeful scientific discussion, in a discreet scientific
method, and concluded at the end of his research that There is no difference in
the permissibility of succession between the sermon and the prayer, nor between
the excuse and the non-excuse.
Kaynakça
- • Bağdadî, İsmail Paşa, Hediyetü’l-Ârifîn Esmâi’l-Müellifîn ve Âsârı’l-Musannifîn, Muessesetü’t-Tarîhi’l-Arabî, 1951.
- • Ebû’l-Feda, İsmaîl b. Muhammed, Takvîmül-Buldân, Dârü Sadir, Beyrut,1850.
- • Fazl, Yusuf Efendi, Tercemetü Nuh el-Konevî, yazma eser, Halid Efendi Koleksiyonu, Süleymaniye Kütüphanesi, İstanbul.
- • Hamevî, Muhammed Emin b. Fazlullah b. Muhibbuddin b. Muhammed el-Muhibbî, Hulâsatü’l-Eser fi A’yâni’l-Karni’l-Hâdi A’şer, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
- • Hamevî, Mustafa b. Fethullah, Fevâidü’l-İrtihâl ve Netâicü’s-Sefer fî Ahbâri’l-Karni’l-Hâdi Âşer, thk. Abdullah el-Kinderî, Dârü’n-Nevâdir, Beyrut, 2011.
- • Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut, Mektebetü’l-Mesnâ, baskısız, tarihsiz.
- • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, es-Seyfü’l-Muczim li Kitâli men Heteke Hurmete’l-Haremi’l-Muharrem, thk. Ebû Hâşim İbrahim b. Mansur el-Hâşimî el-Emîr, Dârü’l-Beşairi’l-İslamiyye, Beyrut, baskı. 1, 2013.
- • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, el-Kavlü’l-Azhar fî Beyâni’l-Hacci’l-Ekber, thk. Ubeyde Âmir Tevfik, Mecelletü’l-Câmiatü’l-Irakıyye, sayı. 1\37.
- • Marğinânî, Ali b. Ebî Bekir b. Abdilcelil el-Ferğânî, el-Hidâye fi Şerhi Bidâyeti’l-Mubtedî, thk. Tılal Yusuf, Dârü’- Ihyâi’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
- • Molla Hüsrev, Dürerü’l-Hükkâm Şerḥi Ğureri’l-Aḥkâm, Dârü İhyâi Kutubi’l-Arabiyye, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
- • Paşa, İbn Kemal, Meʽcmü’ Resâil ibn Kemal Paşa, Dârü’l-lübab, Türkiye, 2018.
- • Şimşek, Murat, Nûh b. Mustafâ’nın (V. 1070/1660) ed-Dürrü’l-Münazzam fî Menâkıbi’l-İmâmi’l-A‘zam Adlı Eserinin Tahkikli Neşri, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sy. 19, 2012, S. 417-440.
- • Şirazî, Ebû İshak İbrahîm b. Alî, Tabakâtü’l-Fukahâ, Dârü’l-Raidi’l-Arabî, Beyrut, 1970.
- • Yakut el-Hamevî, Şihabuddin Ebî Abdillah Yakut b. Abdullah el-Rûmî, Mu’cemü’l-Buldân, Dâru sadır, baskı.2, 1995.
- • Yılmaz, Hayati, Nûh b. Mustafa el-Konevi'nin (v. 1070/1660), er-Risâle fi'l-Fark Beyne'l-Hadîsi'l-Kudsi ve’l-Kurʽân ve’l-Hadis en-Nebevî Adlı Risâlesi, Hadis Tetkikleri Dergisi cilt. 1, sayı. 1, 2003.
- • Zehebî, Şemsuddin, Siyeru A’lâm’in-Nübelâ, Muessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1985.
- • Zeylaî , Osman b. Ali, Tebyînü’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d-Dekâʾik ,el-Matbaa el-Kübrâ el-Emiriyye, Kahire, 1313h.
- • Ziriklî, Hayruddin, el-A’lâm,Dârü’l-ilm lil-Melâyin, Lübnan, baskı.15, 2002.
فتح الجليل على عبده الذَّليل في بيان ما ورد في الاستخلاف في الجمعة من الأقاويل لنوح بن مصطفى القونوي (ت:1070هـ/1660م) دراسة وتحقيق
Öz
تشتمل هذه الدراسة على تحقيق ودراسة رسالة "فتح الجليل على عبده الذليل في بيان ما ورد في استخلاف الخطيب من الأقاويل" لنوح بن مصطفى القونوي الرومي (ت:1070هـ)، كان مؤلفنا عالـمًا كبيرًا، وفقيهًا متميزًا، تصدر للإفتاء بمدينة قونية، ثمَّ انتقل إلى مصر للوعظ والتدريس وبها توفي رحمه الله، وقد ساهم إسهامات علمية جليلة في مجال التأليف، أثرى المكتبة الإسلامية بالعديد من المؤلفات والتصانيف المفيدة خاصة في مجال الفقه الإسلامي وأصوله، وقد قمت بتحقيق رسالته؛ معتمدًا في ذلك على نسختين خطيتين، حصلت عليها من مكتبة ولي الدين أفندي التابعة للمكتبة السليمانية باسطنبول.
تعتبر هذه الرسالة من الرسائل الفقهية على مذهب الإمام أبي حنيفة النعمان رحمه الله، تناولت موضوع حكم استخلاف الخطيب يوم الجمعة، وقد كتب في هذا الموضوع كثيرٌ من فقهاء الحنفية المتأخرين، منهم ابن كمال باشا وملا خسرو وحسن الشرنبلالي وغيرهم؛ وكان من بين من شارك في بحث هذه المسألة الإمام نوح القونوي، فقام بدراسة المسألة من خلال إيراد نقولات العلماء، مع مناقشة من خالفه في رأيه بمنهجية علمية هادفة، وأسلوب علمي رصين، وخلص في نهاية بحثه إلى أنه لا فَرْقَ في جوازِ الاستخلاف بين الـخطبة والصَّلاة، ولا بين العذرِ وعدمه.
Kaynakça
- • Bağdadî, İsmail Paşa, Hediyetü’l-Ârifîn Esmâi’l-Müellifîn ve Âsârı’l-Musannifîn, Muessesetü’t-Tarîhi’l-Arabî, 1951.
- • Ebû’l-Feda, İsmaîl b. Muhammed, Takvîmül-Buldân, Dârü Sadir, Beyrut,1850.
- • Fazl, Yusuf Efendi, Tercemetü Nuh el-Konevî, yazma eser, Halid Efendi Koleksiyonu, Süleymaniye Kütüphanesi, İstanbul.
- • Hamevî, Muhammed Emin b. Fazlullah b. Muhibbuddin b. Muhammed el-Muhibbî, Hulâsatü’l-Eser fi A’yâni’l-Karni’l-Hâdi A’şer, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
- • Hamevî, Mustafa b. Fethullah, Fevâidü’l-İrtihâl ve Netâicü’s-Sefer fî Ahbâri’l-Karni’l-Hâdi Âşer, thk. Abdullah el-Kinderî, Dârü’n-Nevâdir, Beyrut, 2011.
- • Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut, Mektebetü’l-Mesnâ, baskısız, tarihsiz.
- • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, es-Seyfü’l-Muczim li Kitâli men Heteke Hurmete’l-Haremi’l-Muharrem, thk. Ebû Hâşim İbrahim b. Mansur el-Hâşimî el-Emîr, Dârü’l-Beşairi’l-İslamiyye, Beyrut, baskı. 1, 2013.
- • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, el-Kavlü’l-Azhar fî Beyâni’l-Hacci’l-Ekber, thk. Ubeyde Âmir Tevfik, Mecelletü’l-Câmiatü’l-Irakıyye, sayı. 1\37.
- • Marğinânî, Ali b. Ebî Bekir b. Abdilcelil el-Ferğânî, el-Hidâye fi Şerhi Bidâyeti’l-Mubtedî, thk. Tılal Yusuf, Dârü’- Ihyâi’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
- • Molla Hüsrev, Dürerü’l-Hükkâm Şerḥi Ğureri’l-Aḥkâm, Dârü İhyâi Kutubi’l-Arabiyye, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
- • Paşa, İbn Kemal, Meʽcmü’ Resâil ibn Kemal Paşa, Dârü’l-lübab, Türkiye, 2018.
- • Şimşek, Murat, Nûh b. Mustafâ’nın (V. 1070/1660) ed-Dürrü’l-Münazzam fî Menâkıbi’l-İmâmi’l-A‘zam Adlı Eserinin Tahkikli Neşri, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sy. 19, 2012, S. 417-440.
- • Şirazî, Ebû İshak İbrahîm b. Alî, Tabakâtü’l-Fukahâ, Dârü’l-Raidi’l-Arabî, Beyrut, 1970.
- • Yakut el-Hamevî, Şihabuddin Ebî Abdillah Yakut b. Abdullah el-Rûmî, Mu’cemü’l-Buldân, Dâru sadır, baskı.2, 1995.
- • Yılmaz, Hayati, Nûh b. Mustafa el-Konevi'nin (v. 1070/1660), er-Risâle fi'l-Fark Beyne'l-Hadîsi'l-Kudsi ve’l-Kurʽân ve’l-Hadis en-Nebevî Adlı Risâlesi, Hadis Tetkikleri Dergisi cilt. 1, sayı. 1, 2003.
- • Zehebî, Şemsuddin, Siyeru A’lâm’in-Nübelâ, Muessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1985.
- • Zeylaî , Osman b. Ali, Tebyînü’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d-Dekâʾik ,el-Matbaa el-Kübrâ el-Emiriyye, Kahire, 1313h.
- • Ziriklî, Hayruddin, el-A’lâm,Dârü’l-ilm lil-Melâyin, Lübnan, baskı.15, 2002.
Nuh b. Mustafa el-Konevi (v:1070h) ve “Fethu'l-celil alâ abdihi'z-zelîl fî beyâni mâ verede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvil” adlı risalesi: İnceleme ve Tahkik
Öz
Bu
çalışmada Nuh b. Mustafa el-Konevi’nin(v:1070h)
“fethu'l-celil alâ abdihi'z-zelîl fî beyâni mâ verede fi'l-istihlâf
fi'l-cümü'ati mine'l-ekâvil ” adlı
risalesinin tahkikli çalışması yapıldı. Büyük bir alim ve fakih olan
müellifimiz zamanın Konya müftüsüdür. Mısır’a tabliğ ve ilmi
faaliyetlerini gerçekleçtirmek için hicret ettikten sonra orada vefat etmiştir. İlmi alanlarda
bir çok gayreti vardır. Özellikle fıkıh ve fıkıh usulü sahasında önemli
eserlere imza atmıştır. Söz konusu bu risale, süleymaniye
kütüphanesine bağlı veliyüddin Efendi kütüphanesinden elde edilen
iki el yazması esas alınarak tahkik edilmiştir.
“Fethu'l-celil
alâ abdihi'z-zelîl fî beyâni mâ verede fi'l-istihlâf fi'l-cümü'ati
mine'l-ekâvil” adlı risalesi Cuma
günü hutbe okumak için birinin imam tarafından tayin edilme konusunu ele alır.
Nitekim son dönem hanefi fakihlerinden İbn Kemal Paşa, Molla
Hüsrev, Hasen eş-Şürünbülâlî gibi
diğer
bir çoğu bu konuda eser kaleme almıştır. Bu sahada telif edenlerden birisi de
müellifimiz Nuh b. Mustafa el-Konevi’dir.
Bu çalışmasında, konu
gereği alimlerin görüşlerini
zikreder, kendisi ile ihtilafa düşen görüşü ilmi bir üslupla
tartışarak analiz ettikten sonra tercih ettiği görüşü ortaya koyar.
Sonuç olarak, hutbe ve namaz için ister özür
olsun ister olmasın imamın cemaatten birini tayin etmesi(istihlaf) meselesine
cevaz verir.
Kaynakça
- • Bağdadî, İsmail Paşa, Hediyetü’l-Ârifîn Esmâi’l-Müellifîn ve Âsârı’l-Musannifîn, Muessesetü’t-Tarîhi’l-Arabî, 1951.
- • Ebû’l-Feda, İsmaîl b. Muhammed, Takvîmül-Buldân, Dârü Sadir, Beyrut,1850.
- • Fazl, Yusuf Efendi, Tercemetü Nuh el-Konevî, yazma eser, Halid Efendi Koleksiyonu, Süleymaniye Kütüphanesi, İstanbul.
- • Hamevî, Muhammed Emin b. Fazlullah b. Muhibbuddin b. Muhammed el-Muhibbî, Hulâsatü’l-Eser fi A’yâni’l-Karni’l-Hâdi A’şer, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
- • Hamevî, Mustafa b. Fethullah, Fevâidü’l-İrtihâl ve Netâicü’s-Sefer fî Ahbâri’l-Karni’l-Hâdi Âşer, thk. Abdullah el-Kinderî, Dârü’n-Nevâdir, Beyrut, 2011.
- • Kehhâle, Ömer Rıza, Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut, Mektebetü’l-Mesnâ, baskısız, tarihsiz.
- • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, es-Seyfü’l-Muczim li Kitâli men Heteke Hurmete’l-Haremi’l-Muharrem, thk. Ebû Hâşim İbrahim b. Mansur el-Hâşimî el-Emîr, Dârü’l-Beşairi’l-İslamiyye, Beyrut, baskı. 1, 2013.
- • Konevî, Nuh b. Mustafa er-Rûmî, el-Kavlü’l-Azhar fî Beyâni’l-Hacci’l-Ekber, thk. Ubeyde Âmir Tevfik, Mecelletü’l-Câmiatü’l-Irakıyye, sayı. 1\37.
- • Marğinânî, Ali b. Ebî Bekir b. Abdilcelil el-Ferğânî, el-Hidâye fi Şerhi Bidâyeti’l-Mubtedî, thk. Tılal Yusuf, Dârü’- Ihyâi’t-Turâsi’l-Arabi, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
- • Molla Hüsrev, Dürerü’l-Hükkâm Şerḥi Ğureri’l-Aḥkâm, Dârü İhyâi Kutubi’l-Arabiyye, Beyrut, baskısız, tarihsiz.
- • Paşa, İbn Kemal, Meʽcmü’ Resâil ibn Kemal Paşa, Dârü’l-lübab, Türkiye, 2018.
- • Şimşek, Murat, Nûh b. Mustafâ’nın (V. 1070/1660) ed-Dürrü’l-Münazzam fî Menâkıbi’l-İmâmi’l-A‘zam Adlı Eserinin Tahkikli Neşri, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sy. 19, 2012, S. 417-440.
- • Şirazî, Ebû İshak İbrahîm b. Alî, Tabakâtü’l-Fukahâ, Dârü’l-Raidi’l-Arabî, Beyrut, 1970.
- • Yakut el-Hamevî, Şihabuddin Ebî Abdillah Yakut b. Abdullah el-Rûmî, Mu’cemü’l-Buldân, Dâru sadır, baskı.2, 1995.
- • Yılmaz, Hayati, Nûh b. Mustafa el-Konevi'nin (v. 1070/1660), er-Risâle fi'l-Fark Beyne'l-Hadîsi'l-Kudsi ve’l-Kurʽân ve’l-Hadis en-Nebevî Adlı Risâlesi, Hadis Tetkikleri Dergisi cilt. 1, sayı. 1, 2003.
- • Zehebî, Şemsuddin, Siyeru A’lâm’in-Nübelâ, Muessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1985.
- • Zeylaî , Osman b. Ali, Tebyînü’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d-Dekâʾik ,el-Matbaa el-Kübrâ el-Emiriyye, Kahire, 1313h.
- • Ziriklî, Hayruddin, el-A’lâm,Dârü’l-ilm lil-Melâyin, Lübnan, baskı.15, 2002.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Arapça |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Aralık 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 21 Eylül 2019 |
| Kabul Tarihi | 3 Kasım 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 7 Sayı: 11 |
