CELÂLEYN TEFSİRİNDE KIRÂATLERE YAKLAŞIM YÖNTEMİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 13, 129 - 147, 15.12.2020

Ali Haydar Öksüz

Öz

Kur’ân-ı Kerim, Allah’u Teâlâ tarafından Peygamber Efendimiz aracılığı ile insanlığa iletilmiş olan bir hidayet kaynağıdır. Okunmasıyla ibadet edilen Kur’ân-ı Kerim’in insanlar tarafından anlaşılması onun tefsiri ile mümkündür. Bununla birlikte Kırâat İlmi de Kur’ân’ın anlaşılması için bilinmesi gereken ve âyetlerin tefsirinde kullanılması gereken önemli ilimlerden birisidir. Kur’ân-ı Kerim kelimelerindeki telaffuz değişikliklerini konu edinen kırâat ilminin tefsir ilmi ile irtibatlı olduğu aşikârdır. Bundan dolayı Kur’ân-ı Kerim’i açıklayan tefsir kitapları ve tefsir âlimleri, kırâatlerden destek almışlar ve âyetlere mana verirken farklı kırâatleri göz önünde bulundurarak anlam zenginliğini sağlamışlardır. Sahih olan kırâatlerin yanında sahih olmayan kırâatler de âyetlerin anlaşılmasında yardımcı olarak kullanılmıştır. Kur’ân kelimelerinde söz konusu olan bu değişiklikler tefsir eserlerinde farklı şekillerde ele alınmış ve incelenmiştir. Kur’ân’ın anlaşılması için kaleme alınan tefsirlerden birisi olan Celâleyn Tefsiri de; kısa, öz, anlaşılır ve çokça istifade edilen bir eserdir. Celâleyn tefsiri aynı zamanda âyetler anlaşılmaya çalışırken kırâatlerin de incelendiği, farklı şekillerde ele alındığı önemli bir tefsir eseridir. Bu ve benzeri nedenlerden dolayı Celâleyn tefsirinin kırâatler açısından incelenmesi, kırâat ve tefsir ilimleri açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Celâleyn Tefsirinde kırâatlerin nasıl kullanıldığı, kırâatlere değinilirken onların nasıl zikredildiği, hangi yönler ile kırâatlere yaklaşıldığı gibi konular değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kırâat, Tefsir, Celâleyn, Sahih, Şâz

Approach Method to Qıraah in Jalalayn Exegesis

Öz

The Quran is a source of guidance that has been transmitted to humanity by our Prophet by Allah. The understanding of the Quran by people, which is worshiped by its reading, is possible with its interpretation. However, the science of Qıraah is among the important sciences that must be known in order to understand the Qur'an and should be used in the interpretation of verses. It is obvious that the science of Qıraah, which addresses the pronunciation changes in the words of the Holy Qur'an, is connected with the science of exegesis. Therefore, the exegesis books and scholars explaining the Quran have benefited from the Qıraah. However, while giving meaning to the verses, they provided a wealth of meaning by considering different recitations. In addition to authentic reading, non-authentic reading was also used as a supporter in understanding the verses. These changes, which are in question in the words of the Qur'an, have been handled and examined in different ways in the exegesis works. Jalalayn exegesis is one of the exegesis written for the understanding of the Quran, is a short, concise, understandable and widely utilized work. Jalalayn exegesis is also an important commentary of exegesis, in which different readings are examined and handled in different ways while trying to understand the verses. For these reasons and similar reasons, it is important to examining for the study of Jalalayn exegesis in terms of Qur'an, in terms of Qıraah and Exegesis. In this study, it will be tried to evaluate the subjects such as how different readings are used in the Jalalayn exegesis, how they are mentioned while mentioning, and in which aspects are approached.

Anahtar Kelimeler

Qıraah, Exegesis, Jalalayn, Authentic, Exceptional

Kaynakça

• Akpınar, Ali. “Tefsîru’l Celâleyn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 40: 294-295. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Arslan, Şükrü. “Mahallî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27: 326-327. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
• Çetin, Abdurrahman. Kırâatlerin Tefsire Etkisi. İstanbul: Marifet Yayınları, 2001/1422.
• ed-Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd b. Osman. Câmiu’l Beyân fi’l Kırââti’s-seb’a. thk. Muhammed el-Cezâirî. Beyrut: Dârü’l Kütübi’l İlmiyye, 1. Baskı, 2005/1426.
• ed-Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd b. Osman. Kitâbü’t-teysîr fi’l-Kırââti’s-seb‘a. Beyrut: Dâru’l Kitâbi’l Arabî, 1984/1405.
• ed-Dâvûdî, Şemsüddîn Muhammed b. Ali b. Ahmed. Tabakâti’l Müfessirîn. 2 Cilt. Lübnan: Dârü’l Kütübi’l İlmiyye, 1. Baskı, 1403/1983.
• ed-Dımeşkî, Yusuf Elyan Serkis. Mucemü’l Matbuâtü’l Arabiyye ve’l Muarrebe. 2 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1346/1928.
• el-Bennâ, Ahmed b. Muhammed. İthâfu Fudelâi’l Beşer bi’l Kırââti’l Erbea Aşer. thk. Şaban Muhammed İsmail. 2 Cilt. Beyrut: Âlemü’l Kütüb, 1. Baskı, 1987/1407.
• el-Cezerî, Ebü’l Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. en-Neşr fi’l-Kırâati’l-aşr. thk: Ali Muhammed Dabbağ. Beyrut: Dâru’l Kitâbi’l İlmiyye, ts.
• el-Ezherî, Muhammed b. Ahmed Ebî Mansûr. Kitâbü Meâni’l Kırâât. thk. Mustafa Ruveys. 3 Cilt. Riyad: y.y. 1. Baskı, 1991/1412.
• el-Fârisî, Ebî Alî Hasan b. Abdilgaffâr. el-Hücce li’l-kurrâi’s-seb’a. thk. Bedreddin Kahvecî - Beşîr Cüveycâtî. 7 Cilt. Beyrut: y.y. 1984/1404.
• el-Gazzî, Necmüddîn Muhammed b. Muhammed. el-Kevâkibü’s Sâire bi Âyâni’l Mieti’l Âşire. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l Kütübi’l İlmiyye, 1. Baskı, 1418/1997.
• el-Hatîb, Abdüllatîf Muhammed. Mu’cemü’l Kırâât. 11 Cilt. Dımeşk: Dâru Sâdu’d-dîn, 1. Baskı, 2000/1421.
• es-Suyûtî, Ebü’l Fadl Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî. el-İtkân fî Ulûmi’l -kur’ân. Beyrut: y.y. 1973/1394.
• ez-Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsir ve’l Müfessirûn. 3 Cilt. Kahire: Mektebetü Vehbe, ts.
• İbn Ebî Meryem, Nasr b. Ali b. Muhammed Ebî Abdillah eş-Şîrâzî el-Fârisî. el-Kitâbü’l-Mûdah fî Vucûhi’l-kırââti ve İlelihâ. thk. Ömer Hamdân el-Kübeysî. 3 Cilt. Cidde: y.y. 1993/1414.
• İbn Hâleveyh, Ebû Abdillâh el-Hüseyn b. Ahmed b. Hâleveyh b. Hamdân el-Hemedânî en-Nahvî el-Lügavî. el-Hücce fi’l Kırââti’s-seb’a. thk. Sâlim Mukrem. Beyrut: Dâru’ş-şürûk, 3. Baskı, 1979/1399.
• İbn Mihrân, Ebî Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Mihrân el-İsbehânî. el-Mebsût fi’l-kırââti’l-aşr. thk. Sübey Hamza Hâkimî. Dımeşk: y.y. 1980/1401.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekr Ahmed b. Mûsâ b. el-Abbâs b. Mücâhid et-Temîmî. Kitâbü’s-seb’a fi’l-kırâât. thk. Şevkî Dayf. Mısır: Dârü’l Meârif, 1972/1394.
• İbn Zencele, Abdurrahman b. Muhammed b. Zencele Ebî Zer’a. Hüccetü’l-kırâât. thk. Saîd el-Afgânî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1979/1394.
• İbnü’l İmâd, Ebi’l Felâh Abdi’l-hayy b. Ahmed b. Muhammed ed-Dımeşkî. Şezerâtü’z Zeheb fî Ahbâri men Zeheb. thk. Abdülkadir el-Arnavût – Mahmud el-Arnavût. 10 Cilt. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 1. Baskı, 1414/1993.
• Özkan, Halit. “Suyûtî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 38: 188-198. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Yılmaz, Okan Kadir – Ençakar, Orhan. Celâleyn Tefsiri Metin ve Tercümesi. 2 Cilt. İstanbul: Yasin Yayınevi, 2013/1434.