Arabic Records Examples in Bursa Sharia Court Rulings (Judicial Record of Bursa No. B-18, Dated 1008-1009 / 1599-1600)

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 13, 217 - 243, 15.12.2020

Habibullah Habib

Öz

Some of the Ottoman legal/judicial rulings and records were recorded in Arabic, so it was difficult for those who did not have sufficient knowledge of this language to benefit from these records. In order for us to be able to benefit from it and translate it, it is necessary to have professionalism and specialization in the Arabic language. It is for this reason that we see many Arabic legal records - even those in Istanbul from court rulings - that have not yet been translated.
In this article, Record No. B-18 was chosen for study as an example of Ottoman records written in Arabic and translated into contemporary Turkish for understanding. The topics discussed in these records and judgments are also clarified. In addition, Arabic praises and nicknames in the record are also translated into Turkish. Also, because these Arabic documents were registered in the Ottoman records in a certain way and in well-known formats, this helped researchers to benefit from the records and other legal restrictions and made it easier for them to search.

Anahtar Kelimeler

The Ottoman Empire, Arabic, document, judicial records

Bursa Şer‘iyye Sicillerindeki Arapça Kayıt Örnekleri (1008-1009/1599-1600 Tarihli B-18 Numaralı Bursa Şer‘iyye Sicili Örneği)

Öz

Osmanlı şer‘iyye sicillerinin bir kısmı Arapça olarak tutulduğu için söz konusu dile hâkim olamayanlar pek yararlanamamaktadırlar. Arapça kayıtlardan istifade etme ve bunların tercümesi ek bir uzmanlık gerektirir. İstanbul kadı sicilleri dahil birkaç örnek dışında bu alanda pek çalışılmamıştır. Bu makalemizde, Arapça siciller üzerinde çalışacaklar için Bursa B-18 numaralı sicilden nitelikli kayıt örnekleri seçilerek günümüz Türkçesi’ne tercüme edilmiştir. Bunun yanında bir kaydın muhteva açısından hangi konuları içerdiğine de değinilmiştir. Ayrıca sicilde yer alan Arapça methiye ve lakaplar da günümüz Türkçesi’ne çevrilmiştir. Sicillerde, Arapça kayıtlar belli bir kalıp içerisinde tutulduğundan, yapılan tercüme örneklerinin, benzer konularda çalışma yapan araştırmacılara kolaylık sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Arapça, Kayıt, Şer‘iyye Sicilleri

Kaynakça

• Akdağ, Mustafa. Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi. 2 Cilt. İstanbul: Cem Yayınevi, 1974.
• Akgündüz, Ahmet. Osmanlı Tarih ve Hukuk Istılahları Kâmûsu. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2018.
• Akman, Mehmet. “İstanbul Kadı Sicillerindeki Arapça Kayıt Örnekleri”. Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Dergisi 8 (güz 2009): 7-22.
• Ârablû, Muhsin Câbirî. Ferhang-i Istılâhât-ı Fıkıh İslâmî (Der Babı Müâmelât). Tahran: Çâphâne-i Sipher, 1362/1983.
• Aydın, Mehmet Akif – Hamidullah, Muhammed. “Köle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26: 246-248. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Barcadurmuş, Şevket. Bursa Şer‘îyye Sicillerindeki Hiciri 1117-1121 Tarih ve 189/412 nolu Defterin İslam Hukuku Açısından Tahlili. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 1989.
• Bardakoğlu, Ali. “Bey‘”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6: 13-19. İstanbul: TDV Yayınlar,1992.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuki İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbu: Bilmen Basımevi, 1967.
• Cerces, Cerces. Mu‘cemü’l-Mustelehâti’l-Fıkhiyye ve’l-Kânûniyye. Beyrut: eş-Şirketü’l-âlemiyye li’l-Kitâb, 1996.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. 2. Baskı. İstanbul: Ensar Neşriyatı, 2005.
• Güler, İsmail. “Bursa Sicillerinden Arapça Kayıt Örnekleri”. Uludağ Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi 14/2 (2005): 113-132.
• Habib, Habibullah. “Osmanlı Devleti’nde Kredi ve Finans Yöntemi Olarak Bey‘ Bi’l-İstiğlâl’ın Uygulanması (1008-1009/1599-1600 Tarihli B-18 Numaralı Bursa Şer‘iyye Sicili Örneği”. 5. Uluslararası Öğrenci Sempozyumu Bildiriler Kitabı Üçüncü Kitap İktisat-Finans-İşletme. ed. Dr.Öğr.Üyesi Osman Akgül. 57-71. İstanbul: Uluslararası Öğrenci Dernekleri Federasyonu (UDEF), 2020.
• Habib, Habibullah. h.1008-1009/m.1599-1600 Tarihli B-18 Numaralı Bursa Şer‘iyye Sicilinin Tasnifi Ve Fıkıh İlmi Açısından Tahlili. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2019.
• Halebî, İbrahim. Mülteka’l-ebhur. Thk. Vehbi Süleyman Ğavci Âlbâni. 2 Cilt. Beyrut: Müessestü’r-Risâle, 1409/1989.
• Ömer, Ahmet Muhtar. Mu‘cemü’l-Lugati’l-Arabiyyeti’l-Muasıra. 2489-2490. Kahire: Âleme’l-Kütüb, 2008.
• Özdemir, Rıfat. “Ankara Esnaf Teşkilatı (1785-1840)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1/1 (1986): 156-181.
• Sevim, Sezai - Öcalan, Hasan Basri. Osmanlı Kuruluş Dönemi Bursa Vakfiyeleri. İstanbul: Kayhan Matbaacılık, 2010.
• Taş, Hülya. “Osmanlı Kadı Mahkemesindeki “Şühûdü'l-Hâl” Nasıl Değerlendirilebilir?”. Bilgi 44 (Kış 2008): 25-44.
• Yıldız, Kemal - Habib, Habibullah. “16. Yüzyıl Sonları Osmanlı Vakıflarının İktisadi İşlemlerine Dair Hukukî Uygulamalar (1008-1009/1599-1600 Tarihli B-18 Numaralı Bursa Şer‘iyye Sicili Örneği”. Kocaeli İlahiyat Dergisi 3/2 (Aralık 2019): 157-178.
• Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkhü’l-İslâmî ve edilletuhu, 4. Baskı. 11 Cilt. Dımışk: Dârü’l-fikr, t.s., 7019.